《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Tē it koàn Tī Κhí-thâu 第一卷 Tī起頭「第三章 世界有teh thèng候」之二

作者 Tâi-e̍k:Ko Tik-tsiong, Siu-tèng: Tsng Hūi-phêng&Lîm Tsùn-io̍k 2021.02.07

Tshiáⁿ lâi khòaⁿ Lô-má lâng, in bô kah tshin-tshiūⁿ Hi-lī-nî lâng ê hú-pāi. In sī ū ióng-kám, tshut-miâ ê bîn-tso̍k, ū thang khua-kháu i ê koân-pèng, sè-le̍k í-ki̍p i ê sêng-kong. Tsóng-.sī tsē-tsē ê le̍k-sú-ka, iû-goân ū tsí-sī lán tsai, tī hit-ê êng-hôa tshàn-lān ê sing-ua̍h ê ē-bīn ū hú-pāi ê só͘ tsò tī-.leh. In ê ka-têng sing-ua̍h sī bōe-tàng hêng-iông ê tshiⁿ-tshám. Pō-gio̍k kah tsân-jím sī móa sì-kè. Tsèng peh-sèⁿ ê tō-tik sing-o̍ah sit-lo̍h, tsiâⁿ-tsò tshin-tshiūⁿ khîm-siù ê khoán-sit, sèng-tsêng tsân-jím. In tē-it huaⁿ-hí ê gô͘-lo̍k, tsiū-sī tī hì-hn̂g tiong khòaⁿ lâng si̍t-tsāi sio thâi tsò sim-sik, tse sī tsin-tsiàⁿ khó-ò͘ⁿ ê sū! In ê lô͘-lē ê tsè-tō͘ sī kok-ka siū tsiù-tsó͘ ê gôan-in. Tī Lô-má ê ke-lō͘ tsiūⁿ, saⁿ lâng tiong, nn̄g lâng sī lô͘-tsâi; hū-jîn-lâng saⁿ lâng tiong, nn̄g lâng sī lú-pī; sī tsò tsú lâng ê phû-sò ê jio̍k-io̍k ê tùi-tshiú. Tsò lâng ê lô͘-tsâi sī tiàm tī tshiⁿ-tshám ê kéng-gū. Ki-tok-kàu kàu Lô-má ê sî, tī lô͘-tsâi ê tiong-kan, hiah-ê tsin pháiⁿ ê, ū pāi-hoāi Lô-má. In ū ēng sin ê khoán, bô tsèng-king ê tsōe-ok lâi pāi-hoāi in ê tsú-lâng kah in ê āu-tāi. Lô-má ê tsoân sēng ê tshing-liân só͘-ū it-tshè ê jia̍t-tsêng, lóng sī sú-iōng tī siâ-ok ê sing-ua̍h. Tì-kàu Lô-má ê siàu-liân tī bōe tōa-hàn í-tsêng, in ê sin-thé tsiū tsiām-tsiām sue-lám, sim-sîn ià-siān, sèng-tsêng pāi-hoāi. Tī Tsú-āu óa pòaⁿ sè-kí, Páu-lô ū tsí-sī hit-ê tsêng-hêng tī Lô-má jîn-sū, hit-ê hō͘ lâng ē tsheⁿ-kiaⁿ ê thâu tsi̍t tsiuⁿ ê lāi-bīn. Siōng-tè ū tsiàu in sim-lāi ê su-io̍k, lâi kau-hù in tī bô tshing-khì. In sûi-jiân ū tsē-tsē úi-tāi thang khua-kháu ê sū, m̄-koh Lô-má ê siā-hōe, tùi tī ê kô-kô lâm-lí lâi khòaⁿ, sǹg-tsò sī-bô thang Ǹǹg-bāng ê siā-hōe, bô Siōng-tè ê siā-hōe. Bô-lūn sím-mi̍h sî-tsūn, in tī khó͘-lān, tī oàn-hūn jîn-sing, tī-teh him-bō͘ gī ê sî, tû-liáu hit-ê lú-sîn Lô-má í-ki̍p hiah-ê hō͘ lâng ho̍k-sāi tsò sîn-bêng ê hông-tè í-gōa, to bô ū Siōng-tè thang kî-kiû. Lán pún-sin nā lâi tiàm tī hit-ê tsêng kéng, tshì siūⁿ lán ê kám-sióng siáⁿ khóan.

Tsóng-.sī tse m̄ sī lán só͘ tio̍h tsù-ì ê siōng iàu-kín ê tiám, in-ūi tse sī ī-kàu tiong ê siông-sū. Lán só͘ tio̍h tsù-ì ê siōng iàu-kín ê tiám, tsiū-sī tī Lô-má lâng ê tiong-kan ū tsē-tsē tsin hó sim ê lâng, lóng thó-ià hit-ê tsêng-hêng. Só͘-í tī tong-sî, hoān-nā ū thê-ko siā-hōe tō-tik, bô-lūn siáⁿ khóan ê ūn-tōng, to lóng siū tsin tōa ê huan-gêng. Κoh tī tsiah-ê īⁿ-kàu-tô͘ ê tiong-kan, iû-goân sī ū tsē-tsē súi ê jîn-keh tsiá tī-.leh. Lán ē kì-tit khah āu-lâi tī Sin-iok tiong ū kì-tsài kúi-nā miâ ê Lô-má ê pah-tsóng, in tsiap-tshiok tio̍h Ki-tok-kàu ê sî, sim-lāi tsáiⁿ-iūⁿ ê loān-bō͘ i. Khòaⁿ-tio̍h hiah-ê su-siúⁿ ê tsí-tō tsiá, ū tsáiⁿ-iūⁿ teh thòng-hūn hit sî ê siā-hōe tsōng-thāi, tse sū-si̍t, lán thiaⁿ-liáu lóng kah in tsò-hóe siong-sim. Tsit-ê sî-tāi tsē-tsē tiat-ha̍k-tsiá, lóng teh tsáu-tshōe tsin-lí, tui-kiû khòaⁿ ū sím-mi̍h thang tsò hêng-ûi ê tsí-tō gôan-lí. Tsèng lâng tsiām-tsiām tsìn-pō͘, thuat-tshut hit-ê gû-gōng bô teh siūⁿ ê sî-kî. Tsèng lâng í-king lóng khó͘-sim teh su-siúⁿ. In-ūi tsèng lâng khòaⁿ-kìⁿ in ê siā-hōe, sī-bô koh-iūⁿ Hi-lī-nî lâng ê siā-hōe, lóng bô ū sîn-bêng tī-.leh. Tùi án-ne, in ū ke̍k-le̍k kuat-ì teh tshōe khòaⁿ ū sím-mi̍h sîn-bêng thang lâi tui-kiû in ê tsong-kàu sing-ua̍h. In ū káng-kiù liông-sim ê ò-biāu ê tō-lí, ū sêng-jīn i ê koân-ui. Só͘-í āu-lâi tī in tiong-kan ū tsi̍t lâng kiat-lūn kóng,"liông-sim sī tsi̍t tsióng lāi-tsāi ê sîn."Tsit tsióng su-siúⁿ tsāi īⁿ-kàu-tô͘ sǹg-tsò sī tsi̍t-ê oán-tāi ê tsìn-pō͘.

請來看羅馬人，in無kah親像希利尼人ê腐敗。In是有勇敢、出名ê民族，有thang誇口伊ê權柄、勢力以及伊ê成功。總是tsē-tsē ê歷史家，猶原有指示咱知，tī hit-ê榮華燦爛ê生活ê下面有腐敗ê所做tī-.leh。In ê家庭生活是bōe-tàng形容ê悽慘。暴虐kah殘忍是滿四界。眾百姓ê道德生活失落，成做親像禽獸ê款式，性情殘忍。In第一歡喜ê娛樂，就是tī戲園中看人實在相thâi做sim-sik，這是真正可惡ê事！In ê奴隸ê制度是國家受咒詛ê原因。Tī羅馬ê街路上，三人中，兩人是奴才；婦人人三人中，兩人是女婢；是做主人ê浮躁ê肉慾ê對手。做人ê奴才是tiàm tī悽慘ê境遇。基督教到羅馬ê時，tī奴才ê中間，hiah-ê真pháiⁿ ê，有敗壞羅馬。In有用新 ê款，無正經ê罪惡來敗壞in ê主人kah in ê後代。羅馬ê全盛ê青年所有一切ê熱情，lóng是使用tī邪惡ê生活。致到羅馬ê少年tī bōe大漢以前，in ê身體就漸漸衰lám，心神厭倦，性情敗壞。Tī主後óa半世紀，保羅有指示hit-ê情形tī羅馬人士，hit-ê hō͘人ē生驚ê頭一章ê內面。上帝有照in心內ê私慾，來交付in tī無清氣。In雖然有tsē-tsē偉大thang誇口ê事，m̄-koh羅馬ê社會，tùi tī個個ê男女來看，算做是無thang ǹg望ê社會，無上帝ê社會。無論啥物時tsūn，in tī苦難，tī怨恨人生，tī-teh欣慕義ê時，除了hit-ê女神羅馬以及hiah-ê hō͘人服事做神明ê皇帝以外，to無有上帝thang祈求。咱本身若來tiàm tī hit-ê情景，試想咱ê感想啥款。

總是這m̄是咱所tio̍h注意ê siōng要緊ê點，因為這是異教中ê常事。咱所tio̍h注意ê siōng要緊ê點，就是tī羅馬人ê中間有tsē-tsē真好心ê人，lóng討厭hit-ê情形。所以tī當時，凡若有提高社會道德，無論啥款ê運動，to lóng受真大ê歡迎。Κoh tī tsiah-ê異教徒ê中間，猶原是有tsē-tsē súi ê人格者tī-.leh。咱ē記得khah後來tī新約中有記載kúi-nā名ê羅馬ê百總，in接觸tio̍h基督教ê時，心內怎樣ê戀慕伊。看tio̍h hiah-ê思想ê指導者，有怎樣teh痛恨hit時ê社會狀態，這事實，咱聽了lóng kah in做伙傷心。Tsit-ê時代tsē-tsē哲學者，lóng teh走tshōe真理，追求看有啥物thang做行為ê指導原理。眾人漸漸進步，脫出hit-ê愚戇無teh想ê時期。眾人已經lóng苦心teh思想。因為眾人看見in ê社會，是無koh-iūⁿ希利尼人ê社會，lóng無有神明tī-.leh。Tùi án-ne，in有極力決意teh tshōe看有啥物神明thang來追求in ê宗教生活。In有講究良心ê奧妙ê道理，有承認伊ê權威。所以後來tī in中間有一人結論講，「良心是一種內在ê神。」Tsit種思想在異教徒算做是一个遠大ê進步。