《Hūiphêng ê 古坑咖啡》

 | | | 轉寄

Thô͘-piah tshù 塗壁厝

作者 Tsng Hūi-phêng 2021.01.17



Bōe tha̍k-tsheh í-tsêng, tshù kan-taⁿ sī góa tsia̍h-pn̄g, sé sing-khu ê só͘-tsāi. In-ūi gín-á thàu-tsá tsia̍h-pn̄g pá tsiū tshut-khì tshōe gín-á phōaⁿ tshit-thô, tshit-thô kah bô tàu bô àm. Khah tsá ê gín-á bô lâng kòa pió-á, ná-ē tsai-iáⁿ tsia̍h-pn̄g sî-kan kàu-·ah-bōe? Toh tsi̍t kháu-tsàu nā pn̄g tsú se̍k, tsiū hiu kiáⁿ tńg-·khì, khah thiaⁿ ōe-·ê iah-sī khah sioh-phôe-·ê, tsiū tsai-iáⁿ hó kín tńg-·khì, tsiah bōe thó phôe thiàⁿ, khah bân-phôe-·ê tio̍h ài pē-bú giah̍ tshôe-á tī āu-piah ah.

Í-tsêng, khòaⁿ tsia̍h-pn̄g tsiū tsai-iáⁿ tsâ-bó͘-lâng kah gín-á ê tē-ūi, gín-á sī pn̄g té-té-·leh, tshài ngeh-ngeh-·leh khì piⁿ-·a tsia̍h, tsâ-bó͘-lâng tsú-pn̄g tsú se̍k, tio̍h ài tán tsâ-po͘-lâng kah gín-á tsia̍h-pá liáu, tsiah lâi khêng tshài-bóe, tsia̍h-pn̄g pá koh ài siu toh-téng, sé óaⁿ-tī. Tsit tsióng tsêng-hóng tsit-má tī tsng-kha iáu khòaⁿ ē tio̍h.

Goán lāu-pē hiaⁿ-tī sûi-lâng-tsia̍h liáu-āu,goán tsi̍t ke tōa-sè lóng tòa tsò-hóe, tsia̍h-pn̄g it-tēng sī tán kàu lâng tsiâu kàu tsiah ē-tàng tāng tī , ngeh tshài ê sî tsiū ē sing hun-tsò gō͘-hūn, goán pâ-·ā phòe-tshài ū-kàu séng, tsí-iàu ū kiâm tsiū tsia̍h ē lo̍h-pn̄g, kiaⁿ i m̄-kam phòe tshài. Ū sî i khah òaⁿ tńg-.lâi, tsiū ē mē goán iā m̄ sing tsia̍h! Ài tsia̍h léng-pn̄g sī—bo͘h?" Sûi-jiân hông mē, m̄-koh sim-kuaⁿ lāi mā tsin un-loán.

Goán a-kong kah goán pâ lóng sī tōa-pâng, m̄-tsiah goán khùn ê pâng-king óa tī kong-thiaⁿ ê liông-pêng, hit ê sî-tsūn tsi̍t ke-hóe-á gō͘ ê khùn kâng tsi̍t téng bîn-tshn̂g, jua̍h-·lâng ê sî, nê kâng tsi̍t niá báng-tà, báng-tà tiàu hó, tio̍h ài sing phah báng. Góa lóng khùn tī lāi kak, ta̍k-pái pòaⁿ-mê beh pàng-jiō, tio̍h ài hāⁿ kòe góa pâ-á kah goán bú-·á ê kha-thúi, koh ài thuah khui thuah-mn̂g,nā bô sè-jī kā lâng tshá tsing-sîn, ē hông liām kóng, "Beh khùn iā bô ài pàng-jiō pàng-pàng-·leh, tsiah teh tshá lâng ê bîn."

Bîn-tshn̂g kha lāi-kak sī goán sè-hàn khǹg ang-á-phiau,tsu-á, pâi-á kah tshit-thô-mi̍h ê pì-bi̍t só͘-tsāi, in-ūi tshéng-thûn ê sî,goán bú-·á tsiah ē khì tshing lāi-kak, gōa-kháu bīn lóng sī khǹg tsoh-sit ê ke-si-thâu-á. Beh khì tshit-thô ê sî, tsiū pê ji̍p lāi-kak the̍h-the̍h-·leh tsiah tshut-khì sńg. Goán tau tòa thô͘-piah-tshù,"thô͘ piah"sī ēng tik-bi̍h-á pīⁿ hō͘ i hó, tsiah ēng tsho͘-khng kiáu thô͘ , kô͘ tī tik-bi̍h-á téng, koh ēng tsio̍h-hue buah gōa-bīn. Tsit tsióng thô͘ piah, bōe-kham-tit tshiâng tio̍h tōa-hō͘, kiàn-nā tōa-hō͘ lo̍h suah,goán pâ tio̍h ài kóaⁿ-kín pó͘ piah.

Thô͘-piah lóng ū tiàu gue̍h-le̍k, gue̍h-le̍k siōng ū ì-gī-·ê sī hō͘ góa ta̍k kang lóng ua̍h tī ǹg-bāng tang-tiong. In-ūi nā ōaⁿ sin gue̍h-le̍k, tsiū piáu-sī kòe-nî beh kàu-·ah, tsiū ū sin saⁿ thang tshēng, âng-pau thang the̍h. Nî kòe liáu, tsiū-sī jī-gue̍h 19 Má-tsó͘ seⁿ, ū pò͘-tē-hì thang khòaⁿ, ū tsìⁿ-kóe thang tsia̍h; koh-lâi sī gō͘-ji̍t-tseh ū bah-tsàng thang tsia̍h; tshit-go̍eh-pòaⁿ pài-pài tsia̍h ah-bah; peh-gue̍h-pòaⁿ tsia̍h gue̍h-piáⁿ ……. Tshù tùi tsin-tsē lâng lâi kóng, ū bô-kâng ê kám-tsêng, bô-nāi, kok-lâng ū kok-lâng ê kám-tshiok, pah-pah-khoán, goán-tau ê thô͘-piah-tshù sī góa tsin hoâi-liām-·ê.

Bōe讀冊以前，厝kan-taⁿ是我食飯、洗身軀ê所在。因為gín-á透早食飯飽就出去tshōe gín-á伴tshit-thô，tshit- thô kah無晝無暗。Khah早ê gín-á無人掛錶á，ná-ē知影食飯時間到-·ah-bōe？Toh tsi̍t口灶若飯煮熟，to̍h hiu kiáⁿ tńg-·去，khah聽話-·ê iah是khah惜皮-·ê，就知影好緊tńg-·去，才bōe討皮痛，khah蠻皮-·ê tio̍h愛父母gia̍h tshôe-á tī後壁押。
以前，看食飯就知影查某人kah gín-á ê地位，gín-á是飯té-té-·leh， 菜ngeh-ngeh-·leh去邊-.a食，查某人煮飯煮熟，tio̍h-ài tsa-po͘人kah gín-á食飽了，才來khêng菜尾，食飯飽koh愛收桌頂、洗碗箸。這種情況tsit-má tī tsng-kha猶看ē著。
阮老爸in兄弟隨人食了後，阮tsi̍t家大細lóng tòa做伙，食飯一定是等到人tsiâu 到tsiah ē-tàng tāng箸，ngeh菜ê時就會先分做五份，阮爸á配菜有夠省，只要有鹹就食ē落飯，驚i m̄-kam配菜。有時伊khah òaⁿ tńg-·來，就ē罵阮「iā m̄先食！愛食冷飯是-·bo͘h？」雖然hông罵，m̄-koh心肝內mā真溫暖。
阮a公kah阮爸lóng是大房，m̄-tsiah阮睏ê房間倚tī公廳ê龍pêng，hit-ê時陣tsi̍t家伙á五个睏仝tsi̍t頂眠床，熱-·人ê時，nê仝tsi̍t領báng-tà，báng-tà nê好，tio̍h-ài先拍báng。我lóng睏tī內角，tak̍擺半暝beh放尿，tio̍h-ài hāⁿ過阮爸á kah阮母-·à ê kha腿，koh ài thuah開thuah門，若無細膩kā人吵精神，會hông 唸講：「Beh睏也無ài放尿放放-·leh，tsiah teh吵人ê眠。」
眠床kha內角是阮細漢khǹg尪á標、珠á、牌á kah tshit-thô物ê秘密所在，因為tshéng-thûn ê時，阮母-·à tsiah ē去清內角，外口面lóng是khǹg tsoh-sit ê ke-si-thâu-á。欲去tshit-thô ê時，就pê入內角提提-·leh tsiah出去sńg。
阮兜tòa塗壁厝，「塗壁」是用竹bi̍h-á pìn hō͘ i好，才用粗糠攪塗，糊tī竹bi̍h-á頂，koh用石灰抹外面。這種塗壁，bōe堪得tshiâng tio̍h大雨，見若大雨落suah，阮爸tio̍h-ài趕緊補壁。
塗壁lóng有吊月曆，月曆siōng有意義-·ê是hō͘我ta̍k工lóng活tī ǹg-bāng當中。因為若換新月曆，就表示過年beh到-·ah，就有新衫通穿，紅包通提。年過了，就是2月19觀音生(3月23媽祖生)，有布袋戲通看，有tsìⁿ粿通食；koh來是五日節有肉粽通食；七月半拜拜食鴨肉；八月半食月餅……。 厝對真tsē人來講，有無仝ê感情，無奈，各人有各人ê感觸，百百款，阮兜ê塗壁厝是我真懷念-·ê。