《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 40 - 台文羅馬字ê思考

作者 陳雷 2019.12.29

（Siá hō͘ ha̍k-sing pîng-iú ê tāi-tsì 40）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 40）

Tâi-bûn lô-má-jī ê su-khó / 台文羅馬字ê思考

Beh tsi̍t-pah tang tsîng, Tshuà puê-hué sin-seⁿ kó͘-bú lô-má-jī, sui-jiân bô tsin sîng-kong, sī tsin ū gán-kong ê khuàⁿ-huat. Kin-á-ji̍t lán iōng lô-má-jī siá Tâi-bûn, puē-kíng koh-khah hok-tsa̍p, tshin-tshiūⁿ tah-bū kiâⁿ-tsûn, ba̍k-tsiu thí-kim tsiah bē kiâⁿ m̄-tio̍h lō͘.

Beh一百冬前, 蔡培火先生鼓舞羅馬字, 雖然無真成功, 是真有眼光ê看法. 今á日咱用羅馬字寫台文, 背景koh-khah複雜. 親像tah霧行船,目睭thí金, tsiah bē 行m̄-tio̍h路.

Kin-á-ji̍t lán siá Tâi-bûn, tshin-tshiūⁿ Hô-lan ê pîng-iú Prank sin-seⁿ kóng--ê, “ beh án-tsuáⁿ siá lóng kù-tsāi in.” ū iōng tsuân hàn-jī, hàn-jī kiam lô-má-jī （hàn-lô)hi̍k-tsiá tsuân lô-má-jī （tsuân-lô). Lî-tshiáⁿ hàn-jī ū só͘-kóng tsiàⁿ hàn-jī, bô-tsiàⁿ hàn-jī, （kha/ kha, thô͘/ thô͘….）lô-má-jī koh hun kàu-io̍k-pō͘ thui-tsiàn ê lô-má-jī （bân-lô), thuân-thóng pe̍h-uē-jī(kàu-lô). Lām-lām tsa̍p-tshài-mī, kù-tsāi lí tshá.

今 á 日咱寫台文, 親像荷蘭 ê 朋友 Pronk 先生講--ê, “beh按怎寫攏據在in”.有用全漢字, 漢字兼羅馬字（漢羅）或者全羅馬字（全羅）. 而且漢字有所講正漢字, 無正ê漢字,（跤/腳, 塗/土..）羅馬字koh分教育部推薦ê羅馬字（閩羅）, 傳統白話字（教羅）. Lām-lām 雜菜麵, 據在你炒.

Iōng lô-má-jī siá Tâi-gú ū tsin-tsē iu-tiám. Tē-it, I ē-tàng uân-tsuân tsìng-khak piáu-ta̍t Tâi-gú. Kóng ē tshut--lâi tō siá ē tshut--lâi, siá ē tshut--lâi tō tha̍k ē tshut--lâi. Tē-jī, I tsin iông-ī o̍h. jī-bó ē-hiáu, siaⁿ-tiāu lia̍h-tsún, tō ē-hiáu--a. Í-king ē-hiáu Tâi-gú ê lâng, kuí tiám-tsing, kuí-ji̍t tō o̍h-ū. Kap hàn-jī pí--khí-lâi, thiⁿ-tsha-tē. Hàn-jī sī siá Tiong-kok-uē iōng--ê, bē-tàng uân-tsuân koh tsìng-khak siá Tâi-gú. Tâi-bûn ê tsiong-lâi ìng-kai sī tsuân lô-má-jī tsiah ha̍p-lí. Lî-tshiáⁿ lô-má-jī kap kok-tsióng kok-tsè gú-giân bûn-jī ke tsin iông-ī thong-tsiap.

用羅馬字寫台語有真tsē優點. 第一, 伊ē-tàng完全正確表達台語. 講ē出--來tō寫ē出--來, 寫 ē 出--來tō讀ē出--來. 第二, 伊真容易學. 字母ē曉, 聲調掠準, tō ē 曉--a. 已經ē曉講台語 ê人, 幾點鐘, 幾日 tō學有. Kap漢字比--起-來, 天差地. 漢字是寫中國話用--ê , bē-tàng完全koh正確寫台語. 台文 ê 將來應該是全羅馬字tsiah合理. 而且羅馬字kap各種國際語言文字加真容易通接.

Tsit-má Tâi-bûn tsiah hok-tsa̍p, tsú-iàu sī guā-lâi tsìng-kuân ū-sim tsú-tō ê kiat-kó. Tiau-kang siat-kè nn̄g-thò hàn-jī, nn̄g-thò lô-má-jī. Iōng tsu-guân hun-phuè ê kuân-li̍k tsi-tshî bân-lô, ap-tsè pe̍h-uē-jī, kó͘-bú tsuân hàn-jī. Án-ne tsi̍t-hong-bīn tsó͘-tòng Tâi-bûn huat-tián, tsi̍t-hong-bīn kā Tâi-bûn ngē kho͘ tī Tiong-bûn huān-uî lāi-té. Tse sī guā-lâi tsìng-kuân ok-to̍k ê siat-sian, kè-siok siau-bia̍t Tâi-uân lâng gú-giân bûn-huà ê iōng-sim.

Tsit-má寫台文tsiah複雜, 主要是外來政權有心主導 ê結果. 刁工設計二套漢字, 二套羅馬字, 用資源分配ê權力支持閩羅, 壓制白話字, 鼓舞全漢字. 按呢一方面阻擋台文發展, 一方面kā 台文ngē kho͘ tī 中文範圍內底. Tse 是外來政權有心ê設仙, 繼續消滅台灣人語言文化ê用心.

Tâi-uân lâng gú-giân bûn-jī su-iàu tsuán-hîng tsìng-gī. Tshiáⁿ tāi-ke pe̍h-uē-jī, kian-tshî pah-guā-nî ê thuân-thóng. Kū-tsua̍t bân-lô, huán-tuì sí-lō͘ tsi̍t-tiâu ê tsuân hàn-jī. Guá tik-pia̍t huán-tuì, tsìng-hú uî-huán kok-ka gú-giân huat-tián-huat, o͘-siuⁿ tsok-gia̍p, iōng tsu-guân hun-phuè ê kuân-li̍k ap-tsè pe̍h-uē-jī.

台灣人語言文字需要轉型正義. 請大家白話字, 堅持百外年ê傳統. 拒絕閩羅, 反對死路一條ê全漢字. 我特別反對, 政府違反國家語言發展法, 烏箱作業, 用資源分配ê權力壓制白話字.

（Tsok-tsiá tsù:tshiáⁿ-iōng pe̍h-uē-jī)（作者注：請用白話字）