《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Jī koàn Tē jī tsiuⁿ Tshùlí Kàngtàn 二卷第二章 處女降誕

作者 Tâi e̍k:Ko Tiktsiong,Siutēng Lîm Tsùnio̍k & Tsng Hūiphêng 2024.03.17

Tē jī tsiuⁿ Tshùlí Kàngtàn
Ūitio̍h tsitê būntê, tī kīnlâi ū tsiâⁿtsò itpuaⁿ ê gīlūn, iā siôngsiông seⁿtshut putan kah giâugî ê liāmthâu. Só͘í tītsia lán ài ke siá tsi̍t tsiuⁿ, lâi kántan lūnkhí lán ê Tsú ê tshùlí Kàngtàn ê sū.

Tùi tsitê būntê, si̍ttsāi m̄sī kanta bīsìntsiá teh giâugî hitê sūsi̍t niāniā, liân tī Kitoktô͘ ê tiongkan, to iûgoân ū tsētsē lâng teh tsútiuⁿ kóng, tse sī bô kuanhē tī lán teh sìn Iésu sī sînsèng, suah iaukiû tsit tsân tio̍h pàng hēteh, khòaⁿtsò bētàng kuattēng ê būntê, iā suah tsútiuⁿ kóng, lán tio̍h tùi lán ê Sìnking lâi santû tsit kù, "I tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi tsāisiklí Mâlíah tshutsì" ê ōe khílâi, ǹgbāng thang kiámtsió lâng ê giâugî.

Lán hoānsè thang sìniōng in, lâi khòaⁿ In ê ìsù sī sêngsi̍t, iáukoh lán ài tsísī in tsai, tsit tsióng bô bûnbêng ê thāitō͘, sī puttsí ū súnhāi, koh ū tshògō͘ tī·leh. Lán bô líiû thang kóng, tse sī sìtsiàⁿ ê susiúⁿ. Kîsi̍t tsit tsióng susiúⁿ, kàu bóe tiāⁿtio̍h sī ē énghióng tī lán teh sìn Iésu sī sînsèng. Kàuhōe hiahni̍h tsùtiōng lâi kìtsài tsitê sūsi̍t tī in ê Sìnking, to m̄sī bô intuaⁿ tī·leh. Inūi kòikhì ê le̍ksú, ū tsísī lán tsai tsi̍t hāng ê kàsī, kóng, hoānnā lâng sitlo̍h Tsú ê tshùlí Kàngtàn ê sìngióng, to̍h sī sitlo̍h hòasin ê kàulí ê tiongsim tsio̍h.

Lūn tsitê tōa ê būntê, lán beh lâi kánlio̍k kóng, sī tsin ûilân ê sū. Putkò tshiáⁿ iôngún góa lâi tshìkhòaⁿ, thâu tsi̍t hāng lâi kóngkhí hitê le̍ksútik ê tsênghêng, piáubêng tsitê kàulí, siáⁿsū tsiah ē lâi hē tī Sìnking ê lāitiong; tējī hāng, lâi gīlūn tī kináji̍t, lâng ū ántsóaⁿ teh hoántùi, teh giâugî tsittiám; tēsaⁿ hāng, lán ài lâi tsútiuⁿ siáⁿsū bô pósiú tsit tiâu ê tōlí, tī lán ê sìngióng ê lāibīn, sī bē ēngtit ê intuaⁿ.

Taⁿ lán thâu tsi̍t hāng, lâi lūn hitê le̍ksútik ê tsênghêng. Tng lán ê Tsú tsāisè ê tiongkan, tsèng ha̍ksing sī kuattoàn m̄bat siūⁿtio̍h tsitê būntê. In nāsī iáubōe liáukái Kitok sī sîn, tsūjiân tsit tsióng sū, in khòaⁿliáu sī put ha̍plí, tsin kîkoài, bētàng sìn tit ê sū. Tsiàu sèngtsheh só͘ kóng, Mâlíah ū "kā ittshè ê sū kì tī sim·ni̍h." lán tsai Mâlíah sī kèngkhiân, sī tiāmtsuttsut ê hūjînlâng, só͘í hō͘ lán thang sìn, hoānsè tûkhì tùi ke̍k sió pō͘hūn ê tsìtshin ê lâng ígōa, Mâlíah lóng bô lō͘tshut tsitê tāitsì. I beh thài ē leh? Tshì siūⁿ lâng lóng iáu tehkhòaⁿ Iésu sī tsi̍tê lâng niāniā ê sî, tshintshiūⁿ tsit tsióng ê būntê, i lâi khàm ba̍t teh, lóng bô kóngkhí, tse kám m̄sī tsin súi, tsūjiân ê thāitō͘? Mâlíah kám ē bē kìtit i só͘ huniok ê, tsin tsheⁿkiaⁿ ê kankhó͘ ê tsêng kéng? Siatsú nā m̄sī Mâlíah iûgoân sī íking ū liáukái Kitok sī sîn, íki̍p i ê tshùlí Kàngtàn ê tōa ê ìgī, i kám beh kā tsit tsióng, tsiàu lâng khòaⁿ tiāⁿtio̍h sībô ìsù, m̄bat ê kinggiām, lâi tùi hitkhoán kāu giâugî ê sèkài lō͘tshut?

Lán tsai tsèng ha̍ksing tī khíthâu teh kah Iésu kaupôe, lóng sī khòaⁿ i tsò tsi̍tê lâng niāniā. Si̍ttsāi tse bêngbêng mā sī Siōngtè ê ìsù, Iésu iûgoân sī ài lâng ánne khoánthāi i. I ū tsúntsò tsi̍tê lâng, lâi tittio̍h in ê thiàⁿthàng, khimgióng kah tsunkèng ê sim. Putkò in ê sim sī ū tsiāmtsiām tsìnji̍p khah tshim, tsòeāu sòa seⁿkhí kîī kah kiaⁿhiâⁿ ê liāmthâu, simlāi sòa puttsí bêloān, m̄tsai I sī siáⁿ lâng. Tsèng ha̍ksing sòa lóng m̄tsai iáⁿ tio̍h ántsóaⁿ lâi susiúⁿ I. Iésu māsī bô pangtsō͘ in ê khùila̍t, m̄nā sī ánne, sīmtsì sòa únba̍t, bô ài lâng tsai I sī sîn. Liân in ū kámtshiok·tio̍h I ê sînsèng ê tsi̍tsutá ê kng ê sî, I iā m̄ tsún in lâi kóngkhí. Liân tī piàn iôngmāu ê kinggiām āu, I mā iáu teh huanhù in tio̍h tsēngtsēng thènghāu kàu tī "Jîntsú tùi sílâng tiong koh ua̍h·khílâi" ê ji̍t, tsiah thang kóngkhí I sī sîn. Putkò hitê sî íking pikkīn tī Ii ê lîmtsiong, I tsiah ū piáubêng púnsin kóng,"Lín tio̍h sìn Siōngtè, ia̍h tio̍h sìn Góa.""Góa kah Góa ê Pē sī tsi̍tê.""Sèng Sîn to̍h sī Góa tùi Pē só͘ tshe·ê, beh lîmkàu lín.""ū tsi̍t ji̍t, Góa beh lâi símphòaⁿ ua̍hlâng, sílâng."

Tsóng·sī kàu tī Iésu ê kohua̍h, kingkòe hitê òbiāu ê sìtsa̍p ji̍t, sing thiⁿ, koh Sèng Sîn lîmkàu liáuāu, tsèng ha̍ksing tsiah tsiap tio̍h tsin huisiông tōa ê khésī, lâi tsa̍phun liáukái tī kîī ê saⁿ nî kú tiàm Pale̍ksuting Hitê kah in tsòhóe singua̍h ê, sī siáⁿ lâng, to̍h sī bêngpe̍k tútú sī tsiàu ēbīn in só͘ kóng ê."tō ū tsiâⁿtsò jio̍kthé khiākhí tī lán tiongkan, ū intián kah tsinlí móamóa, koh góa bat khòaⁿkìⁿ I ê êngkng, tshintshiūⁿ to̍kseⁿ kiáⁿ tùi Pē só͘ tit ê êngkng."

Lūn lâng teh sìn Iésu sī sîn, tse sī tsoânjiân bô kuanhē tī I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Inūi tī tsèng ha̍ksing ê tiongkan, tōapō͘hūn sī lóng m̄ tsaiiáⁿ tsitê sūsi̍t, iā suijiân in lóng bô thiaⁿkìⁿ pí in só͘ kinggiām ê, koh khah tsá ê siáⁿmi̍h sū, in ê sìngióng mā sī bōe iôtsuah, iûgoân mā sī ē hiáutit kòpe̍k kóng,"goán tsai, Siōngtè ê Kiáⁿ ū lîmkàu sèkan." Tsitê sūsi̍t sī tī láutsá ê tiongkan ū giâmgiâm khàm ba̍t, putkò kàu tī itpuaⁿ ê khìhun íking tsúnpī piān thang sêngsiū, hit sî tsitê sūsi̍t tsiah lō͘hiān, só͘í tshì siūⁿ, hit sî in ê sìngióng kám m̄ sī tsīntsāi kiankò͘ koh oântsoân? inūi lūn tshùlí Kàngtàn ê sū, tī ítsêng in khòaⁿliáu sībô siáⁿmi̍h ìsù tī·leh, Tsóng·sī tsit sî hitê ìsù sī puttsí bêng. Tsitê sūsi̍t ū tùi I ê sînsèng ê òbiāu, lâi tûkhì tsētsē hūnloān ê būntê. Tsitê sūsi̍t sī ū hûha̍p tī I ê hòasin ê sūsi̍t, tshintshiūⁿ sósî ê hûha̍p tī só ê khoánsit kāngkhoán iūⁿ.

Tsūjiân tsitê kò͘sū, sī ti̍ttsiap tùi Mâlíah, á·sī kantsiap tùi Mâlíah ê tshinlâng, tōabīn Iôhaneh, á·sī tùi Mâlíah hiahê kèngkhiân ê hūjînlâng phōaⁿ lâi thiaⁿkìⁿ ê. Siōng tsá ha̍ksing ántsóaⁿ lâi thoânpò hitê siausit, lán lóng m̄tsai pòaⁿhāng. Tongsî ê kàuhōe só͘ boántsiok ê tsèngkì sī siáⁿmi̍h khoán, lán mā sī lóng m̄tsai. Lán tsíū tsaiiáⁿ,"Iésu ê lāubú Mâlíah ū kah i ê hiaⁿtī saⁿkap tòa."Koh tsaiiáⁿ tī bô kúi nî ê tiongkan, tsitê siausit ū piàn thoân tī tsoân Pale̍ksuting; iūkoh tsaiiáⁿ tsitê siausit, tī bô kúi nî kú, ū piàntsò tsi̍tê kháuthôaⁿ tī in tiongkan, iā tsitê siausit tsiâⁿtsò kháuthôaⁿ liáuāu, Máthài tsiah gia̍h pit lâi kìtsài, iā Lūka tsiah sòa kìtsài kohkhah siôngsè tī tsheh·ni̍h. Lán tsíū tsai tongsî ê kàuhōe ū tshutpán tsiahê hokimsu lâi piáubêng In ê sìngióng, sòa kā tsitê sìngióng lâi pīⁿ ji̍p tī tsátsá ê Sìnking ê lāibīn. Tītsia ū Lômá lâng óa tī Tsúāu 100 nî, in teh kiâⁿsélé ê sî só͘ teh ēng ê Sìnking, tī hit lāitiong, ū tsi̍t kù teh kóng,"Τùi Sèng Sîn lâi hoâiīn, tùi tsāisiklí Mâlíah lâi tshutsì."íāu tī ta̍k sîtāi ê kàuhōe lóng bô piànōaⁿ, iā lóng bô iôtāng, ū kìtsài tsitê sūsi̍t tī in ê Sìnking, lâi siôngsè suatbêng I ê hòasin ê tiongsim ê kàsī. Kàu hiānkim tī thong sèkài ta̍k só͘tsāi ê kàuhōe, to lóng sī ū kàsī in ê kiáⁿjî, tio̍h sìn I ê hòasin ê tōlí, sòa kiò in tio̍h àmliām kóng, "góa sìn Iésu Kitok, îit ê Tsú, to̍h sī tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi tsāisiklí Mâlíah tshutsì."

Tsit sî lán ài tsiàu sìtsiàⁿ ê sūnsī lâi khòaⁿ ha̍ksing ū ántsóaⁿ lâi kinggiām i ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Tsèng ha̍ksing siōng tsá sī ū tittio̍h tōa ê khaksìn lâi kinggiām·tio̍h Kitok ê sînsèng. To̍kto̍k lán ū jīn Kitok sī sîn, sī Siōngtè, hit sî lán tsiah ū thang gīlūn i ê tshùlí Kàngtàn ê būntê. Lán nāsī bô ū jīn Kitok sī sîn, tsūjiân i ê tshùlí Kàngtàn ê sū, sī khòaⁿtsò bô ìsù. Lán tsíū ē hiáutit lâi tsôngpài hitê sing thiⁿ ê Kitok, lâi khòaⁿ I tsò sī Siōngtè, hit sî tsiah ē tittio̍h tsa̍phun ê khaksìn, lâi bêngpe̍k Mâlíah só͘ū thiaⁿkìⁿ hitê sînsèng, koh sînpì ê ōe, kóng,"Sèng Sîn beh lîmkàu lí, Tsìkoân·ê ê koânlêng beh tììm lí, só͘í tùi lí seⁿ ê, beh tshing tsò sèng, tsò Siōngtè ê Kiáⁿ."Tùi ánne, tshintshiūⁿ sósî ê hûha̍p tī só ê khoánsit, hit sî I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, lán tsiah ē khòaⁿtsò sī ū hûha̍p tī I ê sînsèng, ū oânsêng I ê sînsèng, tsiâⁿtsò hō͘ lâng ēthang sìn tit ê sūsi̍t.

Tī sî tsitê sū tsiah bênghián? Tsitê sū m̄ sī kingkòe tsētsē nî kú, kàu ū sîkan thang huatsing tsētsē thoânsuat ê sî tsiah bênghián. M̄sī! Tsitê sū sī tútú tī Tsú kohua̍h liáu, sûisî bênghián. Tikkok ū tsi̍t ūi ha̍ktsiá, kiòtsò Háluhnákhuh (AdolfvonHarnack), i sī tēit tsai bat goânsí Kitokkàu ê le̍ksú, i púnsin khiok sī m̄ sìn tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, iáukoh ū sêngjīn lâi tsútiuⁿ kóng, tsitê tshùlí Kàngtàn ê sìngióng, sī óa tēit sèkí bóe ta̍k só͘tsāi ê Kitoktô͘ kiōng thong só͘ sìn ê, só͘í lán tio̍h sêngjīn, tsitê tshùlí Kàngtàn ê sìngióng sī tùi tī Tsú kohua̍h liáu ê sî khí, kàu tī tēit sèkí bóe ê tiongkan, tī Pale̍ksuting só͘ huatsing ê.

Ū siáⁿmi̍h lâng thang tsò lán ê kiàntsèng? tsūjiân sī khiākhí tī hit sîtāi ê lâng thang tsò lán ê kiàntsèng. Inūi hit sîtāi ê lâng tsiah ēthang phòaⁿtoàn hit sîtāi ê le̍ksútik ê sūsi̍t, ígōa bô pa̍ttiâulō͘. Taⁿ lūn I ê tshùlí Kàngtàn ê sū, lán tsai hiahê khiākhí tī hit sîtāi beh lâi phòaⁿtoàn hitê tsèngkì ê lâng, sī ū tshimsìn, sīmtsì sòa siá hitê sūsi̍t tī in ê tsheh·ni̍h, lâi tsiâⁿtsò ū koânui ê tsheh, kóngkhí in ê Tsú ê kò͘sū. Tshintshiūⁿ ánne, in khaksi̍t sī ū tshimsìn, mā sòa ū siá bêng tsitê sūsi̍t.

Máthài kah Lūka ū sêngjīn in, putkò sī teh kìsu̍t hit sî ê kàuhōe ê sìngióng, tsiah ū siá tsitê tshùlí Kàngtàn ê sū tī in ê hokimsu, sòa kā in tshutpán, lâi sêngjīn hiahê hokimsu sī si̍ttsāi teh kìsi̍t in ê sìngióng ê tsheh. Lán kanta tùi tsitê si̍ttsêng, to̍h íking ūkàu gia̍h ê tsèngkì tī·leh. Khósioh lâng tsētsē sī hutlio̍k tsittiám. Tse kîsi̍t sī ū tōa ê tshògō͘ tī·leh. Lán nā tha̍k hitkhoán tīteh hoántùi tshùlí Kàngtàn ê tsheh liáu, hoānsè ē khí giâugî ê sim, tehbeh siūⁿ kóng, ántsóaⁿ kanta Máthài kah Lūka ū kiàntsèng tsitê sū niāniā, iā ūsî ē sòa siūⁿ kóng, in ê tsheh sī kahná tshintshiūⁿ teh siá in púnsin ê ha̍ksuat, ǹgbāng kàuhōe thang kā in tsiapla̍p. Tiāⁿtio̍h ǹgbāng lán bô ū tsit khoán ê tshògō͘ tī·leh. Lán tio̍h khaksi̍t tsai, kîsi̍t in putkò sī teh kìsu̍t kàuhōe ê sìngióng niāniā. Tshiáⁿ lán ē kìtit ēbīn tsit kù ōe, M̄sī inūi tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t ū kìtsài tī hokimsu, só͘í kàuhōe tsiah sìn. Hoántńg sī inūi kàuhōe ū sìn tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, só͘í in tsiah ū kìtsài tī hokimsu. Tī Máthài kah Lūka ê pōeāu sī ū tsoân kàuhōe tī·leh.

Siatsú lán nā si̍ttsāi ē kìtit ísiōng só͘ kóng tsitê si̍ttsêng, ia̍h ē tsiàu lán ê siôngsik lâi phòaⁿtoàn, lán to̍h khah m̄bián hùi liáu sîkan lâi siūⁿ, Kitoktô͘ só͘ teh hoâigî, só͘ khòaⁿtsò tēit khùnlân ê būntê. Ū Kitoktô͘ sī bat teh siotsèⁿ kóng, thàithó Siniok kîtha ê tùtsiá, tùi I ê tshùlí Kàngtàn ê sū, lóng bô kiàntsèng siáⁿmi̍h?

Tsit sî, tshiáⁿ iôngún góa lâi thólūn tsittiám. Lán tsiāmsîkú m̄bián siūⁿ hitkhoán bô sìngióng ê lâng ê hoántùi ê ōe, Kitoktô͘ ê tiongkan ū lâng só͘ teh giâugî, khòaⁿtsò sī tēit thang tsheⁿkiaⁿ ê khùnlân ê tiám, to̍h sī kóng, Mákhó bô kìtsài tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, Iôhaneh māsī bô. Páulô tī i hiahni̍h tsē koàn ê phuesìn ê tiongkan, liân tsi̍t tiuⁿ mā bô teh kóng khí tsitê sūsi̍t. Tse kám m̄sī teh àmsī lán tsai, in sī lóng bô sìn I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t? Ūiáⁿ, lán nāsī bô tsimtsiok siūⁿ, tsit khoán ê hoántùi ê ōe, lán thiaⁿliáu sī tshintshiūⁿ tsin thang tsheⁿkiaⁿ ê khoán.

Tēit tāising ài lán bêngbêng ē kìtit ê, to̍h sī kàuhōe ū tsiapla̍p Máthài kah Lūka ê hokimsu, ū sêngjīn in ê hokimsu sī si̍ttsāi teh kì su̍t in ê sìngióng ê tsheh, só͘í tùi tsitê si̍ttsêng lán thang tsai, tī ta̍k só͘tsāi ê Kitoktô͘, sī lóng ū sìn I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Nāsī ánne, Mákhó ántsóaⁿ bô kìtsài? Lán nā hiankhui Mákhó ê tsheh, to̍h tsai i ê tōa bo̍ktik, sī tsíū teh kóng khí Iésu ê kong singgâi niāniā. Lí khòaⁿ! Mákhó tùi thâu to̍h sī kóngkhí Iésu ê sélé, íki̍p I tī Galílaiah thoântō ê sū. Mákhó sī kuattoàn bô kóngkhí khah tsá ê siáⁿmi̍h siausit. Tsóng·sī lūn Lūka ê bo̍ktik, sī ántsóaⁿ?Tútú sī tsiàu i púnsin só͘ kiàntsèng·ê kóng, i sī beh kiàntsèng i ê Tsú "Τùi khíthâu lóng tsóng ê sū."tse to̍h sī kah Mákhó ū tōatōa kohiūⁿ ê só͘tsāi. Kîsi̍t Mákhó sī bô beh tùi hitê siōng khíthâu kàu tī siōng lō͘bóe ê sūsi̍t, sûi tsi̍t hāng lâi kiàntsèng Kitok ê tsoân singua̍h.

Taⁿ Iôhaneh siáⁿsū bô kóngkhí? Lán m̄tsai. Tsóng·sī lán tio̍h ē kìtit, i khaksi̍t sī ū siôngsiông teh tha̍k Máthài, íki̍p Lūka ê hokimsu, iā i mā sī tsai tongsî ê kàuhōe to lóng ū tsiapla̍p I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, iūkoh i ê bo̍ktik tsíū sī beh pó͘tshiong kîî ê hokimsu, tsiah lâi gia̍h pit lâi siá pa̍tlâng só͘ bô siá tio̍h ê sūsi̍t, tsittiám lán sī íking kóng liáu. Siatsú nāsī kóng ánne, iáubōe ū thang tsò tsa̍phun ê ìntap, tshiáⁿ lán koh tsùì tsi̍t hāng. Iôhaneh to̍h sī tùi thiⁿ·ni̍h ê hongbīn, m̄sī tùi tē·ni̍h ê hongbīn, lâi tehkhòaⁿ Kitok ê tshutsì. I khiok sī iûgoân ū teh kìtsài Kitok ê tshutsì, putkò i sībô kóngkhí Iésu Kitok ū tshutsì tī iûthài ê Bia̍tléhèm, hoántǹg sī ū kóng, Iésu ū ántsóaⁿ tùi hitê khahkoân ê sèkài, lâi tshutsì tī tsitê sèkan. Tse to̍h sī i ê thâusū só͘ teh káng lūn Kitok ê tshutsì ê, kîsi̍t tútú sī kah Máthài íki̍p Lūka ê thâusū sio ittì tī·leh. Iôhaneh ū kóng,"Τī khíthâu ū tō, tō sī kah Siōngtè tsòhóe tī·leh, tō to̍h sī Siōngtè I ū tōtsiâⁿ jio̍kthé khiākhí tī lán tiongkan, koh goán bat khòaⁿkìⁿ I ê êngkng." lán tùi tsit kù ōe, kám thang kóng Iôhaneh sī tshintshiūⁿ ū teh hoántùi tongsî ê kàuhōe ê sìngióng?

Iā Páulô sī ántsóaⁿ? khósioh tsētsē lâng lóng bē kìtit thang siūⁿ kóng, lūn Kitok ê singgâi ê sū, to sī I íki̍p tsèng sùtô͘ ta̍k ji̍t só͘ teh suatkà ê, siáⁿsū tsoânjiân bô khòaⁿkìⁿ Páulô ū siá Kitoktoān leh? kîsi̍t Páulô tùi Kitok ê singgâi sī ū i ê tiāⁿtio̍h ê phiautsún tī·leh. I tshing hō tsitê piautsún kóng, sī "góa ê hokim." tshintshiūⁿ ū thoânkáng,"Lín tio̍h ē kìtit tùi Tabi̍t ê āutāi só͘ tshut ê Iésu Kitok, I tùi sílâng tiong kohua̍ho̍ah, tútú tsiàu góa ê hokim."

I ta̍k ji̍t to lóng sī teh thôaⁿ hitê hokim, Kitok ê singgâi, iáukoh lán lóng bô khòaⁿkìⁿ i ū gia̍h pit lâi siá i ê toānkì. Só͘í lán thang siūⁿ, i teh suatkà ê tiongkan, sī lóng m̄bat thôaⁿ tshùlí Kàngtàn ê tōlí, tse sī bētàng giâugî ê sū. Tsóng·sī tī tsia iáu ū tsi̍t hāng tsin tiōngiàu, tsin hiánbêng ê sūsi̍t, lán tio̍h ē kìtit. Suijiân Páulô sībô siá i ê hokimsu, iáukoh Páulô ê ha̍ksing, i só͘ tshinbi̍t ê tângphōaⁿ Lūka, tng kah Páulô tsòtīn ê sî, ū siá tsi̍t pún hokimsu. Lūka kah Páulô tāike sio tshinbi̍t teh kaupôe ê hit kúi nî ê tiongkan, i ū nn̄g koàn oânkó tī·leh. Tsi̍t kńg sī Páulô ê thoântō ê líhêng kì, to̍h sī āulâi i ū tshutpán tsiâⁿtsò Sùtô͘ Hêngtoān. Κoh tsi̍t kńg, sī kohkhah pópòe, tiōngiàu ê, to̍h sī i tī āulâi ū tshutpán, tsiâⁿtsò i ê Tsú ê toānkì. Lán thang sìn, Páulô ū kéngsoán i lâi tsò hitê kang; iā thang sìn, Páulô ū pangtsō͘ Lūka, ū kah i tsòhóe tsò hitê kang; iā lán mā sī tsai tsit pún hokimsu ū hiántshut Páulô ê kàsī tī·leh. Só͘í tsho͘tāi kàuhōe ū tshingho͘ tsit pún kiòtsò sī Páulô ê hokimsu. Tītsia ū tējī sèkí nn̄gūi ê kàuhū, só͘ kiàntsèng ê ōe; tsi̍t ūi sī Gó͘luh(Gaul) ê Îlênî(Irenaeus), ū kóng,"Lūka ū kā Páulô só͘ thoân ê hokim lâi kìtsài tī tsheh·ni̍h;"koh tsi̍t ūi sī Ahuilēka ê Tiktōli (Tertullian) ông ū kóng,"Lūka ê lūipiat khah siông sī thàn Páulô ê." Tshiáⁿ lán tio̍h ē kìtit, tsit pún Lūka hokimsu, to̍h sī te̍kpia̍t ū tsùtiōng Iésu ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t!

Lán tùi ísiōng só͘ kóng ê si̍ttsêng lâi khòaⁿ, thang tsai suijiân tsèng phuesìn ê tiongkan, lóng tiāmtiām bô kóngkhí tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, mā m̄sī tiōngiàu ê būntê. Tsèng phuesìn sī khah hántit lūnkhí Kitok ê singgâi, inūi tsèng phuesìn lóng sī ūitio̍h te̍kpia̍t ê sū iû, teh gīlūn tī hit sî te̍kpia̍t huatsing ê būntê, lâi siá ê te̍kpia̍t ê tsheh. Lūn I ê tshùlí Kàngtàn ê sū, sī bêngbêng lóng m̄ bat tsò būntê hō͘ lâng teh gīlūn, só͘í Páulô tsiah lóng bô kóngkhí tsitê sūsi̍t.

Ísiōng lán íking kóngkhí Kitoktô͘ ê hoâigî tsiá, só͘ khòaⁿtsò sī tēit khùnlân ê tiám, to̍h sī lūnkhí Siniok sèngtsheh khah tsē ê tùtsiá lóng sī tiāmtiām bô kóngkhí ê sū. Tshìmn̄g, tse kám ūkàu gia̍h gûihiám thang iôtsuah lán ê Sèngking? Biánkóng hiahê bô sìngióng ê lâng, sī ài kánlio̍k ittshè ê būntê, kóng,"tshùlí Kàngtàn sī tī jînlūi kinggiām tiong m̄bat tútio̍h ê sū."tsúntsò ūiáⁿ lâi kóng, Kitok mā sībô siôngsiông tshutsì. Sèngtsheh só͘ tsútiuⁿ ê sī kóng, nn̄g hāng pêⁿpêⁿ sī siāng sî só͘ huatsing ê sūsi̍t; iā nn̄g hāng sūsi̍t sī sio kiatliân tī·leh. Tsit tsióng ōe khiok sī bētàng tittio̍h hitkhoán bô sìngióng ê lâng huaⁿhí thiaⁿ, Tsóng·sī tse sī ū khùila̍t thang phahphòa kah Kitoktô͘ só͘ beh sio tsingpiān ê tiám. Lán sī bô beh hitkhoán bô sìnsim ê lâng tsòhóe piānlūn. Inūi lâng nā bô sìn Kitok sī sîn, tsūjiân tsitê būntê tsāi i tehkhòaⁿ, sībô ìsù, sī bētàng sìn tit ê sū.

Taⁿ tsòeāu lán ài lâi kóngkhí, bô pósiú tsitê kàsī tī lán Kitoktô͘ ê sìngióng ê lāibīn, sī bōe ēngtit ê líiû. Ū Kitoktô͘, khiok sī ke̍k sió sò͘ bat teh iaukiû kóng, lán tio̍h tùi lán ê Sìnking lâi santû tsit kù,"I tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi tsāisiklí Mâlíah tshutsì" ê ōe khílâi, ǹgbāng ēthang hō͘ hiahê tsiâⁿsi̍t teh giâugî ê lâng khah pêngan.

Lūnkhí lâng ài giâugî I ê tshùlí Kàngtàn ê sū, khiok m̄sī kīntāi sinsin ê tāitsì. C hitkhoán giâugî sǹg sī tsū tsátsá siatli̍p kàuhōe ê sî, to̍h íking ū lah. Tshintshiūⁿ tsū tsátsá to̍h íking ū tsi̍tê īⁿtuan tsiá, kiòtsò Khélínsahsuh(Cerin thus), to̍h sī Iôhaneh só͘ teh kongkik ê, i sī íking ū teh giâugî tsittiám. Íāu tī ta̍k sîtāi mā sī siôngsiông ū khòaⁿkìⁿ hitkhoán lâng tī·leh. Hiānkim tsūjiân mā sī ū nò͘! Putkò tī tsit tiongkan ū tsi̍t hāng tsingtsha tī·leh. Tsátsêng lóng sī kàuhōe gōa ê lâng, lóng sī hiahê bô sìn Kitok sī sîn ê lâng, tī teh giâugî siotsèⁿ I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Só͘í Kitok ê sînsèng kah I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, in lóng sī sioliân tsòhóe teh siotsèⁿ. In nā m̄ sī pêⁿpêⁿ tsiapla̍p, to̍h sī pêⁿpêⁿ kītsua̍t. Tsóng·sī hiānkim sī khah ài hunkhui lâi siūⁿ. Ū ê lâng tsi̍t bīn sī ū sìn Kitok sī sîn, ia̍h tsi̍t bīn sī tsútshiòng tshùlí Kàngtàn ê sū, sī tio̍h pànghē teh, khòaⁿtsò sī bētàng káikuat ê būntê.

Tsitkhoán tshintshiat ê kèbô͘, tsuantsuan sī ūitio̍h thiàⁿthàng hoâigî tsiá tsiah lâi siūⁿ ê, sī ǹgbāng Kitoktô͘ ê sînking hō͘ lâng khah khoài thang sìn. Kîsi̍t tse sī bōe ē ê sū. Kitoktô͘ ê Sìnking sī kuattoàn bētàng tshòng hō͘ i khah iôngī sìn. Inūi Kitoktô͘ só͘ sìn ê, to̍h sī tsoân útiū kan tsòe tēit thang tsheⁿkiaⁿ, ûilân sìn ê sū, to̍h sī sìn kóng, Siōngtè ū tsiâⁿtsò lâng! tō ū tsiâⁿ jio̍kthé!

Lán ài lán ê Sìnking, hō͘ lâng khah khoài thang sìn! Bē lah! Lán só͘ khòalū ê, sī hitkhoán tshintshiat ê kèbô͘, m̄sī ē hō͘ lâng khah khoài sìn lán ê Sìnking, hoántńg sī ē hō͘ lâng tútio̍h kohkhah ohtit ê būntê. Inūi nā ánne, āulâi tikkhak beh ū tsētsē susióngka koh gīlūn kóng, ántsóaⁿ Siōngtè ē tsiâⁿtsò lâng? Hoānnā ū tshimtîm ê susióngka tiāⁿtio̍h sī ē tútio̍h tsit tsióng ê būntê, iā suah ài tshutla̍t tshìkhòaⁿ ēthang káikuat bōe. Tshintshiūⁿ kó͘tsá ū tsi̍tê īⁿtuan tsiá, sī m̄ jīn tshùlí Kàngtàn ê sū, iā i ū tsīn só͘ē ê khùila̍t lâi tshìkhòaⁿ, siūⁿ kóng,"Τī thiⁿ·ni̍h ê Kitok, tī kaisat Thêpíliû ê tsa̍pgō͘ nî, ū tùi hitê koânkoân ê só͘tsāi lo̍hlâi, kā púnsin kah hit sî óa saⁿtsa̍p hòe ê tē·ni̍h ê Iésu kiatliân tsiâⁿtsò itthé."tshintshiūⁿ tsit khoán ê siatsióng, beh lâi pó͘tshiong tshùlí Kàngtàn ê sū, lán siūⁿ siáⁿ khoán? Tse sī in tsòe siān ê só͘ tsò, ígōa ū tsētsē īⁿtuan tsiá ū tshutla̍t teh tshìkhòaⁿ, Tsóng·sī bô ū khah hó ê káisueh. Tshì siūⁿ, kám iáu ū siáⁿmi̍h khah hó ê huattō͘ thang lâi kiàntsèng hō͘ lâng tsi̍t bīn ēthang sìn Kitok ê hòasin, iā koh tsi̍t bīn ēthang hó͘jīn i ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Tshintshiūⁿ ánne, lán teh kóng khí ài kā Sìnking tshòng hō͘ iôngī thang sìn, tse kîsi̍t sībô ìgī ê ōe.

Lán ū thiaⁿkìⁿ lâng teh kóng, suijiân Iésu si̍ttsāi sī Iôséhuh kah Mâlíah lâi seⁿ ê kiáⁿ, ēng ánne, Siōngtè mā sī ēthang lâi oânsêng I ê hòasin ê sūgia̍p. Tsúntsò ūiáⁿ lâi kóng, tsāi Siōngtè khiok sī bûsó͘ putlêng. Tsóng·sī tsitê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t, to ū lâng teh tsòtsèng, ántsóaⁿ lán kóng bōe? Tsāi Siōngtè tse mā sī iôngī, thang ēng ánne lâi oânsêng I ê hòasin ê sūgia̍p. Tsóng·sī tsāi lán tse kám sī pêⁿpêⁿ iôngī thang sìn ê sū? Góa teh kîkoài, ántsóaⁿ lán ài kakī thuitshik Siōngtè ê ìsù? Ia̍h ántsóaⁿ bô beh tsiapla̍p kàuhōe íki̍p sèngtsheh só͘ tsútiuⁿ Siōngtè só͘ū tsò ê sū? Tshintshiūⁿ sósî ê hûha̍p tī só ê khoánsit, I ê tshùlí Kàngtàn sī ū hûha̍p tī I ê hòasin ê sūsi̍t, ántsóaⁿ lán m̄ sìn?

Ittēng m̄thang! kîsi̍t tsit nn̄gê kàulí, i ê tsûnbông tiāⁿtio̍h sī sio kiatliân. Lán ū kinggiām tio̍h tsētsē ê sūsi̍t, lóng sī piáusī ánne. Ín tsi̍tê lē lâi kóng, Tikkok ū tsi̍t ūi sînha̍k ka, i ū kàsī ha̍ksing, tsi̍t bīn sìn hòasin ê tōlí, ia̍h koh tsi̍t bīn bô jīn tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Tsóng·sī kiatkio̍k hiahê ha̍ksing, nā m̄ sī pêⁿpêⁿ pósiú tsit nn̄g tiâu ê tōlí, to̍h sī pêⁿpêⁿ pàngsak. Tsi̍t pêng ê lâng sī ná tsìnji̍p tī tshim ê só͘tsāi, lâi liáukái Kitok sī sîn, simlāi tittio̍h tōa ê tshuipik lâi pósiú I ê tshùlí Kàngtàn ê sūsi̍t. Κoh tsi̍t pêng ê lâng sī pêⁿpêⁿ kītsua̍t tsit nn̄g tiâu ê tōlí, suah tsiâⁿtsò tsi̍tê îit sîn lūntsiá (Unitanian).

Tse sī tsētsē kinggiām, só͘ū tsísī lán tsai ê kiatlūn. Nn̄g tiâu ê tōlí, sī kiâⁿ siāng tiâu ê ūnmiā. Só͘í lâng nā ài kiànsiat hitkhoán tsiatthiong ê sìngióng, khǹg tsiatthiong ê thāitō͘, beh lâi susiúⁿ Kitokkàu, sī hoántńg hō͘ i piàntsò bô la̍t ê tsongkàu, koh iā sī puttsí bô thòtòng ê huattō͘.

Tsit sî ài lán m̄bián koh gīlūn kuanhē lán ê Tsú ê ha̍ksuat, tshiáⁿ tsòhóe lâi siūⁿ, lán só͘ thiàⁿ ê Tsú ê jînkeh. Tshiáⁿ lán ēng kîī kah kèngùi ê liāmthâu lâi siūⁿ I ê hòasin ê òbiāu ê tōlí, to̍h sī kóng, tō ū tsiâⁿ jio̍kthé! Siōngtè ū tsiâⁿtsò lâng! Hitê bat àⁿ lo̍hlâi thiàⁿ lán, iā lán iûgoân ū thiàⁿ I ê, to̍h sī Kitok, sī Siōngtè ê éngoán ê sèng Kiáⁿ, sī tùi kó͘tsá ílâi pún ū ê, tsia̍ptsia̍p tshuthiān. Tshì siūⁿ, tsū tsá só͘ kinggiām ê Kiùtsú tàn, ta̍kpái nā siūⁿtio̍h Kitok ū tshutsì lâi tsò eⁿá, hit sî tī hitê tansûn ê sìngióng ê lāitiong, kám m̄ sī ū khoàilo̍k kah pêngan tīteh? kòikhì bô ū khòaⁿkìⁿ siáⁿmi̍h, tī tsionglâi mā sī bô ū siáⁿmi̍h ēthang khílâi iôtsuah tsitê sūsi̍t. Nn̄g tshing nî kú, kàuhōe só͘ kiàntsèng ê, iūkoh kàuhōe éngoán só͘ beh sòa tsiaplâi kiàntsèng ê, to̍h sī kóng,"góa sìn I to̍kseⁿ ê Kiáⁿ, lán ê Tsú Iésu Kitok. I tùi Sèng Sîn ê koânlêng tâuthai, tùi tsāisiklí Mâlíah tshutsì."







第二章 處女降誕


為tio̍h tsit-ê問題，tī近來有成做一般ê議論，也常常生出不安kah僥疑ê念頭。所以tī-tsia咱ài加寫一章，來簡單論起咱ê主ê處女降誕ê事。 Tùi tsit-ê問題，實在m̄是kan-ta未信者teh僥疑hit-ê事實niā-niā，連tī基督徒ê中間，to猶原有tsē-tsē人teh主張講，這是無關係tī咱teh信耶穌是神聖，suah要求tsit層tio̍h放hē-teh，看做bē-tàng決定ê問題，也suah主張講，咱tio̍h tùi咱ê信經來刪除tsit句，「伊tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世」ê話起來，ǹg望thang減少人ê僥疑。

咱hoān-sè thang信用in，來看In ê意思是誠實，iáu-koh咱ài指示in知，tsit種無文明ê態度，是不止有損害，koh有錯誤tī-·leh。咱無理由thang講，這是四正ê思想。其實tsit種思想，到尾tiāⁿ-tio̍h是ē影響tī咱teh信耶穌是神聖。教會hiah-ni̍h注重來記載tsit-ê事實tī In ê信經，to m̄是無因端tī-·leh。因為過去ê歷史，有指示咱知一項ê教示，講，凡若人失落主ê處女降誕ê信仰，to̍h是失落化身ê教理ê中心石。

論tsit-ê大ê問題，咱beh來簡略講，是真為難ê事。不過請容允我來試看，頭一項來講起hit-ê歷史tik ê情形，表明tsit-ê教理，啥事tsiah ē來下tī信經ê內中；第二項，來議論tī今á日，人有án怎teh反對，teh僥疑tsit點；第三項，咱ài來主張啥事無保守tsit條ê道理，tī咱ê信仰ê內面，是bē用得ê因端。

Taⁿ咱頭一項，來論hit-ê歷史tik ê情形。當咱ê主在世ê中間，眾學生是決斷m̄-bat想tio̍h tsit-ê問題。In若是iáu未了解基督是神，自然tsit種事，in看了是不合理，真奇怪，bē-tàng信得ê事。照聖冊所講，馬利亞有「kā一切ê事記tī心裡。」咱知馬利亞是敬虔，是恬tsut-tsut ê婦人人，所以hō͘咱thang信，hoān-sè除去tùi極小部分ê至親ê人以外，馬利亞lóng無露出tsit-ê tāi-tsì。伊beh thài ēleh?試想人lóng iáu teh看耶穌是一个人niā-niā ê時，親像tsit種ê問題，伊來蓋密teh，lóng無講起，這kám m̄是真súi，自然ê態度?馬利亞kám ē bē記得伊所婚約ê，真生驚ê艱苦ê情景?設使若m̄是馬利亞猶原是已經有了解基督是神，以及伊ê處女降誕ê大ê意義，伊kám beh kā tsit種，照人看tiāⁿ-tio̍h是無意思，bōe-ēê經驗，來對hit款kāu僥疑ê世界露出?

咱知眾學生tī起頭teh kah耶穌交陪，lóng是看伊做一个人niā-niā。實在這明明mā是上帝ê意思，耶穌猶原是ài人án-ne款待伊。伊有準做一个人，來得tio̍h In ê疼痛，欽仰kah尊敬ê心。不過In ê心是有漸漸進入khah深，最後續生起奇異kah驚惶ê念頭，心內續不止迷亂，m̄知伊是啥人。眾學生續lóng m̄知影tio̍h án怎來思想伊。耶穌mā是無幫助In ê氣力，m̄-nā是án-ne，甚至續隱密，無ài人知伊是神。連in有感觸-·tio̍h伊ê神聖ê一屑á ê光ê時，伊也m̄准in來講起。連tī變容貌ê經驗後，伊mā iáu teh吩咐in tio̍h靜靜thèng候到tī「人子tùi死人中koh活起來」ê日，tsiah thang講起伊是神。不過hit-ê時已經逼近tī伊ê臨終，伊tsiah有表明本身講，「Lín tio̍h信上帝，亦 tio̍h信我。」「我kah我ê父是一个。」「聖神to̍h是我tùi父所差ê，beh臨到lín。」「有一日，我beh來審判活人、死人。」

總是到tī耶穌ê koh活，經過hit-ê奧妙ê四十日，升天，koh聖神臨到了後，眾學生才接tio̍h真非常大ê啟示，來十分了解tī奇異ê三年久tiàm巴勒斯坦Hit-ê kah in做伙生活ê，是啥人，to̍h是明白tú-tú是照下面in所講ê。「道有成做肉體khiā起tī咱中間，有恩典kah真理滿滿，koh我bat看見伊ê榮光，親像獨生kiáⁿ tùi父所得ê榮光。」

論人teh信耶穌是神，這是全然無關係tī伊ê處女降誕ê事實。因為tī眾學生ê中間，大部分是lóng m̄知影tsit-ê事實，也雖然in lóng無聽見比in所經驗ê，koh khah早ê啥物事，In ê信仰mā是bōe搖tsuah，猶原mā是ē曉得告白講：「阮知，上帝ê kiáⁿ有臨到世間。」Tsit-ê事實是tī老早ê中間有嚴嚴蓋密，不過到tī一般ê空氣氛已經準備便thang承受，hit-時tsit-ê事實tsiah才露hiān，所以試想，hit時iIn ê信仰kám m̄是盡在堅固koh完全?因為論處女降誕ê事，tī以前in看了是無啥物意思tī-·leh，總是tsit時 hit-ê意思是不止明。Tsit-ê事實有tùi伊ê神聖ê奧妙，來除去tsē-tsē混亂ê問題。Tsit-ê事實是有符合tī伊ê化身ê事實，親像鎖匙ê符合tī鎖ê款式仝款樣。

自然tsit-ê故事，是直接tùi馬利亞，á是間接tùi馬利亞ê 親人，大面約翰，á是tùi馬利亞hiah-ê敬虔ê婦人人伴來聽見ê。Siōng早學生án怎來傳報hit-ê消息，咱lóng m̄知半項。當時ê教會所boán-tsiok ê證據是啥物款，咱mā是lóng m̄知。咱只有知影，「耶穌ê老母馬利亞有kah伊ê兄弟相kap tòa。」Koh知影tī無幾年ê中間，tsit-ê消息有遍傳tī全巴勒斯坦；又koh知影tsit-ê消息，tī無幾年久，有變做一个口傳tī in中間，也tsit-ê消息成做口傳了後，馬太tsiah gia̍h筆來記載，也路加才續記載koh-khah詳細tī冊裡。咱只有知當時ê教會有出版tsiah-ê福音書來表明iIn ê信仰，續kā tsit-ê信仰來編入tī早早ê信經ê內面。Tī-tsia有羅馬人óa tī主後100年，in teh行洗禮ê時所teh用ê信經，tī hit內中，有一句teh講：「Τùi聖神來懷孕，tùi在室女馬利亞來出世。」以後tī ta̍k時代ê教會lóng無變換，也lóng無搖動，有記載tsit-ê事實tī In ê信經，來詳細說明伊ê化身ê中心ê教示。到現今tī thong世界ta̍k所在ê教會，to lóng是有教示iIn ê kiáⁿ兒，tio̍h信伊ê化身ê道理，續叫in tio̍h 暗念講：「我信耶穌基督，唯一ê主，to̍h是tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世。」

Tsit時咱ài照四正ê順序來看學生有án怎來經驗伊ê處女降誕ê事實。眾學生siōng早是有得tio̍h大ê確信來經驗-·tio̍h基督ê神聖。獨獨咱有認基督是神，是上帝，hit時咱tsiah有thang議論伊ê處女降誕ê問題。咱若是無有認基督是神，自然伊ê處女降誕ê事，是看做無意思。咱只有ē曉得來崇拜hit-ê升天ê基督，來看伊做是上帝，hit時tsiah ē得tio̍h十分ê確信，來明白馬利亞所有聽見hit-ê神聖，koh神祕ê話，講：「聖神beh臨到你，至koân-·ê ê權能beh致蔭你，所以tùi你生ê，beh稱做聖，做上帝ê kiáⁿ。」Tùi án-ne，親像鎖匙ê符合tī鎖ê款式，hit時伊ê處女降誕ê事實，咱tsiah ē看做是有符合tī伊ê神聖，有完成伊ê神聖，成做hō͘人ē-thang信得ê事實。

Tī時tsit-ê事tsiah明顯?Tsit-ê事m̄是經過tsē-tsē年久，到有時間thang發生tsē-tsē傳說ê時tsiah明顯。M̄是！Tsit-ê事是tú-tú tī主koh活了，隨時明顯。德國有一位學者，叫做Há-luh-ná-khuh(AdolfvonHarnack)，伊是第一知bat原始基督教ê歷史，伊本身卻是m̄信處女降誕ê事實，iáu-koh有承認來主張講，tsit-ê處女降誕ê信仰，是óa第一世紀尾ta̍k所在ê基督徒共通所信ê，所以咱tio̍h承認，tsit-ê處女降誕ê信仰是tùi tī主koh活了ê時起，到tī第一世紀尾ê中間，tī巴勒斯坦所發生ê。

有啥物人thang做咱ê見證?自然是khiā起tī hit時代ê人thang做咱ê見證。因為hit時代ê人tsiah ē-thang判斷hit時代ê歷史tik ê事實，以外無別條路。Taⁿ論伊ê處女降誕ê事，咱知hiah-ê khiā起tī hit時代beh來判斷hit-ê證據ê人，是有深信，甚至續寫hit-ê事實tī iIn ê冊裡，來成做有權威ê冊，講起iIn ê主ê故事。親像án-ne，in確實是有深信，mā續有寫明tsit-ê事實。

馬太kah路加有承認in，不過是teh記述hit時ê教會ê信仰，tsiah有寫tsit-ê處女降誕ê事tī In ê福音書，續kā in出版，來承認hiah-ê福音書是實在teh記實In ê信仰ê冊。咱kan-ta tùi tsit-ê實情，to̍h已經有夠額ê證據tī-·leh。可惜人tsē-tsē是忽略tsit點。這其實是有大ê錯誤tī-·leh。咱若讀hit款tī-teh反對處女降誕ê冊了，hoān-sè ē起僥疑ê心，teh-beh想講，án怎kan-ta馬太kah路加有見證tsit-ê事niā-niā，也有時會續想講，In ê冊是kah-ná親像teh寫in本身ê學說，ǹg望教會thang kā in接納。Tiāⁿ-tio̍h ǹg望咱無有tsit款ê錯誤tī-·leh。咱tio̍h確實知，其實in不過是teh記述教會ê信仰niā-niā。請咱ē記得下面tsit句話：M̄是因為處女降誕ê事實有記載tī福音書，所以教會才信。反轉是因為教會有信處女降誕ê事實，所以in tsiah有記載tī福音書。Tī馬太kah路加ê背後是有全教會tī-·leh。

設使咱若實在ē記得以上所講tsit-ê實情，亦會照咱ê常識來判斷，咱to̍h khah m̄免費了時間來想，基督徒所teh懷疑，所看做第一困難ê問題。有基督徒是bat tehsio-tsèⁿ講，thài-thó新約其他ê著者，tùi伊ê處女降誕ê事，lóng無見證啥物?

Tsit時，請容允我來討論tsit點。咱暫時久m̄免想hit款無信仰ê人ê反對ê話，基督徒ê中間有人所teh僥疑，看做是第一thang生驚ê困難ê點，to̍h是講，馬可無記載處女降誕ê事實，約翰mā是無。保羅tī伊hiah-ni̍h濟卷ê phue信ê中間，連一張mā無teh講起tsit-ê事實。這kám m̄是teh暗示咱知，in是lóng無信伊ê處女降誕ê事實?有影，咱若是無tsim-tsiok想，tsit款ê反對ê話，咱聽了是親像真thang生驚ê款。

第一tāi先ài咱明明ē記得ê，to̍h是教會有接納馬太kah路加ê福音書，有承認In ê福音書是實在teh記述In ê信仰ê冊，所以tùi tsit-ê實情咱thang知，tī ta̍k所在ê基督徒，是lóng有信伊ê處女降誕ê事實。若是án-ne，馬可án怎無記載?咱若掀開馬可ê冊，to̍h知伊ê大目的，是只有teh講起耶穌ê kong生涯niā-niā。你看！馬可tùi頭to̍h是講起耶穌ê洗禮，以及伊tī加利利傳道ê事。馬可是決斷無講起khah早ê啥物消息。總是論路加ê目的，是án怎?Tú-tú是照伊本身所見證ê講，伊是beh見證伊ê主「Τùi起頭lóng總ê事。」這to̍h是kah馬可有大大koh樣ê所在。其實馬可是無beh tùi hit-ê上起頭到tī上路尾ê事實，隨一項來見證基督ê全生活。

Taⁿ約翰啥事無講起?咱m̄知。總是咱tio̍h ē記得，伊確實是有常常teh讀馬太，以及路加ê福音書，也伊mā是知當時ê教會to lóng有接納伊ê處女降誕ê事實，又koh伊ê目的只有是beh補充其餘ê福音書，tsiah來gia̍h筆來寫別人所無寫tio̍h ê事實，tsit點咱是已經講了。設使若是講án-ne，iáu未有thang做十分ê應答，請咱koh注意一項。約翰to̍h是tùi天裡ê方面，m̄是tùi地裡ê方面，來teh看基督ê出世。伊卻是猶原有teh記載基督ê出世，不過伊是無講起耶穌基督有出世tī偤太ê伯利恆，反轉是有講，耶穌有án怎tùi hit-ê khah高ê世界，來出世tī tsit-ê世間。這to̍h是伊ê頭序所teh講論基督ê出世ê，其實tú-tú是kah馬太以及路加ê頭序相一致tī-·leh。約翰有講：「Τī起頭有道，道是kah上帝做伙 tī-·leh，道to̍h是上帝伊道有成肉體khiā起tī咱中間，koh阮bat看見伊ê榮光。」咱tùi tsit句話，kám thang講約翰是親像有teh反對當時ê教會ê信仰?

也保羅是án怎?可惜tsē-tsē人lóng bē記得thang想講，論基督ê生涯ê事，to是伊以及眾使徒ta̍k日所teh說教ê，啥事全然無看見保羅有寫基督傳leh?其實保羅tùi基督ê生涯是有伊ê tiāⁿ-tio̍h ê標準tī-·leh。伊稱號tsit-ê標準講，是「我ê福音。」親像有傳講：「Lín tio̍h ē記得tùi大衛ê後代所出ê耶穌基督，伊tùi死人中koh活，tú-tú照我ê福音。」

伊ta̍k日to lóng是teh傳hit-ê福音，基督ê生涯，iáu-koh咱lóng無看見伊有gia̍h筆來寫伊ê傳記。所以咱thang想，伊teh說教ê中間，是lóng m̄-bat傳處女降誕ê道理，這是bē-tàng僥疑ê事。總是tī tsia iáu有一項真重要，真顯明ê事實，咱tio̍h ē記得。雖然保羅是無寫伊ê福音書，iáu-koh保羅ê學生，伊所親密ê同伴路加，當kah保羅做陣ê時，有寫一本福音書。路加kah保羅大家相親密teh交陪ê hit幾年ê中間，伊有兩卷完稿tī-·leh。一卷是保羅ê傳道ê旅行記，to̍h是後來伊有出版成做使徒行傳。Κoh一卷，是koh-khah寶貝、重要ê，to̍h是伊tī後來有出版，成做伊ê主ê傳記。咱thang信，保羅有揀選伊來做hit-ê工；也thang信，保羅有幫助路加，有kah伊做伙做hit-ê工；也咱mā是知tsit本福音書有顯出保羅ê教示tī-·leh。所以初代教會有稱呼tsit本叫做是保羅ê福音書。Tī-tsia有第二世紀兩位ê教父，所見證ê話；一位是Gó͘-luh(Gaul) ê Î-lê-nî(Irenaeus)，有講：「路加有kā保羅所傳ê福音來記載tī冊裡；」koh一位是A-hui-lē家 ê Tik-tō-li(Tertullian)王有講：「路加ê類別khah常是趁保羅ê。」請咱tio̍h ē記得，tsit本路加福音書，to̍h是特別有注重耶穌ê處女降誕ê事實！

咱tùi以上所講ê實情來看，thang知雖然眾phue信ê中間，lóng恬恬無講起處女降誕ê事實，mā m̄是重要ê問題。眾phue信是khah罕得論起基督ê生涯，因為眾phue信lóng是為tio̍h特別ê事由，teh議論tī hit時特別發生ê問題，來寫ê特別ê冊。論伊ê處女降誕ê事，是明明lóng m̄-bat做問題hō͘人teh議論，所以保羅才lóng無講起tsit-ê事實。

以上咱已經講起基督徒ê懷疑者，所看做是第一困難ê點，to̍h是論起新約聖冊khah tsē ê著者lóng是恬恬無講起ê事。試問，這kám有夠額危險thang搖tsuah咱ê聖經?免講hiah-ê無信仰ê人，是ài簡略一切ê問題，講：「處女降誕是tī人類經驗中m̄-bat tú-tio̍h ê事。」準做有影來講，基督mā是無常常出世。聖冊所主張ê是講，兩項平平是siāng時所發生ê事實；也兩項事實是相結連tī-·leh。Tsit種話卻是bē-tàng得tio̍h hit款無信仰ê人歡喜聽，總是這是有氣力thang phah破kah基督徒所beh相爭辯ê點。咱是無beh hit款無信心ê人做伙辯論。因為人若無信基督是神，自然tsit-ê問題在伊teh看，是無意思，是bē-tàng信得ê事。

Taⁿ最後咱ài來講起，無保守tsit-ê教示tī咱基督徒ê信仰ê內面，是bōe用得ê理由。有基督徒，卻是極小數bat teh要求講，咱tio̍h tùi咱ê信經來刪除tsit句，「伊tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世」ê話起來，ǹg望ē-thang hō͘ hiah-ê 成實teh僥疑ê人khah平安。

論起人ài僥疑伊ê處女降誕ê事，卻m̄是近代新新ê tāi-tsì。Tsit款僥疑算是自早早設立教會ê時，to̍h已經有lah。親像自早早to̍h已經有一个異端者，叫做Khé-lín-sah-suh(Cerin thus)，to̍h是約翰所teh攻擊ê，伊是已經有teh僥疑tsit點。以後tī ta̍k時代mā是常常有看見hit款人tī-·leh。現今自然mā是有nò͘！不過tī tsit中間有一項精差tī-·leh。早前lóng是教會外ê人，lóng是hiah-ê無信基督是神ê人，tī teh僥疑sio-tsèⁿ伊ê處女降誕ê事實。所以基督ê神聖kah伊ê處女降誕ê事實，in lóng是相連做伙teh sio-tsèⁿ。In若m̄是平平接納，to̍h是平平拒絕。總是現今是khah ài分開來想。有ê人一面是有信基督是神，亦一面是主倡處女降誕ê事，是tio̍h放下teh，看做是bē-tàng解決ê問題。

Tsit款親切ê計謀，專專是為tio̍h疼痛懷疑者tsiah來想ê，是ǹg望基督徒ê神經hō͘人khah快thang信。其實這是bōe會ê事。基督徒ê信經是決斷bē-tàng tshòng hō͘伊khah容易信。因為基督徒所信ê，to̍h是全宇宙間最第一thang生驚，為難信ê事，to̍h是信講，上帝有成做人！道有成肉體！

咱ài咱ê信經，hō͘人khah快thang信！Bē lah!咱所掛慮ê，是hit款親切ê計謀，m̄是ē hō͘人khah快信咱ê信經，反轉是ē hō͘人tú-tio̍h koh-khah oh得ê問題。因為若án-ne，後來的確beh有tsē-tsē思想家koh議論講，án怎上帝會成做人?凡若有深沈ê思想家tiāⁿ-tio̍h是ē tú-tio̍h tsit種ê問題，也suah ài出力試看ē-thang解決bōe。親像古早有一个異端者，是m̄認處女降誕ê事，也伊有盡所會ê氣力來試看，想講：「Τī天裡ê基督，tī該撒Thê-pí-liû ê十五年，有tùi hit-ê高高ê所在落來，kā本身kah hit時óa三十歲ê地裡ê耶穌結連成做一體。」親像tsit款ê設想，beh來補充處女降誕ê事，咱想啥款?這是in最善ê所做，以外有tsē-tsē異端者有出力teh試看，總是無有khah好ê解說。試想，kám iáu有啥物khah好ê法度thang來見證hō͘人一面ē-thang信基督ê化身，也koh一面ē-thang否非認伊ê處女降誕ê事實。親像án-ne，咱teh講起ài kā信經tshòng hō͘容易thang信，這其實是無意義ê話。

咱有聽見人teh講，雖然耶穌實在是約瑟kah馬利亞來生ê kiáⁿ，用án-ne，上帝mā是ē-thang來完成伊ê化身ê事業。準做有影來講，在上帝卻是無所不能。總是tsit-ê處女降誕ê事實，to有人teh做證， án怎咱講bōe?在上帝這mā是容易，thang用án-ne來完成伊ê化身ê事業。總是在咱這kám是平平容易thang信ê事?我teh奇怪，án怎咱ài ka-kī推測上帝ê意思?亦án怎無beh接納教會以及聖冊所主張上帝所有做ê事?親像鎖匙ê符合tī鎖ê款式，伊ê處女降誕是有符合tī伊ê化身ê事實，án怎咱m̄信?

一定m̄-thang!其實tsit兩个教理，伊ê存亡tiāⁿ-tio̍h是相結連。咱有經驗tio̍h tsē-tsē ê事實，lóng是表示án-ne。引一个例來講，德國有一位神學家，伊有教示學生，一面信化身ê道理，亦koh一面無非認處女降誕ê事實。總是結局hiah-ê學生，若m̄是平平保守tsit兩條ê道理，to̍h是平平放sak。一pêng ê人是ná進入tī深ê所在，來了解基督是神，心內得tio̍h大ê催逼來保守伊ê處女降誕ê事實。Κoh一pêng ê人是平平拒絕tsit兩條ê道理，suah成做一个唯一神論者(Unitanian)。

這是tsē-tsē經驗，所有指示咱知ê結論。兩條ê道理，是行siāng條ê運命。所以人若ài建設hit款折衷(tsiat-thiong)ê信仰，khǹg折衷ê態度，beh來思想基督教，是反轉hō͘伊變做無力ê宗教，koh也是不止無妥當ê法度。

Tsit時 ài咱m̄免koh議論關係咱ê主ê學說，請做伙來想，咱所疼ê主ê人格。請咱用奇異kah敬畏ê念頭來想伊ê化身ê奧妙ê道理，to̍h是講，道有成肉體！上帝有成做人！Hit-ê bat àⁿ落來疼咱，也咱猶原有疼伊ê，to̍h是基督，是上帝ê永遠ê聖kiáⁿ，是tùi古早以來本有ê，tsia̍p-tsia̍p出現。試想，自早所經驗ê救主誕，ta̍k-pái若想tio̍h基督有出世來做嬰á，hit時tī hit-ê單純ê信仰ê內中，kám m̄是有快樂kah平安tī-teh ?過去無有看見啥物，tī將來mā是無有啥物ē-thang起來搖tsuah tsit-ê事實。兩千年久，教會所見證ê，又koh教會永遠所beh續接來見證ê，to̍h是講：「我信伊獨生ê kiáⁿ，咱ê主耶穌基督。伊tùi聖神ê權能投胎，tùi在室女馬利亞出世。」