《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友ê代誌 39 - 好額ê迷思

作者 陳雷 2019.12.22

（Siá hō͘ ha̍k-sing pîng-iú ê tāi-tsì 39）（寫hō͘學生朋友ê代誌 39）

Hó-gia̍h ê bê-su / 好額ê迷思

Lán ta̍k-ji̍t khuàⁿ sin-bûn tān-sī, put-sî ē khuàⁿ-tio̍h pò-kò, bó͘ tsi̍t-ê kok-ka kin-nî tsóng sing-sán kè-ta̍t （GDP, gross domestic product）tsing-ka kuí-pha tú kuí-pha. Tsing-ka tāi-ke huaⁿ-hí, kiám-tsió tāi-ke phue-phîng. Tuì GDP tsit-khuán tsù-tiōng sī hiān-tāi tsìng-tī king-tsè ê tsú-liû. Uì Bí-kok, tsio̍h-iû-tsîⁿ im kha-ba̍k ê Tiong-tang kàu ki-hng ê Hui-tsiu, hó-gia̍h-sàn lóng kâng-khuán.

咱ta̍k日看新聞電視, 不時ē看tio̍h報告, 某一个國家今年總生產價值（GDP, gross domestic product）增加幾pha tú幾pha. 增加大家歡喜, 減少大家批評. 對GDP這款注重是現代政治經濟ê主流. Uì美國, 石油錢淹腳目ê中東到飢荒ê非洲, 好額散攏仝款.

Guá siūⁿ tsit-khuán khuàⁿ-huat ū nn̄g-hāng ki-pún ê tshò-gō͘. Tē-it sī kā tsit-ê sò͘-jī ê tiōng-iàu-sìng kó͘-kè kuè-thâu, tòng-tsò sī tsìng-hú siōng tiōng-iàu, sīm-tsì tsuân-pō͘ ê sîng-tsiū, kî-tha--ê lóng bô-iàu-kín. Tshin-tshiūⁿ tī Tiong-kok, kuān-tiúⁿ, síng-tiúⁿ beh sing-kuaⁿ, khuàⁿ hit-ê só͘-tsai ê GDP. Gō͘-pha--ê pí si-pha sing khah-kín. Tong-jiân GDP bē-tàng tāi-piáu tsuân-pō͘ tsìng-tī sîng-tsiū. I tan-tan sī kó͘-kè bu̍t-tsit sing-sán ê tsóng-liōng. GDP lú kuân, siā-huē bu̍t-tsit siau-huì lú tsē. Tān-sī I pīng-bô kā hui-bu̍t-tsit ê seⁿ-ua̍h, iā tō-sī tsing-sîn seⁿ-ua̍h ê phín-tsit kap tsóng-liōng sǹg tsāi-lāi. Tse kî-si̍t ìng-kai sī kâng-khuán tiōng-iàu, sīm-tsì koh-khah tiōng-iàu. In-uī lán lâng ê seⁿ-ua̍h m̄-nā ū bu̍t-tsit ê iàu-kiû, lî-tshiáⁿ ū tsing-sîn sim-lí ê su-iàu. Lán nā siuⁿ-kuè kiông-tiāu bu̍t-tsit seⁿ-ua̍h, lâng tō piàn-tsò siau-huì tōng-bu̍t(consumer animal）. Tong-jiân m̄ sī hó-sū. In-uī ē tsō-sîng bô su-iàu ê tsu-guân lōng-huì.

我想這款看法有2項基本ê錯誤. 第一是kā GDP這个數字ê重要性估計過頭, 當作是政府上重要, 甚至全部 ê 成就, 其他--ê攏無要緊. 親像tī 中國, 縣長, 省長beh升官, 看hit个所在ê GDP. 5 pha--ê 比 4 pha升khah緊. 當然GDP bē-tàng代表全部ê政治成就. 伊單單是估計物質生產 ê 總量. GDP lú kuân, 社會物質消費lú tsē. 但是伊並無kā非物質ê生活, 也tō是精神生活ê品質kap總量算在內. Tse其實應該是仝款重要, 甚至koh-khah重要. 因為咱人ê生活m̄-nā有物質ê要求, 而且有精神心理ê需要. 咱若siuⁿ過強調物質生活, 人tō變做消費動物（consumer animal）. 當然m̄是好事. 因為ē造成無需要ê資源浪費.

Tē-jī ê tshò-gō͘ ê kuan-liām sī, GDP muí-nî lóng tio̍h tsing-ka, tsing-ka lú-tsē lú-hó. Ē-sái tsing-ka, bē-sái kiám-tsió. Tsit-khuán siūⁿ-huat m̄-nā bô ha̍p-lí, lî-tshiáⁿ bô it-tīng pit-iàu. In-uī tē-kiû ê tsu-guân sī iú-hān--ê, ná ū khó-lîng muí tsi̍t-ê só͘-tsāi ê GDP íng-uán kè-siok muí-nî tsing-ka?Só-í tse sī bô ha̍p-lí ê siūⁿ-huat, bē-tàng kè-siok tam-tng ê iàu-kiû. Koh-lâi, siōng tiōng-iàu ê būn-tê sī:Kam-ū tsit-khuán ê su-iàu? GDP kám it-tīng tio̍h muí-nî tsing-ka? Bí-kok ū tiān-iáⁿ bîng-sing, tshīng uī i tīng-tsò ê sui-saⁿ, tsi̍t-su tshīng tsi̍t-pái. Kāng-su tshīng nn̄g-pái kiaⁿ-lâng tshiò. In kám su-iàu koh-khah hó-gia̍h?

第二个錯誤ê觀念是, GDP每年攏tio̍h增加, 增加lú tsē lú好. Ē 使增加, bē 使減少. 這款想法m̄-nā無合理, 而且無一定必要. 因為地球ê資源是有限--ê, ná 有可能每一个所在 ê GDP 永遠繼續每年增加？所以tse是無合理ê想法, bē-tàng繼續擔當ê要求. Koh來, 上重要ê問題是：敢有這款 ê 需要？GDP敢一定tio̍h每年增加？美國有電影明星, 穿為伊訂做ê suí衫, 一su穿一擺. 仝su穿第二擺驚人笑. In敢需要koh-khah好額？

Guá siūⁿ tap-àn sī khuàⁿ só͘-tsāi. Tī to-sò͘-lâng sàn-hiong ê Hui-tsiu ū su-iàu. Tī to-sò͘ lâng hó-gia̍h ê Bí-kok, Tiong-tang ê tsio̍h-iû kok-ka ìng-kai sī bô su-iàu. Tī Bí-kok, khah tuā ê būn-tê sī hó-gia̍h-sàn bô pîng-kin, m̄-sī GDP bô-kàu. GDP nā-sī kap jîn-kháu ê tsing-ka kiám-tsió lu̍t kâng-khuán, siau-huì ê tsuí-tsún tō ē-tàng î-tshî kâng-khuán.

我想答案是看所在. Tī多數人散鄉ê非洲有需要. Tī多數人好額ê美國, 中東ê石油國家應該是無需要. Tī美國, khah大ê問題是好額散無平均, m̄是GDP無夠. GDP若是kap人口ê增加減少率仝款, 消費ê水tō ē-tàng維持仝款.

Siáⁿ-mi̍h sî-tsūn, siáⁿ-mih kok-ka GDP ē-sái m̄-bián tsing-ka? Ìng-kai ū tsuan-ka lâi kó͘-kè. Siōng tiōng-iàu sī, king-tsè ê huat-tián ìng-kai ū tsi̍t-ê siōng tú-hó ê tsè-hān(optimal limit）Ta̍t-kàu tsit-ê siōng-hān, muí-nî tsiàu jîn-kháu ê tsing-ka, kiám-tsió lâi tiâu-tsíng, m̄-bián koh līng-guā si̍t-tsit tsing-ka.

啥物時陣, 啥物國家GDP ē使m̄免增加？應該有專家來估計. 上蓋重要是, 經濟ê發展應該有一个上tú好ê制限（optimal limit）. 達到這个上限, 每年照人口ê增加, 減少來調整, m̄免koh另外實質ê增加.

Tsu-pún tsú-gī beh ū kú-tn̂g-sìng ê tsûn-tsāi, su-iàu si̍t-hîng tsit-ê sin kuan-liām:muí-tsi̍t-ê tsâi-hù lóng ìng-kai ū tsi̍t-ê ha̍p-lí ê siōng-hān. Tse sī kīn-tāi tsu-pún tsú-gī siōng-tuā ê thiau-tsiàn.

資本主義beh有久tn̂g性ê存在, 需要實行這个新觀念：每一个財富攏應該有一个合理ê上限. Tse是近代資本主義上大ê挑戰.

（Tsok-tsiá tsù:tshiáⁿ-iōng pe̍h-uē-jī)（作者注：請用白話字）