《綠色短評》

 | | | 轉寄

有來有往，無來清爽！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūi-phêng 2024.02.18




Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī


《 Le̍ksik toánphêng 》　 Lí Lâmhêng

　　Ūlâi ūóng, bôlâi tshingsóng!

Lâng kah lâng tsi kan sī hō͘siong, lí tùi góa hó, góa mā tùi lí hó; góa unjiû tùithāi lí, lí mā kāngkhoán ánne tùithāi góa. Tshùpiⁿ thâubóe mā sī ánne, ta̍kê lóng hibāng tshùpiⁿ hôhó. Mákai pēⁿīⁿ ū tshut siaⁿ kóng, goānì tsoh lí ê hó tshùpiⁿ, ū siáⁿmi̍h sinkhó͘ pēⁿthiàⁿ bián hoânló, lâi tshōe lí ê hó tshùpiⁿ — Mákai Pēⁿīⁿ. Lán Tâioân sio̍kgí ōe kóng tit tsiâⁿ hó,"khiā tshù tio̍h hó tshùpiⁿ, tsò tshân tio̍h hó tshân piⁿ."nā tútio̍h tsi̍tê pháiⁿ tshùpiⁿ tsi̍t ji̍t kàu àm tī lí ê mn̂gkháu búthûi lāngkùn, si̍ttsāi tsin iàsiān, lí mā bô i huat. Tshintshiūⁿ Tiongkok tsiànki, tsiànlām, khìkiû, ēsái kóng sī làngsî bô làngji̍t lâi Tâioân Háikiap tiongsòaⁿ hūkīn jiáuloān, sintsiaⁿ tio̍h phài 5 tsiahpái kunki, 4 tâipái kunlām lâi pài nî! tshegō͘ phài 21 tsiahpái kunki lâi, kîtiong 4 tsiahpái tshiauua̍t Tâioân Háikiap tiongsòaⁿ, phài 6 tâipái kunlām lâi Tâihái tsiuûi ua̍htāng, si̍ttsāi tsin khóò͘ⁿ!

Koh khah khóò͘ⁿ sī, jīgue̍h tsheit, Tiongkok Bînhângkiok suanpò͘, ùi tsitji̍t khí tshúsiau M503 hânglō͘ ùi pak hiòng lâm ūnhêng ê tshòsi, lēnggōa khé ēng M503 hânglō͘ W122, W123 liântsiap hângsòaⁿ ùi sai hiòng tang ūnhêng. Inūi tsit tiâu hângsòaⁿ kīlî "Háikiap tiongsòaⁿ"siōng kīn kantaⁿ7.8 konglí, tìsú gōakài káitha̍k Tiongkok tsitê tōngtsok sī tsûnsim beh kā "Háikiap tiongsòaⁿ" bú hō͘ phúphú būbū. Jîtshiáⁿ Tiongkok khaisí ēng nn̄g tiâu ùi sai hiòng tang liântsiap ê hângsòaⁿ, tsiapkīn Tâioân pue óng Κimmn̂g Mátsó͘ êhângsòaⁿ, ē énghióng tio̍h huihêng antsoân.

Tiongkok ko͘ pêng suanpò͘ káipiàn hiāntsōng, Tâioân tongjiân kā khòaⁿ tsoh sī put iúsiān ê tsokûi, kingkòe lán kok khòapō͘ ē hia̍psiong génggī, kuattēng tùi Tiongkok tsè tshut hoántsè. Tio̍h sī goânpún Kauthongpō͘ beh tī kiⁿî saⁿgue̍h tsheit káitû "kìm thoân lēng", khaihòng lán kok jînbîn tso͘thoân khì Tiongkok lúiu. Jīgue̍h tshetshit, Kauthongpō͘ Kuankongsú suanpò͘, ùi tsitji̍t khí thêngtsí giútsio khì Tiongkok ê líhêng thoân. Gō͘gue̍h té tsêng íking tsiâⁿ thoân·ê, ētàng tsiàu kèōe tsiânóng Tiongkok lúiu. La̍kgue̍h tsheit khí tio̍h bûhān kî thêng thoân. Kauthong pō͘tiúⁿ Ông Koktsâi piáusī, siatsú Tionghong khaihòng thoânkheh kòelâi, mā bô koh ū kîtha tsi̍t hēlia̍t ê tōngtsok, ētàng kóaⁿkín kah Tâioân kauthong M503 hânglō͘, Tâioân tittio̍h hôeèng liáuāu, ē tùi siongkuan tsèngtshik tsò āusòa ê kiámthó.

Lán tsai Búhàn hìiām po̍khuat liáuāu, Tâioân kah Tiongkok, lóng tī 2020 nî itgue̍h té suanpò͘ ùi jīgue̍h tsheit khaisí tsiāmthêng lúhânggia̍p tso͘thoân tsiânóng Tiongkok kah lâi Tâioân lúiu. 2023 nî pehgue̍h tshetsa̍p, Tiongkok suanpò͘ tsitji̍t khí hueho̍k tsiânóng Ji̍tpún, Hânkok, Bíkok, Òtsiu téng 78 kok ê tshutkéng thoântūi lúiu, tānsī Tâioân bô tī miâtuaⁿ lāité. Ìsù sī kóng, Tiongkok kàu taⁿ iáu bōe hueho̍k Tiongkok lâng tso͘thoân lâi Tâioân lúiu.

　　 Jīgue̍h tshepeh, Tiongkok Koktâipān huatgiânjîn Tsu Hōngliân phuephêng kóng, Bîntsìntóng í tsèngtī piànlāng lúiu, kantaⁿē hō͘ Tâioân bîntsiòng kah lúiugia̍p kài putboán. Tsioh mn̄g tsi̍tē, Tiongkok hutjiânkan suanpò͘ káipiàn M503 hânglō͘ ūnhêng hongsik, jîtshiáⁿ Tiongkok kàu tsittsūn mā iáubōe khaihòng Tiongkoklâng tso͘thoân lâi Tâioân lúiu, kám m̄ sī Tiongkok tāising tsèngtī piànlāng?

Lâng kah lâng tsi kan ê kaupôe, kok kah kok tsi kan ê lâióng, lóng ingkai tshut tī tsinsim sêngì, tshintshiūⁿ Tâioân sio̍kgí ōe só͘ kóng·ê,"ū lâi ū óng, bô lâi tshingsóng!" bô pitiàu biánkióng. (240216)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版



《 Le̍k-sik toán-phêng 》　 Lí Lâm-hêng

　　Ū-lâi ū-óng, bô-lâi tshing-sóng!

Lâng kah lâng tsi kan sī hō͘-siong, lí tùi góa hó, góa mā tùi lí hó; góa un-jiû tùi-thāi lí, lí mā kāng-khoán án-ne tùi-thāi góa. Tshù-piⁿ thâu-bóe mā sī án-ne, ta̍k-ê lóng hi-bāng tshù-piⁿ hô-hó. Má-kai pēⁿ-īⁿ ū tshut siaⁿ kóng, goān-ì tsoh lí ê hó tshù-piⁿ, ū siáⁿ-mi̍h sin-khó͘ pēⁿ-thiàⁿ bián hoân-ló, lâi tshōe lí ê hó tshù-piⁿ — Má-kai Pēⁿ-īⁿ. Lán Tâi-oân sio̍k-gí ōe kóng tit tsiâⁿ hó,"khiā tshù tio̍h hó tshù-piⁿ, tsò tshân tio̍h hó tshân piⁿ."nā tú-tio̍h tsi̍t-ê pháiⁿ tshù-piⁿ tsi̍t ji̍t kàu àm tī lí ê mn̂g-kháu bú-thûi lāng-kùn, si̍t-tsāi tsin ià-siān, lí mā bô i huat. Tshin-tshiūⁿ Tiong-kok tsiàn-ki, tsiàn-lām, khì-kiû, ē-sái kóng sī làng-sî bô làng-ji̍t lâi Tâi-oân Hái-kiap tiong-sòaⁿ hū-kīn jiáu-loān, sin-tsiaⁿ tio̍h phài 5 tsiah-pái kun-ki, 4 tâi-pái kun-lām lâi pài nî! tshe-gō͘ phài 21 tsiah-pái kun-ki lâi, kî-tiong 4 tsiah-pái tshiau-ua̍t Tâi-oân Hái-kiap tiong-sòaⁿ, phài 6 tâi-pái kun-lām lâi Tâi-hái tsiu-ûi ua̍h-tāng, si̍t-tsāi tsin khó-ò͘ⁿ!

Koh khah khó-ò͘ⁿ sī, jī-gue̍h tshe-it, Tiong-kok Bîn-hâng-kiok suan-pò͘, ùi tsit-ji̍t khí tshú-siau M503 hâng-lō͘ ùi pak hiòng lâm ūn-hêng ê tshò-si, lēng-gōa khé ēng M503hâng- lō͘ W122, W123 liân-tsiap hâng-sòaⁿ ùi sai hiòng tang ūn-hêng. In-ūi tsit tiâu hâng-sòaⁿ kī-lî "Hái-kiap tiong-sòaⁿ"siōng kīn kan-taⁿ7.8 kong-lí, tì-sú gōa-kài kái-tha̍k Tiong-kok tsit-ê tōng-tsok sī tsûn-sim beh kā "Hái-kiap tiong-sòaⁿ" bú hō͘ phú-phú bū-bū. Jî-tshiáⁿ Tiong-kok khai-sí ēng nn̄g tiâu ùi sai hiòng tang liân-tsiap ê hâng-sòaⁿ, tsiap-kīn Tâi-oân pue óng Κim-mn̂g Má-tsó͘ êhâng-sòaⁿ, ē éng-hióng tio̍h hui-hêng an-tsoân.

Tiong-kok ko͘ pêng suan-pò͘ kái-piàn hiān-tsōng, Tâi-oân tong-jiân kā khòaⁿ tsoh sī put iú-siān ê tsok-ûi, king-kòe lán kok khòa-pō͘ ē hia̍p-siong géng-gī, kuat-tēng tùi Tiong-kok tsè tshut hoán-tsè. Tio̍h sī goân-pún Kau-thong-pō͘ beh tī kin-nî saⁿ-gue̍h tshe-it kái-tû "kìm thoân lēng", khai-hòng lán kok jîn-bîn tso͘-thoân khì Tiong-kok lú-iu. Jī-gue̍h tshe-tshit, Kau-thong-pō͘ Kuan-kong-sú suan-pò͘, ùi tsit-ji̍t khí thêng-tsí giú-tsio khì Tiong-kok ê lí-hêng thoân. Gō͘-gue̍h té tsêng í-king tsiâⁿ thoân-·ê, ē-tàng tsiàu kè-ōe tsiân-óng Tiong-kok lú-iu. La̍k-gue̍h tshe-it khí tio̍h bû-hān kî thêng thoân. Kau-thong pō͘-tiúⁿ Ông Kok-tsâi piáu-sī, siat-sú Tiong-hong khai-hòng thoân-kheh kòe-lâi, mā bô koh ū kî-tha tsi̍t hē-lia̍t ê tōng-tsok, ē-tàng kóaⁿ-kín kah Tâi-oân kau-thong M503 hâng-lō͘, Tâi-oân tit-tio̍h hôe-èng liáu-āu, ē tùi siong-kuan tsèng-tshik tsò āu-sòa ê kiám-thó.

Lán tsai Bú-hàn hì-iām po̍k-huat liáu-āu, Tâi-oân kah Tiong-kok, lóng tī 2020 nî it-gue̍h té suan-pò͘ ùi jī-gue̍h tshe-it khai-sí tsiām-thêng lú-hâng-gia̍p tso͘-thoân tsiân-óng Tiong-kok kah lâi Tâi-oân lú-iu. 2023 nî peh-gue̍h tshe-tsa̍p, Tiong-kok suan-pò͘ tsit-ji̍t khí hue-ho̍k tsiân-óng Ji̍t-pún, Hân-kok, Bí-kok, Ò-tsiu téng 78 kok ê tshut-kéng thoân-tūi lú-iu, tān-sī Tâi-oân bô tī miâ-tuaⁿ lāi-té. Ì-sù sī kóng, Tiong-kok kàu taⁿ iáu bōe hue-ho̍k Tiong-kok lâng tso͘-thoân lâi Tâi-oân lú-iu.

　　 Jī-gue̍h tshe-peh, Tiong-kok Kok-tâi-pān huat-giân-jîn Tsu Hōng-liân phue-phêng kóng, Bîn-tsìn-tóng í tsèng-tī piàn-lāng lú-iu, kan-taⁿē hō͘ Tâi-oân bîn-tsiòng kah lú-iu-gia̍p kài put-boán. Tsioh mn̄g tsi̍t-ē, Tiong-kok hut-jiân-kan suan-pò͘ kái-piàn M503hâng-lō͘ ūn-hêng hong-sik, jî-tshiáⁿ Tiong-kok kàu tsit-tsūn mā iáu-bōe khai-hòng Tiong-kok-lâng tso͘-thoân lâi Tâi-oân lú-iu, kám m̄ sī Tiong-kok tāi-sing tsèng-tī piàn-lāng?

Lâng kah lâng tsi kan ê kau-pôe, kok kah kok tsi kan ê lâi-óng, lóng ing-kai tshut tī tsin-sim sêng-ì, tshin-tshiūⁿ Tâi-oân sio̍k-gí ōe só͘ kóng·ê,"ū lâi ū óng, bô lâi tshing-sóng!" bô pit-iàu bián-kióng. (240216)




人kah人之間是互相，你對我好，我mā對你好；我溫柔對待你，你mā仝款án-ne對待我。厝邊頭尾mā是án-ne，ta̍k个lóng希望厝邊和好。馬偕病院有出聲講：願意作你ê好厝邊，有啥物身苦病疼免煩惱，來tshōe你ê好厝邊—馬偕病院。咱台灣俗語話講得tsiâⁿ好：「khiā厝tio̍h好厝邊，做田tio̍h好田邊。」若tú-tio̍h一个pháiⁿ厝邊一日到暗tī你ê門口舞槌弄棍，實在真厭siān，你mā無伊法。親像中國戰機、戰艦、汽球，ē-sái講是曠（làng）時無曠日來台灣海峽中線附近擾亂，新正tio̍h派5隻次軍機、4台次軍艦來拜年！初五派21隻次軍機來，其中4隻次超越台灣海峽中線，派6台次軍艦來台海周邊活動，實在真可惡！

Koh khah可惡是：二月初一，中國民航局宣布，ùi即日起取消M503航路ùi北向南運行ê措施，另外啟用M503航路W122、W123銜接航線ùi西向東運行。因為tsit條航線距離「海峽中線」上近kan-taⁿ7.8公里，致使外界解讀中國tsit-ê動作是存心beh kā「海峽中線」舞hō͘ phú-phú霧霧。而且中國啟用兩條ùi西向東銜接ê航線，接近台灣飛往金門馬祖ê航線，ē影響tio̍h飛行安全。

中國孤pêng宣布改變現狀，台灣當然kā看作是不友善ê作為，經過咱國跨部會協商研議，決定對中國祭出反制。Tio̍h是原本交通部beh tī今年三月初一解除「禁團令」，開放咱國人民組團去中國旅遊。二月初七，交通部觀光署宣布，ùi即日起停止giú招去中國ê旅行團。五月底前已經成團ê，ē-tàng照計畫前往中國旅遊。六月初一起tio̍h無限期停團。交通部長王國材表示，設使中方開放團客過來，mā無koh有其他一系列ê動作，ē-tàng趕緊kah台灣溝通M503航路，台灣得tio̍h回應了後，ē對相關政策做後續ê檢討。

咱知武漢肺炎爆發了後，台灣kah中國，lóng tī 2020年一月底宣布ùi 二月初一開始暫停旅行業組團前往中國kah來台灣旅遊。2023年八月初十，中國宣布即日起恢復前往日本、韓國、美國、澳洲等78國ê出境團隊旅遊，但是台灣無tī名單內底。意思是講，中國到taⁿ猶未恢復中國人組團來台灣旅遊。

　　二月初八，中國國台辦發言人朱鳳蓮批評講，民進黨以政治變弄旅遊，kan-taⁿēhō͘台灣民眾kah旅遊業界不滿。借問一下，中國忽然間宣布改變M503航路運行方式，而且中國到tsit陣mā猶未開放中國人組團來台灣旅遊，kám m̄是中國tāi先政治變弄？

人kah人之間ê交陪，國kah國之間ê來往，lóng應該出tī真心誠意，親像台灣俗語話所講ê：「有來有往，無來清爽！」無必要勉強。 (240216)