《綠色短評》

 | | | 轉寄

台灣人有講戇話ê自由。tsiâⁿ好！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.04.09


Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

　　　 Tâioânlâng ū kóng gōngōe ê tsūiû. Tsiâⁿ hó!

　　 Sìgue̍h tsheit sī Gōnglângtseh, ū tsin tsē gōnglâng līiōng tsit kang kóng gōngōe phiàn gōnglâng. Tâioânlâng tsiâⁿ hó, m̄bián ittēng tī Gōnglângtseh, kui nî thàng thiⁿ ta̍k kang to ēsái kóng gōngōe, gōnglâng kóng gōnggōng ê gōngōe, khiáulâng kóng nátshiūⁿ khiáukhiáu ê gōngōe. Kikiám thiaⁿ, ū siau khùi hòa thâm ê konghāu. Tsitkù ōe tongjiân mā sī gōngōe.

Jīgue̍h tsa̍psì, Hônghái tshòngpānjîn Kueh Tâi bêng khì pài hōe tsêng Li̍phuatīⁿtiúⁿ Ông Kimpêng, thò͘ lō͘ sì tang tsêng i thè tóng s ī"nîkhin khì sēng, tsi̍tsî tshiongtōng", hibāng ētàng tńgkhì Tiongkok Kokbîntóng, tāipiáu Tiongkok Kokbîntóng tsham soán 2024. Lâng kóng "jînsing tshittsa̍p kó͘ lâi hi", 1950 nî tshutsì ê Kueh táng. Sì tang tsêng tsha tsi̍t hòe tio̍h tsìnji̍p "kó͘ lâi hi" ê kéngkài, lī "nîkhin khì sēng" nátshiūⁿ ū·tsi̍ttsatá.

Jīgue̍h tsa̍pgō͘, Tiongkok Kokbîntóng li̍phuatīⁿ tóng thoân tsóngtiàu Tsan Bêngtsong kiàngī, tsit piàn tsóngthóng thêmiâ mài pān tsho͘soán, inūi tsho͘soán iânsing āuîtsèng, putlī tséngha̍p. Kó͘tsá ū lâng kóng kāngkhoán ê gōngōe, kóng ū lâng tsia̍h pn̄g kéⁿ sí·khì, tio̍h kiò lâng m̄thang tsia̍h pn̄g. Lán kánā bô thiaⁿkóng ū lâng inūi kiaⁿ kéⁿ·sí suah m̄ káⁿ tsia̍h pn̄g. Khah tshùbī ·ê sī, saⁿgue̍h jīit, Tiongkok Kokbîntóng tsúse̍k Tsu Li̍plûn tsintsiàⁿ suanpò͘, tsit piàn tsóngthóng soánkí thêmiâ tsháitshú tsingtiàu, bô beh pānlí tsho͘soán. Tsátsêng ū piáuthài beh tshamka Tiongkok Kokbîntóng tsóngthóng tsho͘soán ê Sunbûn ha̍khāu tsóng hāutiúⁿ Tiuⁿ Ationg piáusī ûihām, phuephêng "tôngtông tsi̍tê tōa tóng liân tsho͘soán to m̄ káⁿ pān".

Jīgue̍h tsa̍pla̍k, Lio̍kkun sulēngpō͘ tsèngsi̍t, Tangín tēkhu tsíhuipō͘ huathiān khongtiong putbêng bu̍tthé phiau lo̍h, jîtshiáⁿ tī pétiûⁿ khiohtio̍h khìkiû tsânthé, tsho͘ phòaⁿ sī khìsiōng thàmtshik gîkhì, kiû thé ti̍tkèng iok tsi̍t kongtshioh, gîkhì a̍p téngbīn pio ū kánthé jī, ínhuat kokan gîlū. Tùi tsit kiāⁿ tāitsì, jīgue̍h tsa̍ptshit, Κimmn̂g koān Tiongkok Kokbîntóng li̍phuat úigoân Tân Gio̍ktin piáusī, tsèngbêng Kim Bá kah Tāilio̍k ê kīlî tsin kīn. Kóngtio̍h nátshiūⁿ nā bô huatsing tsit kiāⁿ tāitsì, bô lâng ētàng tsèngbêng " Kim Bá kah Tāilio̍k ê kīlî tsin kīn."

　　 Saⁿgue̍h jīsì, sī Tiongkok Kokbîntóng Tâipaktshī 3 ê soán khu tsi̍t kaitōaⁿ li̍púi thêmiâ tingkì tsòeāu tsi̍t kang, Tâipaktshī gīoân Tshî Khiáusim oânsêng tingkì liáuāu kóng, siōng hó ê hongsik sī i ji̍pkhì kokhōe, kah i kâng soán khu ê hiānjīm li̍púi Hùi Hôngthài ji̍pkhì puthunkhu miâtuaⁿ a̍h sī tsìnji̍p 2024 nî lāikoh. I kóng, sètāi kauthè m̄ sī beh giú siáⁿ lâng lo̍hlâi, sī beh hō͘ tsiahê tsutshim úigoân hiòng téngkoân huattián, ū koh khah hó ê bútâi. Saⁿgue̍h jītshit, hiānjīm li̍púi Hùi Hôngthài jīnûi Tiongkok Kokbîntóng iáu bōe tittio̍h tsiptsèng tio̍h hunphài kuaⁿūi bô hó. Tshî Khiáusim gīoân jītshit ēpo͘ tiantò mn̄g kóng, káⁿ kóng Hùi úigoân tùi Tiongkok Kokbîntóng 2024 nî tsiptsèng bô sìn sim? lán beh tshéngkàu tùi Tiongkok Kokbîntóng 2024 nî tsiptsèng ū sìnsim ê Tshî gīoân, 2024 nî tsóngthóng, Hêngtsèngīⁿtiúⁿ kah kok pō͘ ē tsúkoán, m̄tsai ántsóaⁿ phah phài?

Saⁿgue̍h saⁿtsa̍p, tsêng tsóngthóng Má Ingkiú tsham hóng Tiongkok Búhàn tshī tòngàn koán, tōatōa oló Tiongkok hônge̍k sêngkó bô tōatōa hiòng gōa khoktiong, sī "tùi jînlūi ê kònghiàn". Tiongng liûhêng e̍ktsêng tsíhui tiongsim tsíhuikuaⁿ Ô Pitsèng kámkhài kóng,"góa m̄tsaiiáⁿ kònghiàn tiám tī tóūi? góa kantaⁿ tsaiiáⁿ he sī jînlūi ê tōa tsailān!"

　　 Lán tsin huaⁿhí, Tâioânlâng ū kóng gōngōe ê tsūiû. 　(230331)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sik toán-phêng 》　 Lí Lâm-hêng

　　　 Tâi-oân-lâng ū kóng gōng-ōe ê tsū-iû. Tsiâⁿ hó!

　　 Sì-gue̍h tshe-it sī Gōng-lâng-tseh, ū tsin tsē gōng-lâng lī-iōng tsit kang kóng gōng-ōe phiàn gōng-lâng. Tâi-oân-lâng tsiâⁿ hó, m̄-bián it-tēng tī Gōng-lâng-tseh, kui nî thàng thiⁿ ta̍k kang to ē-sái kóng gōng-ōe, gōng-lâng kóng gōng-gōng ê gōng-ōe, khiáu-lâng kóng ná-tshiūⁿ khiáu-khiáu ê gōng-ōe. Ke-kiám thiaⁿ, ū siau khùi hòa thâm ê kong-hāu. Tsit-kù ōe tong-jiân mā sī gōng-ōe.

Jī-gue̍h tsa̍p-sì, Hông-hái tshòng-pān-jîn Kueh Tâi- bêng khì pài hōe tsêng Li̍p-huat-īⁿ-tiúⁿ Ông Kim-pêng, thò͘ -lō͘ sì tang tsêng i thè tóng s ī"nî-khin khì sēng, tsi̍t-sî tshiong-tōng", hi-bāng ē-tàng tńg-khì Tiong-kok Kok-bîn-tóng, tāi-piáu Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsham soán 2024. Lâng kóng "jîn-sing tshit-tsa̍p kó͘ lâi hi", 1950 nî tshut-sì ê Kueh táng. Sì tang tsêng tsha tsi̍t hòe tio̍h tsìn-ji̍p "kó͘ lâi hi" ê kéng-kài, lī "nî-khin khì sēng" ná-tshiūⁿ ū-·tsi̍t-tsat-á.

Jī-gue̍h tsa̍p-gō͘, Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-huat-īⁿ tóng- thoân tsóng-tiàu Tsan Bêng-tsong kiàn-gī, tsit piàn tsóng-thóng thê-miâ mài pān tsho͘-soán, in-ūi tsho͘-soán iân-sing āu-î-tsèng, put-lī tséng-ha̍p. Kó͘-tsá ū lâng kóng kāng-khoán ê gōng-ōe, kóng ū lâng tsia̍h pn̄g kéⁿ sí-·khì, tio̍h kiò lâng m̄-thang tsia̍h pn̄g. Lán ká-nā bô thiaⁿ-kóng ū lâng in-ūi kiaⁿ kéⁿ-·sí suah m̄ káⁿ tsia̍h pn̄g. Khah tshù-bī -·ê sī, saⁿ-gue̍h jī-it, Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsú-se̍k Tsu Li̍p-lûn tsin-tsiàⁿ suan-pò͘, tsit piàn tsóng-thóng soán-kí thê-miâ tshái-tshú tsing-tiàu, bô beh pān-lí tsho͘-soán. Tsá-tsêng ū piáu-thài beh tsham-ka Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsóng-thóng tsho͘-soán ê Sun-bûn ha̍k-hāu tsóng hāu-tiúⁿ Tiuⁿ A-tiong piáu-sī ûi-hām, phue-phêng "tông-tông tsi̍t-ê tōa tóng liân tsho͘-soán to m̄ káⁿ pān".

Jī-gue̍h tsa̍p-la̍k, Lio̍k-kun su-lēng-pō͘ tsèng-si̍t, Tang-ín tē-khu tsí-hui-pō͘ huat-hiān khong-tiong put-bêng bu̍t-thé phiau lo̍h, jî-tshiáⁿ tī pé-tiûⁿ khioh-tio̍h khì-kiû tsân-thé, tsho͘ phòaⁿ sī khì-siōng thàm-tshik gî-khì, kiû thé ti̍t-kèng iok tsi̍t kong-tshioh, gî-khì a̍p téng-bīn pio ū kán-thé jī, ín-huat kok-an gî-lū. Tùi tsit kiāⁿ tāi-tsì, jī-gue̍h tsa̍p-tshit, Κim-mn̂g koān Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-huat úi-goân Tân Gio̍k-tin piáu-sī, tsèng-bêng Kim Bá kah Tāi-lio̍k ê kī-lî tsin kīn. Kóng-tio̍h ná-tshiūⁿ nā bô huat-sing tsit kiāⁿ tāi-tsì, bô lâng ē-tàng tsèng-bêng " Kim Bá kah Tāi-lio̍k ê kī-lî tsin kīn."

　　 Saⁿ-gue̍h jī-sì, sī Tiong-kok Kok-bîn-tóng Tâi-pak-tshī 3 ê soán khu tsi̍t kai-tōaⁿ li̍p-úi thê-miâ ting-kì tsòe-āu tsi̍t kang, Tâi-pak-tshī gī-oân Tshî Khiáu-sim oân-sêng ting-kì liáu-āu kóng, siōng hó ê hong-sik sī i ji̍p-khì kok-hōe, kah i kâng soán khu ê hiān-jīm li̍p-úi Hùi Hông-thài ji̍p-khì put-hun-khu miâ-tuaⁿ a̍h sī tsìn-ji̍p 2024 nî lāi-koh. I kóng, sè-tāi kau-thè m̄ sī beh giú siáⁿ lâng lo̍h-lâi, sī beh hō͘ tsiah-ê tsu-tshim úi-goân hiòng téng-koân huat-tián, ū koh khah hó ê bú-tâi. Saⁿ-gue̍h jī-tshit, hiān-jīm li̍p-úi Hùi Hông-thài jīn-ûi Tiong-kok Kok-bîn-tóng iáu bōe tit-tio̍h tsip-tsèng tio̍h hun-phài kuaⁿ-ūi bô hó. Tshî Khiáu-sim gī-oân jī-tshit ē-po͘ tian-tò mn̄g kóng, káⁿ kóng Hùi úi-goân tùi Tiong-kok Kok-bîn-tóng 2024 nî tsip-tsèng bô sìn sim? lán beh tshéng-kàu tùi Tiong-kok Kok-bîn-tóng 2024 nî tsip-tsèng ū sìn-sim ê Tshî gī-oân, 2024 nî tsóng-thóng, Hêng-tsèng-īⁿ-tiúⁿ kah kok pō͘ ē tsú-koán, m̄-tsai án-tsóaⁿ phah phài?

Saⁿ-gue̍h saⁿ-tsa̍p, tsêng tsóng-thóng Má Ing-kiú tsham hóng Tiong-kok Bú-hàn tshī tòng-àn koán, tōa-tōa o-ló Tiong-kok hông-e̍k sêng-kó bô tōa-tōa hiòng gōa khok-tiong, sī "tùi jîn-lūi ê kòng-hiàn". Tiong-ng liû-hêng e̍k-tsêng tsí-hui tiong-sim tsí-hui-kuaⁿ Ô Pit-sèng kám-khài kóng,"góa m̄-tsai-iáⁿ kòng-hiàn tiám tī tó-ūi? góa kan-taⁿ tsai-iáⁿ he sī jîn-lūi ê tōa tsai-lān!"

　　 Lán tsin huaⁿ-hí, Tâi-oân-lâng ū kóng gōng-ōe ê tsū-iû. 　(230331)




　　四月初一是戇人節，有真tsē戇人利用tsit工講戇話騙戇人。台灣人tsiâⁿ好，m̄免一定tī戇人節，歸年thàng天ta̍k工toē-sái講戇話，戇人講戇戇ê戇話，巧人講ná-tshiūⁿ巧巧ê戇話。加減聽，有消氣化痰ê功效。Tsit句話當然mā是戇話。

二月十四，鴻海創辦人郭台銘去拜會前立法院長王金平，吐露四冬前伊退黨是「年輕氣盛、一時衝動」，希望ē-tàng轉去中國國民黨，代表中國國民黨參選2024。人講「人生七十古來稀」，1950年出世ê郭董。四冬前差一歲tio̍h進入「古來稀」ê境界，離「年輕氣盛」ná-tshiūⁿ有一節á。

二月十五，中國國民黨立法院黨團總召曾銘宗建議，tsit遍總統提名mài辦初選，因為初選衍生後遺症，不利整合。古早有人講仝款ê戇話，講有人食飯kéⁿ死去，tio̍h叫人m̄-thang食飯。咱ká-nā無聽講有人因為驚kéⁿ死suah m̄敢食飯。Khah趣味ê是，三月二一，中國國民黨主席朱立倫真正宣布，tsit遍總統選舉提名採取徵召，無beh辦理初選。早前有表態beh參加中國國民黨總統初選ê孫文學校總校長張亞中表示遺憾，批評「堂堂一個大黨連初選都m̄敢辦」。

二月十六，陸軍司令部證實，東引地區指揮部發現空中不明物體飄落，而且tī靶場拾tio̍h氣球殘體，初判是氣象探測儀器，球體直徑約一公尺，儀器盒頂面標有簡體字，引發國安疑慮。對tsit件代誌，二月十七，金門縣中國國民黨立法委員陳玉珍表示，證明金馬kah大陸ê距離真近。講tio̍h ná-tshiūⁿ若無發生tsit件代誌，無人ē-tàng證明「金馬kah大陸ê距離真近。」

　　三月二四，是中國國民黨台北市3個選區一階段立委提名登記最後一工，台北市議員徐巧芯完成登記了後講，上好ê方式是伊入去國會，kah伊仝選區ê現任立委費鴻泰入去不分區名單a̍h是進入2024年內閣。伊講，世代交替m̄是beh giú啥人落來，是beh hō͘ tsiah-ê資深委員向頂koân發展、有koh khah好ê舞台。三月二七，現任立委費鴻泰認為中國國民黨猶未得tio̍h執政tio̍h分派官位無好。徐巧芯議員二七下晡顚倒問講，敢講費委員對中國國民黨2024年執政無信心？咱beh請教對中國國民黨2024年執政有信心ê徐議員，2024年總統、行政院長kah各部會主管，m̄知án-tsóaⁿ拍派？

三月三十，前總統馬英九參訪中國武漢市檔案館，大大o-ló中國防疫成果無大大向外擴張，是「對人類ê貢獻」。中央流行疫情指揮中心指揮官王必勝感慨講：「我m̄知影貢獻點tītó位？我kan-taⁿ知影he是人類ê大災難！」

　　咱真歡喜，台灣人有講戇話ê自由。　(230331)