《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘ 學生朋友 ê 代誌 34 - 台灣ê原先住民

作者 陳雷 2019.12.15

（Siá hō͘ ha̍k-sing pîng-iú ê tāi-tsì 34）（寫hō͘ 學生朋友 ê 代誌 34）

Tâi-uân ê guân-sian tsū-bîn / 台灣ê原先住民

Lí kám-bat hò͘ⁿ-kî siūⁿ tsit-ê būn-tê:Tâi-uân siōng-tsá ê tsū-bîn sī siáⁿ-lâng?In uì tó-uī lâi--ê?Tsit-má tī tó-uī?

你敢bat 好奇想這个問題：台灣上早 ê 住民是啥人？In ui tó 位來--ê?Tsit-má tī tó位？

Hiān-tāi lâng tsha-put-to jī-tsa̍p bān tang tsîng tī Hui-tsiu tshut-hiān. Tāi-iok tshit, peh bān-tang tsîng lî-khui Hui-tsiu tāi-lio̍k, ǹg-tang tuè hái-huāⁿ iân-lō͘ tshian-suá, gō͘, la̍k bān-tang tsîng lâi-kàu tang-lâm A-tsiu. In ū o͘ phuê-hu, khiû thâu-mo͘, thé-keh khah é. Tsú-iàu phah-la̍h, lia̍h-hî. In ê kang-khū sio̍k-tī kó͘ tsio̍h-khì sî-tāi. Hit-sî ping-hô sî-kî, hái-tsuí-bīn pí tsit-má khah kē tsi̍t-pah saⁿ-tsa̍p kong-tshioh. A-tsiu tang-lâm pō͘ sī tsi̍t-tè lio̍k-tē, kiò-tsò Sundaland. Sai-pîng sī Malay puàⁿ-tó, pak-pîng sī Tiong-lâm puàⁿ-tó tsiap A-tsiu tāi-lio̍k, pau-hâm Thài-kok uan(Gulf of Thailand）, tang-pîng pau-hâm tsi̍t-pò͘-hūn ê lâm Tiong-kok hái, lâm-pîng kàu Ìn-nî kûn-tó. In uì tsia tsiām-tsiām tshian-suá, ǹg-lâm kàu Ìn-nî, Niú-se-lân, Ò-tsiu, ǹg-pak kàu A-tsiu tāi-lio̍k tang-lâm pō͘-hūn, ǹg-tang kàu Hui-lip-pin, kàu Tâi-uân. Tsia ê tsio̍h-khì sî-tāi ê lâng tō-sī Tâi-uân siōng kó͘-tsá ê guân-sí tsū-bîn. Put-kò tsit-má tû-liáu tī Ò-tsiu, Niú-se-lân í-guā, in í-king hō͘ āu-lâi ê sin tsio̍h-khì sî-tāi ê lâng siau-bia̍t hi̍k-tsiá tông-huà. Só͘-í tī Tâi-uân tshuē-bô in ê kha-jiah.

現代人差不多20 萬冬前 tī 非洲出現. 大約7, 8 萬冬前離開非洲大陸, ǹg東tuè 海岸沿路遷suá, 5, 6 萬冬前來到東南亞洲. In有烏皮膚, khiû頭毛, 體格khah é. 主要拍獵, 掠漁. In ê工具屬tī 古石器時代. Hit 時冰河時期, 海水面比tsit-má khah kē 130 公尺. 亞洲東南部是一tè 陸地, 叫做 Sundaland. 西pîng 是 Malay 半島, 北pîng是中南半島接亞洲大陸 , 包含泰國灣（Gulf of Thailand ）, 東pîng包含一部分 ê 南中國海, 南pîng到印尼群島. In uì tsia 漸漸遷suá, ǹg 南到印尼, 紐西蘭, 澳洲, ǹg北到亞洲大陸東南部份, ǹg東到菲律賓, 到台灣. Tsia ê 古石器時代 ê人tō是台灣上古早 ê 原始住民. 不過tsit-má 除了 tī 澳洲, 紐西蘭以外, in 已經hō͘ 後來 ê 新石器時代 ê人消滅或者同化. 所以tī 台灣也tshuē 無in ê 腳跡.

Kàu sin tsio̍h-khì sî-tāi, A-tsiu tāi-lio̍k tang-lâm pō͘ ê tsū-bîn ū tsō-tsûn, tsìng tiû-á lông-gia̍p ki-su̍t, tsò tsho͘-huî, tshiah-tshiⁿ, khà tshuí-khí ê hong-sio̍k, kiò-tsò sian-lâm-tó-hē lâng （pro-Austranesian), kap Tn̂g-kang í-pak ê sin tsio̍h-khì lâng uân-tsuân bô-kâng hiat-iân. Tsit-khuán sin tsio̍h-khì sî-tāi ê sian-lâm-tó-hē lâng tāi-iok tshit, peh tshing tang tsîng lâi-kàu Tâi-uân, it-ti̍t kàu tsit-má. In tō-sī Tâi-uân guân-tsū-bîn(Amay, Tayal, Bunun, Tso͘,....）kap bo̍k-tsîng tshit-tsa̍p- peh-tsa̍p pha Tâi-uân lâng ê tsó͘-sian.

到新石器時代, 亞洲大陸東南部ê住民有造船, 种稻-á農業技術, 造粗瓷, mā有刺青, khà 嘴齒ê風俗. 叫做先南島系人（pro-Austranesian), kap 長江以北 ê新石器人完全無仝血緣. 這款新石器時代 ê 先南島系人大約7 , 8千冬前來到台灣, 一直到tsit-má. In tō 是台灣原住民（Amay, Tayal, Bunun,Tso͘,....）kap 目前70 -80 pha 台灣人 ê祖先.

Gō͘-tshing kàu saⁿ-tshing tang tsîng, Tâi-uân ê Lâm-tó-hē lâng khai-sí tuì-guā î-bîn. Khò in î-siu kiâⁿ-hái ê ki-su̍t sing kàu hui-li-pin. Tī í-āu saⁿ-tshing nî tiong-kan, kè-siok tshian-suá, thuân-pò͘ in kiâⁿ-hái, lông-gia̍p ki-su̍t(pau-hâm tiû-á, han-tsû, lo̍k-á-tshiū.....） kap gú-giân hong-sio̍k. Ǹg tang pau-hâm kui-ê lâm Thài-pîng-iûⁿ, it-tì kàu Easter Island, ǹg-sai kàu Ìn-tō͘-iûⁿ Madagascar, ǹg-lâm kàu Ìn-nî, Niú-se-lân, ǹg-pak sīm-tsì kàu Ji̍t-pún lâm-pō͘ Kiú-tsiu, Sì-kok. In tō-sī tsuân sè-kài Lâm-tó-hē lâng kap sè-kài tē-jī tuā gú-hē Lâm-tó gú-hē(Austranesian language family ū tsi̍t-tshing nn̄g-pah gō͘-tsa̍p-tshit tsióng gú-giân)ê tsó͘-sian. Si̍t-tsāi kî-tsik, mā-sī Tâi-uân hō͘ sè-kài ê tuā-lé.

5千到 3千冬前, 台灣 ê 南島系人開始對外移民. 靠in優秀行海 ê 技術先到菲律賓. Tī以後 3 千年中間, 繼續遷suá, 傳播in行海, 農業技術（包含稻á, 蕃薯, 鹿 á 樹....）kap 語言風俗. Ǹg 東包含規个南太平洋, 一直到 Easter Island, ǹg 西到印度洋 Madagascar, ǹg 南到印尼, 紐西蘭, ǹg北甚至到日本南部九州, 四國. In tō 是全世界南島系人 kap 世界第二大語系南島語系（Austranesian language family有1,257種語言）ê 祖先. 實在奇蹟, mā是台灣hō͘ 世界 ê 大禮.

（Tsok-tsiá tsù:tshiáⁿ-iōng pe̍h-uē-jī)（作者注：請用白話字）