《用咱ê話唸Ιn ê詩》

 | | | 轉寄

《心城》 "City of the Heart" Tōtha̍k/導讀

作者 Mary E.Switzer, 台譯：Lîm Tsùn-io̍k 2021.01.10

Ūi tsit pún Robert Smithdas ê si siá kúikù ōe lâi tsò tōtha̍k, hō͘ góa kámkak huisiông huaⁿhí. Bô lâng ē pí góa koh khah mînōa teh o̍attho̍k i ê sikù, mā bô lâng ē pí góa tùi i púnlâng koh khah gióngbō͘.
Tùi tsi̍tê tī tôngnî sîtāi to̍h sitkhì nn̄g tsióng tiōngiàu kámkuan（e̍ktsù: sīkak kah thiaⁿkak）ê lâng lâi kóng, tse sī tsi̍t kiāⁿ liáuputkhí ê tāitsì; lán siūⁿ kóng tse tùi si ê tshòngtsok hiahni̍h tiōngiàu, i ētàng ēng tsit tsióng hêngsik tshiongmóa tshòngtsōsèng lâi piáuta̍t kakī. M̄koh, āulâi siūⁿtio̍h Milton kah i sitbêng āu só͘ siá ê si, iáu ū Beethoven, i ūi lán siá hiahni̍h iubí ê imga̍k, hō͘ lán thiaⁿ tio̍h tng i thiaⁿ bē tio̍h siaⁿim ê sî, tī i thâukhak lāi teh tńgse̍h ê soânlu̍t.
Hila̍h lâng bat kóng kòe,"Tsi̍tê tsintsiàⁿ sijîn ê tshùitûn móamóa sī phangbi̍t". Tongjiân, tsit pún si tsheh ê kamtiⁿ mā ē tu̍thián tsit tsióng kámsèng ê kuantshat. Tsi̍tê ittēng tio̍h khikho̍k tshàuhīⁿlâng kah sitbêng ê tsiònggāi lâi ha̍ksi̍p singo̍ah ê kipún tiâutséng, koh tī ngētáu ê tiâukiāⁿ tsi hā tsiapsiū kàuio̍k ê lâng ê tshòngtsō la̍t, pí phó͘thong lâng ê piáuta̍t koh khah tiōngiàu. Artsibald MacLeish bat kóng, sikua ê khipín la̍t tsāitī jīsû ê sînpì le̍kliōng, tùi ìgī lâi hêngsêng imga̍k, tùi imga̍k lâi liáukái ìgī. Ēng kániàu, ti̍ttsiap kah sêngsi̍t ê hongsik lâi kóngōe — tōa tosò͘ ê iusiù koh úitāi ê si lóng sī ánne.
Tha̍k Robert Smithdas ê si, tsi̍t tsōa tsi̍t tsōa tshionghun théhiān tshut kamtiⁿ, thòngkhó͘ kah tshiⁿtshám, siōng tiōngiàu ê sī i ê tsingsîn, susióng kah itti̍t îtshî i só͘ tshun lo̍hlâi ê kámkuan ê tsongha̍p kámsiū, tùi bílē, pisiong, kiāntsôan kah pitsêng ê kéngkài tiong liûlō͘ tshut.lâi, hiahê sikù hō͘ lán kámtōng, koh íntshōa lán óakīn i, tse sī tsi̍t tsióng anùi kah khéhuat. Tsóngthé lâi kóng, tsiahê lóng sī kántan ê sikù, bô suiàu tshimji̍p giánkiù to̍h thang hiánbêng i ê hâmgī, lóng sī tshiongmóa jia̍ttsêng, tshiongmóa ióngkhì, humor kah hántit khòaⁿ.tio̍h ê lāisim lênghûn ê piáuta̍t. Tsiahê sikù lóng sī tsi̍tê jia̍tài sèⁿmiā ê lâng ê tsi̍t tsióng piáuta̍t hongsik — tùi o̍ahmiā ê jia̍tài sī hiahni̍h tōa, ēsái kóng sī bô jīmhô ló͘le̍k ētàng hō͘ o̍ahmiā piàn kah hiahni̍h bíhó.
Ìài tha̍k si ê lâng ittēng ē kahì tsit pún si tsheh. Tshintshiūⁿ Robert tsit tsióng ê tsântsiòng jînsū ittēng ē ūi i só͘ tāipiáu ê sêngkong kò͘sū lâi tittio̍h kiklē. Kuanhôai tsântsiòng jînsū ê kangtsok tsiá ē tùi hit tiongkan tshōetio̍h lêngkám, kó͘lē, tī lán ji̍tsiông singo̍ah tiong ēng kok tsióng hêngsik kah piáuta̍t hongsik, koh tsi̍t pái khakjīn bílē ê tiōngiàu sèng. Tho̍ktsiá tha̍ktio̍h tsiahê lêngkhiáu ê sikù ê sî, lóng ē siū tio̍h ke̍ktōa ê kó͘bú, tôngsî mā tshiáⁿ ē kìtit tsoktsiá íking kúinā nî bô khòaⁿkìⁿ mā bô thiaⁿkìⁿ.
（Tsok-tsiá sīBíkok ōesing pō͘ kàuio̍k tsitgia̍p tiôngkiàn tsuanoân tsoānsiá）

為tsit本Robert Smithdas（羅伯特·史密斯達斯）ê詩寫幾句話來做導讀，hō͘我感覺非常歡喜。無人ē比我koh khah mînōa teh閱讀伊ê詩句，mā無人ē比我對伊本人koh khah仰慕。

對一个tī童年時代to̍h失去兩種重要感官（譯註：視覺kah聽覺）ê人來講，這是一件了不起ê tāitsì；咱想講這對詩ê創作hiahni̍h重要，伊ētàng用tsit種形式充滿創造性來表達kakī。M̄koh，後來想tio̍h Milton（彌爾頓）kah伊失明後所寫ê詩，iáu有Beethoven（貝多芬），伊為咱寫hiahni̍h優美ê音樂，hō͘ 咱聽tio̍h當伊聽bē tio̍h聲音ê時，tī伊頭殼內teh tńgse̍h ê旋律。

希臘人bat講過：「一个真正詩人ê嘴唇滿滿是蜂蜜」。當然，tsit本詩冊ê甘甜mā ē突顯tsit種感性ê觀察。一个一定tio̍h克服臭耳聾kah失明ê障礙來學習生活ê基本調整，koh tī ngētáu ê條件之下接受教育ê人ê創造力，比普通人ê表達koh khah重要。Artsibald MacLeish bat講，詩歌ê吸引力在tī字詞ê神秘力量，tùi意義來形成音樂，tùi音樂來了解意義。用簡要、直接kah誠實ê方式來講話—大多數ê優秀koh偉大ê詩lóng是ánne。

讀Robert Smithdas ê詩，一tsōa一tsōa充分體現出甘甜、痛苦kah悽慘，siōng重要ê是伊ê精神、思想kah一直維持伊所tshun落來ê感官ê綜合感受，tùi美麗、悲傷、健全kah悲情ê境界中流露出來，hiahê詩句hō͘咱感動，koh引tshōa咱óa近伊，這是一種安慰kah啟發。總體來講，tsiahê lóng是簡單ê詩句，無需要深入研究to̍h thang顯明它ê含義，lóng是充滿熱情，充滿勇氣、幽默kah罕得看tio̍h ê內心靈魂ê表達。Tsiahê詩句lóng是一个熱愛性命ê人ê一種表達方式—對活命ê熱愛是hiahni̍h大，ēsái講是無任何努力ētàng hō͘活命變kah hiahni̍h美好。

意愛讀詩ê人一定ē kah意tsit本詩冊。親像Robert tsit種ê殘障人士一定ē為伊所代表ê成功故事來得tio̍h激勵。關懷殘障人士ê工作者 ē tùi hit中間tshōetio̍h靈感、鼓勵，tī咱日常生活中用各種形式kah表達方式，koh一pái確認美麗ê重要性。讀者讀tio̍h tsiahê靈巧ê詩句ê時，lóng ē受tio̍h極大ê鼓舞，同時mā請ē記得作者已經幾nā年無看見mā無聽見。
（作者是美國衛生部教育職業重建專員）