《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

TĒ6 Koàn TĒ8 tsiuⁿ GOLGÓTHAH第六卷第八章 各各他

作者 Tâi e̍k:Ko Tiktsiong,Siutēng Lîm Tsùnio̍k & Tsng Hūiphêng 2025.02.02





TĒ8 tsiuⁿ GOLGÓTHAH

I tsiū lóng bô tíkhòng hō͘ in iántó tī hit ê o͘sik, tsho͘tsho͘ ê si̍pjīkè ê téngbīn. Iā in tsiū ēng tōa ki ê thihting tsin tsânjím lâi tèng thàng kòe I ê tshiú kap kha. Āulâi in tsiū saⁿkap tshutla̍t tsiong si̍pjīkè ián khiākhílâi, sòa kā i lok lo̍hkhì thô͘khang, hitsî I ê sînking, I ê kunbeh ū siūtio̍h tsânjím ê tshìkik, thàngthiàⁿ kàu beh piakli̍h. Siōngtè ê Sèngkiáⁿ ū tiàm tī tsit ê thang tshiⁿtshìn ê thàngthiàⁿ ê tsōnghóng, bīn ǹg thâutsêng lâi khòaⁿ hit ê bílē ê siâⁿ, tsiūsī pik I tshut siâⁿgōa lâi tútio̍h hāisí ·ê, iā tī i ê khaē ū pingting teh iôtāuá lâi pun I ê saⁿ, koh ū tsèsi khǹg tsânjím ê sim lâi huaⁿhí in ū tiksèng, iūkoh tī hit ê tsehkî só͘ tsūtsi̍p ê lâng ū kui tōatīn tshutlâi siâⁿgōa tshintshiūⁿ beh khòaⁿ hì tsi̍tpuaⁿ. Tsoân sèkài ta̍k hongbīn ê lâng ū tsūtsi̍p tī i ê bīntsêng, tsit ê sèkài tsiūsī I só͘ beh thòe i sí ê sèkài.

"Iā sèkan m̄bat I." Ū tsi̍t ji̍t tsit ê sèkan tikkhak beh bat I, koh sī beh bat hit ê tsoân ìgī. Kingkòe sò͘ sèkí ê tiongkan, hit ê thang kiaⁿhiâⁿ ê o͘sik ê si̍pjīkè, tsiūsī bē thang kóngkhí ê kiànsiàu kap bújio̍k ê kìhō· ê, ū piàntsiâⁿ jînlūi susióng tiong tsi̍t ê tēit kosiōng ê kìhō, lâi piáubêng Siōngtè ê hising.

"Tsènglâng ū khiā tīhia teh khòaⁿ." Ah, lán tio̍h kongtō lâi símphòaⁿ hiah ê tsènglâng! Si̍ttsāi to m̄sī itpuaⁿ ê bîntsiòng teh oànhūn Iésu. Lán to m̄sī tsoânjiân pháiⁿ. Iésu ū sìniōng lán. I tsai lán sī ē khamtit hō͘ I lâi ūitio̍h lán pàngsak I púnsin. siatsú nāsī tsiàu tsētsē lâng só͘ teh kóng ê khoán, lán sī kàuke̍k ê húpāi, lán tsiū bē khamtit thang sêngsiū I ê kiùun. Lán ū thiaⁿkìⁿ lâng kóng, lán sī bē thang sìniōng lán lâng ū símmi̍h hó ê púnlêng. Tshintshiūⁿ tī Kháisoân ê anhiohji̍t hit ê hênglia̍t ê sî, ū kui tōatīn ê lâng lóng teh huaⁿhí, âukiò huah Hôsànná, tsóngsī siāng hiah ê lâng tī āulâi sòa âukiò kóng, Tio̍h tèng I tī si̍pjīkè! Bo̍ktit sìn I! Tī Êlúsalém siū tsèsi só͘ appik hiah ê jia̍tkông ê gûbîn sī bē thang tāipiáu itpuaⁿ ê bîntsiòng khóngkhài ê simtsêng. Itpuaⁿ ê bîntsiòng suisī bô lóng tòe I, mā lóng ū khimgióng I, iónghō͘ I, koh mā bô iôngún Huatlīsài lâng kanok ê tshiú lâi kha̍ptio̍h I. Siōngtè sī tsámjiân iáu ū tōa ê kámtōngla̍t tī lán jînlūi ê simlāi. Tī kûntsiòng ê tiongkan, ū kui tōatīn tùi Galílaiah lâi ê lâng tī·leh, in ê simlāi ū kankhó͘, inūi iáukú ē kìtit tsátsêng tī Kapehnáum hit ê khoàilo̍k ê ji̍ttsí. Iā ū tùi thong thiⁿē tsūtsi̍p lâi ê tshimtîm ê tshutgōa lâng tī·leh, tī tiapákú ê tiongkan, I ū thêko in ê susióng; koh ū Lômá ê tshiantsóng tī·leh, in ū lia̍h I sī Siōngtè ê tsi̍t ê Kiáⁿ. Koh ū Êlúsalém ê hūjînlâng ūitio̍h I lâu ba̍ksái, aisiong. Iā ū kuitīn lâng tûihing tńg·khì; iā I só͘ tshimbat ê ha̍ksing khòaⁿliáu tsūjiân sī koh khah siongsim. Iésu tiàmtī hit ê kankhó͘ ê sî, to m̄sī tsoânjiân siū sèkan lâng pàngsak.

Tsóngsī hit ji̍t Golgóthah ê kûntsiòng ū tāipiáu tsoân sèkài ta̍k kaikip ê lâng só͘ teh khoánthāi Kitok ê thàitō͘, iā tī hit tiongkan iā ū khǹg phiankiàn, thònghūn ê tùite̍k tī·leh, iā Hokimsu tùtsiá tsin siongsim lâi te̍kpia̍t piáuhiān in. Tsènglâng lóng ū thòngmē I, kitshì I, iā phahtshiú léngtshiò I, iā kóng I lâi tamtng tsit ê ūnmiā sī ingkai; koh tsèsi, Huatlīsài íki̍p Ιûthài lâng ê pōtô͘ saⁿkap teh âukiò. "Lí nāsī Siōngtè ê Kiáⁿ, taⁿ tio̍h tùi si̍pjīkè lo̍h·lâi. Lí tsòe Kitok, tsòe Ísiklia̍t ê Ông, taⁿ tio̍h lo̍h·lâi, hō͘ goán thang sìn! I bat kiù pa̍tlâng, iā bēē kiù kakī!"

I ū thiaⁿkìⁿ, iā ū bêngpe̍k hit ê ōe. I sī bēē, iāsī m̄ ingkai kiù I púnsin. Tsóngsī I ê sim ū ūitio̍h hiah ê teh hílāng kitshì ê lâng lâi siongsim. I tehbeh lîmtsiong kankhó͘ ê sî, mā lóng bô teh susióng kakī ê sū, tsíū teh siūⁿ in ū khiākhí tī iáphí, pāihoāi kap tsōeok ê singua̍h. Tsòeāu I tsiū bēthang koh tiāmtiām, I tsiū bô koh khòaⁿ in só͘ tiàm tī tsōeok ê singua̍h ê lâng, ēng sìnkhò ê sim lâi ua̍t ǹg tsìtōa ê Pē, tsiūsī tshòngtsō in ê, lâi kîtó.

"Pē ah, siàbián in, inūi in só͘ tsòe ê, in m̄tsai!"
Tshìsiūⁿ tsit kù ū tsáiⁿiūⁿ khésī Siōngtè ê simpak! I sī kàugia̍h úitāi, tiāⁿtio̍h sī bô khǹg oàntò͘ ê sim. I bô siūkhì in, hoántńg sī thè in khòalū, hoânló, tsiūsī khòalū in kiaⁿliáu ē pìⁿtsòe pí in si̍ttsāi ê khoán koh khah pháiⁿ. Tshìsiūⁿ beh lîmtsiong tsit ê Iésu, I ê sim ū khóngkhài kàu tsáiⁿiūⁿ! I si̍ttsāi ū tshutla̍t teh tshōe khòaⁿ ū símmi̍h huattō͘ thang thè in piānkái. I m̄sī kanta siàbián in, ásī kanta thè in kîtó nātiāⁿ, hoántńg si̍ttsāi ū tshutla̍t teh tshōe khòaⁿ ū símmi̍h ōe, thang thè in piānbêng. Lán khioksī bô lōatsē hāng hó thang hō͘ I lâi kóngkhí, tsóngsī I ū tshōe, koh ū kóngkhí i. I tsai in ū phiankiàn, ū siū hit hō kàuio̍k, iā tùi I ê sū gûgōng tī·leh. Iáukú in sī m̄tsai in só͘ teh tsòe· ê, siatsú in nā tsai, in úntàng bô beh ánni tsòe. Pē ah! Siàbián in!

Lán lóng tio̍h khiā tī Siōngtè símphòaⁿ ê kongtsō tsêng. Tsóngsī lán tio̍h tāmpo̍h ē kìtit lâi siàuliām I, inūi liân in, I to théliōng in lâi kóng tsit ê ōe: "Goán sìn lí beh lâi tsòe goán ê símphòaⁿ si."

In úntàng sī bô thiaⁿkìⁿ I ê ōe. Hiah ê kitshì ê lâng nā ū thiaⁿkìⁿ, úntàng tòngbōetiâu. Tī hit ê suanjióng, thítshiò kap hìlāng ê jia̍tnāu ê tiongkan, tsíū hiah ê tēit tsiapkūn si̍pjīkè kha ê lâng tsiah ē thiaⁿkìⁿ I ê ōe.

Tsìtsió ū tsi̍t lâng ū thiaⁿtio̍h. Hit ê lâng sī ēng gôngngia̍h, tshiⁿkiaⁿ ê liāmthâu lâi thiaⁿ I. Tsiàu khòaⁿ hit kù ōe ū kámtōngtio̍h i kúkú thiāmtsēng ê simtsêng, iā tsit ê kámtōng sī tsūsè só͘ bēbat tùi lāubú lâi siūtio̍h· ê. "Hitsî ū nn̄g ê hoānlâng kap I tâng tèng tī si̍pjīkè. Tsi̍t ê tī tsiàⁿpêng, tsi̍t ê tī tòpêng." Khítsho͘ hit nn̄g ê hoānlâng lóng ū léngtshiò tsit ê "Mesíiah." In māsī siūⁿ kóng, Mesíiah nā m̄sī beh gia̍h to lâi tsingtsiàn, sī bô símmi̍h lō͘ēng. "Lí nāsī Mesíiah, sī tio̍h kiù kakī kap goán." Hitsî tâng tèng ê tsi̍t ê ū ná tiāmkhì. Lán thang sióngsiōng, i ū hiántshut hiongok, goânkò͘, siūkhì ê bīn, lâi tsùba̍k khòaⁿ tsènglâng, iā ū ūitio̍h púnsin ê kankhó͘ lâi tshausim, tìkàu bē kò͘tit siūⁿ iáu hit ê Iésu ê kankhó͘. Āulâi hit ê ióngkám, thiāmtsēng ê koânui ū kámtōng i ê sim. Iésu ê khipínla̍t ū tshuipik i, tsiū siⁿtshut putan ê liāmthâu, sòa kakī kiànsiàu, iā ū kiànsiàu hiah ê bô támliōng ê kûntsiòng, ū tsáiⁿiūⁿ teh thítshiò tsit ê bô lâng thang hûtsō͘ ê lâng.

Jiânāu Iésu tsiū khuitshùi kóngōe, iā hit ê tsha̍t ū tsùì thiaⁿ I, inūi Iésu lóng bô kiò kankhó͘, ásī kóng tsiùtsó͘ ê ōe, tsiūsī i púnsin sī khoàikhoài kóng ê, hoántńg sī kóng, "In m̄tsai in só͘ tsòe ê. Pē ah, siàbián in!" Tshiáⁿ khòaⁿ! Tī tsit sî ū huatsing tsi̍t ê sînjiah. Tī tiapákú ê tiongkan, hit ê lâng ū piànōaⁿ i ê simkuaⁿ, hutjiân hoánhóe i ê tsōe! Kitok súi ê jînkeh tī tiapákú ê tiongkan, ūitio̍h i só͘ tsòe ·ê, tsiūsī Lômá tèkok ê kiùtī huatlu̍t tī kúkú só͘ tsòe liáu sitpāi· ê, tsiūsī ū kiòtshíⁿ i ê sim, hō͘ i siⁿkhí, ásī himbō͘ hó ê liāmthâu, iā iubūn i kèkhì ê só͘tsòe, sòa tāmpo̍h hiántshut himbō͘ súi, lísióng ê singua̍h ê iáⁿjiah. Tsit ê tsha̍t koh ēng kiaⁿhiâⁿ kap kámthàn ê sim lâi khòaⁿ tsit ê sînbiāu ê Mesíiah, tsiūsī ūitio̍h tsūtshing sī Siōngtè ê Kiáⁿ lâi siū tèng· ê. Tsit ê Êlúsalém ê hoānlâng, úntàng bat thiaⁿkìⁿ lâng teh kóngkhí I ê tsútiuⁿ kap I ê Sèngkok ê sū. Ūitio̍h tsit ê intuaⁿ, in tsiah ài beh thâi I. I sī siáng? Tàuté tsit ê sînbiāu ê Lâng sī siáng? I sī símmi̍h?

I ê tângphōaⁿ tsiū koh kap tsènglâng saⁿkap mē Iésu. Bo̍kkoài, tī i ê bīntsêng to lóng sī hit khoán ê lâng teh tsòe i ê bô͘iūⁿ. Tsiūsī thâumn̂g lóng pe̍h ê tsèsi, ū phokha̍k ê kingha̍ksū, koh mā ū khó kèng ê lu̍thuat phoksū tī·leh. Bo̍kkoài i iā sī ài mē I. Tsóngsī hit ê hiongok, thiāmtsēng ê pêngiú thiaⁿliáu tsiū tòngbētiâu. "lí kìjiân tâng siū tsōe, liân Siōngtè kám iā m̄kiaⁿ ? Lán siū tsōe sī kongtō. Inūi lán só͘ siū ê pòèng, sī ha̍p tī lán ê só͘ kiâⁿ. Tsóngsī tsit ê Lâng só͘ kiâⁿ ·ê, bô tsi̍t hāng m̄tio̍h!"

Lán khólîn ê jînsèng, tùi tī kap Kitok saⁿkap kauthong, tsiū ē tsiaptshioktio̍h súi ê sèkài, tshìsiūⁿ hit ê khólêngsèng ū tōa kàu tsáiⁿiūⁿ! I tùi tsiaptio̍h Kitok ê kámhòa, tsiū siⁿtshut khîmgióng, hoánhóe, khiampi ê sim, āulâi tsiū siūkhì, bô kò͘tio̍h kakī, lâi iónghō͘ tī i ê sinpiⁿ teh siūkhó͘ hit ê Lâng, iā jiânāu ū ithuat tsìnpō͘ lâi siⁿtshut sìngióng ê kîīⁿ ê púnlêng, khaksìn Iésu m̄sī tsi̍t ê phó͘thong lâng nātiāⁿ. Tsit ê tsha̍t ū kankhó͘ kàu beh hūnkhì. I sí ê sîkan ū ti̍tti̍t pikóa, iā sí ê ìsù sī símmi̍h, kiámtshái sī bô ìsikkhì, ásī kui tī o͘iúkhì, i m̄tsai. Só͘í ū tùi hit ê tsin tshiⁿkiaⁿ ê simlāi huattshut sitbāng ê siaⁿ âukiò kóng, "Iésu ah, Lí tī Lí ê kok lâi ê sî tio̍h ē kìtit góa!"

Hitsî Iésu tsiū tôngtsêng tsit ê khólîn ê lâng, i tsiūsī Iésu ūitio̍h sèkan lâng sí, só͘ kiat ê thâu tsi̍tlia̍p kóetsí. Iésu sī ohtit ua̍tthâu kòikhì khòaⁿ i. Iā I ê tsi̍h kàugia̍h tshùita, kàu bē thang kóngkhí símmi̍h. Tsóngsī tī tsit ê tehbeh lîmtsiong ê Kitok, só͘ ìn ê ōe, sī ū hiántshut Kunông ê uigiâm tī·leh. "Góa si̍ttsāi kā lí kóng, Kináji̍t lí beh kap Góa tī lo̍khn̂g."

Tshintshiūⁿ ánni, tsit ê khólîn ê tsha̍t, ū tittio̍h tsōe ê siàbián ê kinggiām, simlāi pêngan, iā ū tittio̍h ioksok thang hióngsiū síāu hit pêng ê ua̍hmiā. Lūn hit pêng ê sū, tsíū Iésu tsaiiáⁿ. Iā siatsú lán beh lâi kóng I ê ìsù, tāikhài tāmpo̍h thang kóng sī ánni. "Kinàm lán ê sinsi tiàu tī si̍pjīkè téng ê sî, lí kap góa beh saⁿkap kàu tī sílâng só͘khì ê sèkài, iā tīhia lán iûgoân ē saⁿkap siojīn, oánjiân tshintshiūⁿ kintsákhí saⁿkap tiàu tī si̍pjīkè, lán tsit nn̄g lâng tsi̍tpuaⁿiūⁿ." Kòe saⁿtiám tsing āu, tsit ê Iésu tsiūsī hitpêng ê sèkài ê Tsú, ū kòikhì tī hitpêng, lâi thènghāu tsit ê tehbeh sí ê tsha̍t.

I íking ū khuitshùi kóngōe nn̄g pái. Thâutsi̍t pái sī tshintshiūⁿ Tsèsi, iā bēbat ū khòaⁿkìⁿ tsèsi tshintshiūⁿ I hiahni̍h khóngkhài, lâi ūitio̍h hiah ê tsènglâng, tsiūsī tshuipik I kàu tī sí ê tēpō͘ ·ê, lâi tsòe in ê tiongpó thè in kîtó. Āulâi koh tsi̍tpái sī tsòe tshintshiūⁿ Kunông kóngtshut tsintsiàⁿ ū koânpèng ê ōe lâi ioksok, beh hō͘ hit ê khólîn ê tsha̍t thang ū hūn tī i ê Ôngkok. Iā tsitpái lán ū koh thiaⁿtio̍h I ê siaⁿ, khiok m̄sī tshintshiūⁿ Tsèsi, mā m̄sī tshintshiūⁿ Kunông, to̍kto̍k sī tshintshiūⁿ Jîntsú tī tehbeh lîmtsiong ê sî, lâi siàuliām I ê lāubú, íki̍p I ê pêngiú, iā ū tùi in tsīn tsòe lâng ê púnhūn.

Hitsî tútú thàutiongtàu, ji̍tthâu tsin iām. Hit ê saⁿtiám tsingkú ê thòngkhó͘, sī íking kèliáu. Koh tsènglâng ê hánhōa, iāsī suahliáu. Tsènglâng taⁿ lóng iàsiān, bô ài khòaⁿ hit ê hìtshutkhoán ê tsêngkéng, tāike sìsòaⁿ khì tītsia, tīhia ê suaⁿbéliu. Tī si̍pjīkè piⁿ pō͘ping khiāteh, in mā hō͘ ji̍tthâu pha̍k kàu tsin kankhó͘, koh ū in ê tshiantsóng sī tshintshiūⁿ tângsiōng, khiâ tī i ê béténg. In māsī bô iàukín hiah ê sèsè ê thoânthé, tsiūsī "hn̄ghn̄g teh khiā ·ê," kiâⁿ óa lâi tsòeāu khòaⁿ kàu in ê pêngiú ê lîmtsiong.

Tshintshiūⁿ ánni, "khiā tī Iésu ê si̍pjīkè piⁿ, ū I ê lāubú," kap I kúinā ê pêngiú. I ê lāubú lóng bô kuansim tī lâng ê lóemē, thítshiò, mā bô beh khòaⁿ hiah ê teh kòikhì ê tsonggiâm ê lia̍ppí. I sī Iésu ê lāubú, tsittia̍p sī bô lâng thang tsó͘tòng m̄ hō͘ i óa lâi I ê sinpiⁿ. Suijiân Málīa sī bēthang tshit I ê thâuhia̍h, ásī lâi liâng I jia̍t hōnghōng ê tshùitsi̍h, iáukú tsāi Málīa tī tēbīntsiūⁿ tûkhí kūnóa I ê sinpiⁿ ígōa, sī bô ū ùian ê só͘tsāi. Málīa ū tiàm tī hit ê bē lâu ba̍ksái ê khó͘kéng, I sī siongsim ê lāubú, ū "lāi ê kiàm tsha̍k thàng i ê simkuaⁿ," i ê tsuan tsingsîn sī kàugia̍h tshámtshueh lâi khòaⁿ Iésu ê bīnmāu, tsiūsī tiàu tī i ê téngbīn ê. I sī Mesíiah. I sī i ê Tsú. Suijiân hit ê òbiāu, i bē líkái, iáukú i bô bē kìtit. tsóngsī m̄sī kanta ánni nātiāⁿ, tsittia̍p I sī i ê Kiáⁿ; sī i ê Ângeⁿá, tsiūsī ítsêng bat hō͘ i phō tī hingtsêng ê; sī Natsalia̍t kangtiûⁿ ê ū tshongbêng, ióngkám ê Gínná; sī tsi̍t ê Tshingliân, tsiūsī tùi i ê tiōnghu kèsin liáuāu, ū ūitio̍h i lâi tsòe ba̍k hōngióng i ê.

Tùi ánni, Málīa tsin kankhó͘ khòaⁿ I. Sī lah. Tûkhí Iésu ígōa bô pa̍tlâng thang koh khah liáukái hit ê tsênghêng. Iésu siūkhó͘ ê tsòikotiám sī teh pikóa, só͘í tsittia̍p sī bēthang iôngún Málīa lâi tīhia khòaⁿkìⁿ hit ê sū. Suijiân tsittia̍p I só͘ tiàm tī kankhó͘ ê tiongkan, iā suijiân puttsí teh susióng sèkài ê tsínkiù kap só͘ tehbeh kàu ê êngkng ê tiongkan, I mā bô ūitio̍h ánni sòa bô simtsiâⁿ thang siàuliām I ê tsiúkóaⁿ lāubú. Tng I beh lîmtsiong ê sî, I ū tsùsîn lâi khòaⁿ tī hit ê sió thoânthé tiong nn̄g ê lâng, tsiūsī siⁿ I ê lāubú, kap I ê tângphōaⁿ, tsiūsī tī i iáu ua̍hteh, kap tehbeh sí ê sî, tsòe tōeit tshinkūn tī I ê sinpiⁿ ê.

"Lāubú ah, khòaⁿ lí ê Kiáⁿ! Kiáⁿ ah, khòaⁿ Lí ê lāubú!" "Tùi hitsî hit ê ha̍ksing tsihtsiap i kàu kakī ê ke."

Tshintshiūⁿ ánni, I tsiū ēng unjiû, thiàⁿthàng, siósim ê thàitō͘ lâi tsòeāu pàngsak tēbīntsiūⁿ ê kuanhē, iā kakī tsi̍t lâng lâi títng só͘ beh kàu hit ê tshimkhik thang kiaⁿhiâⁿ ê kinggiām. Lán ê susióng sī bēthang liáukái, ásī siatsióng koh kòelâi hit saⁿtiám tsing kú thang tshiⁿkiaⁿ ê sū. Tī hitsî puttān I ê jio̍kthé ū siūtio̍h thang tshitshìn ê khó͘thàng, tsiūsī ū ke thiⁿ kinggiāmtio̍h sînbiāu ê tsingsîntsiūⁿ ê tò͘tsing, bēthang kóngtshut ê tshiⁿtshám. Tī hitsî piàntē siū o͘àm só͘ jiakhàm, tse sī ha̍pgî. Hit ji̍t ê o͘àm kiàmtshái sī tētāng beh kàu ê ítsêng só͘ ū ê hiānsiōng. Koh ū tsintsē pe̍ksik ê hûnbū lâi khàmba̍t hit ê tsêngkéng, tìkàu Kanásuaⁿ ê gōahêng, Êlúsalém ê thah kap îⁿtshùkòa sòa iā tsiāmtsiām bô bêngkhì, bô khòaⁿ·kìⁿ. "Tùi ji̍ttàu khí, kàu saⁿtiám tsing, piàntē o͘àm!"

Tse kiámsī tsi̍t tsióng ê kìhō, teh piáubêng Siōngtè bô hóaⁿhi ? Tse kiámsī tsūjiân kài iā teh piáusī hoánkhòng hit ji̍t ê tsōeok ? Kám inūi sèkan lâng ū ánni ? Tse kiámsī tsi̍t tsióng tsunkùi ê pò͘lī beh jiakhàm hit ê òbiāu ê tsingtsiàn? Tse kiámsī tsi̍t tsióng ê liôngsim tsòeāu beh lâi kiòtshíⁿ hit ê siâⁿ·ni̍h ê pehsìⁿ? Hitsî piàntē ū o͘àm!

I tiàm tī hit ê tshitshám ê gûiki, bô tsi̍t lâng ū khòaⁿkìⁿ I. Lán ū thiaⁿkìⁿ kóng, hit ê o͘àm ê saⁿtiám tsing sī thiāmtsēng ê saⁿtiám tsing. I iáubē lîmtsiong ê ítsêng, ū ēng hit ê âukiò ê siaⁿ lâi phahphòa hit ê thiāmtsēng ê sîkan, iā lán tùi hit ê âukiò ê siaⁿim, thang tsai I ū tsáiⁿiūⁿ kingkòe hit ê o͘àm ê sîkan. Hit ê âukiò ê siaⁿ ū tōatōa ìnsiōng tī si̍pjīkè kha teh khòaⁿ ê lâng ê sim. Siāng thâu hit nn̄g pún Hokimsu ū pótsûn I tī Si̍pjīkè téng só͘ kóng· ê, tsíū sī tsit kù ōe nātiāⁿ. Hokimsu ū kìtsài tútú I só͘ kóngtshut ê ōe tī·leh, oánjiân tshintshiūⁿ teh piáubêng thiaⁿtsiòng kuattoàn ê tò͘tsing liáuāu, I tsiah tōasiaⁿ âukiò, hiántshut hit ê bēthang hêngiôngtit ê tháupàng ê ōe. "Tshaputto saⁿtiám, Iésu ū tōasiaⁿ âukiò kóng, Ílī, Ílī, Lia̍pmásatpo̍ktāinî, tsiūsī kóng, Góa ê Siōngtè! Góa ê Siōngtè! Lí siáⁿsū pànglī Góa."

Hokimsu tùtsiá ū kìtsài tsit ê âukiò ê ōe, khòaⁿtsòe sī Kitok beh lîmtsiong ê sî, só͘ kóng tsòeāu ê ōe, tshìsiūⁿ Hokimsu ê hótáⁿ ū khaksìn, sêngsi̍t kàu tsáiⁿiūⁿ! Bo̍kkoài hiah ê bô sìngióng ê lâng sī ài tsùtiōng tsitkù. Tsiàu in teh siūⁿ tsit ê kosiōng siàuliân ê jia̍tsimka tsòeāu ū khòaⁿtshut I ê tshògō͘. I ū ūitio̍h kosiōng ê lísióng lâi hising ittshè. I sī ǹgbāng Siōngtè ē sêngjīn I. Tsóngsī tsit ê bē tôsiámtit ê sí ū tùi I piáusī I ê tshògō͘, iā tsòeāu I sī âukiò hit ê thang tshiⁿkiaⁿ ê ōe, thang kóng sī sitbāng kap káibê ê âukiò. Siōngtè ū pàngsak I lah. I sī tsòe hit ê hiánhik ê tsūkí hising sǹgsī kui tī khangkhang lah. M̄sī lah, I m̄sī Kitok lah.

Lán sī siáng ēthang liáukái tsit ê Tsìkoâiⁿ· ê ê tshimò ê pìkuat? Lán tsai tsit ê siūtèng ê tsiūsī Siōngtè éngoán ê Kiáⁿ. Siatsú lán ēng kèngkhiân ê liāmthâu ài tshuitshik hit ê ìsù, lán sī tsíū tio̍h ài tittio̍h tsi̍t tiâu lō͘, tsiah thang liáukái hit ê òbiāu, iā hit tiâu lō͘ tsiūsī kóng, I sī Siōngtè beh lâi tamtng sèkan lâng ê tsōe. Lán sī bēthang suatbêng hit ê ìgī tútú siáⁿkhoán. Lūn Kitok ê sio̍ktsōe ê ha̍ksuat, lán kiámtshái ū kohiūⁿ ê ìkiàn tī·leh, tsóngsī lán tsìtsió thang sìn, "Siōngtè ū hō͘ hit ê bô tsōe ·ê, thè lán tsiâⁿtsòe tsōe;" iā sìn, "I tī tshâ·ni̍h tshinsin tamtng lán ê tsōe tī i ê sinkhu;" koh sìn, "I inūi lán ê tsōe lâi siū khó͘tshó͘, I inūi lán ê kòesit lâi siū thàngthiàⁿ, I siū hênghua̍t, lán tittio̍h anjiân, I siū phah, lán ē ihó."

Tī hit ê thang tshiⁿkiaⁿ saⁿtiám tsing kú ê tò͘tsing ê pìkuat sī tsāi tī tsit tiám, tsiūsī I ū hiàn púnsin lâi lim tsit ê khó͘pue; iā tsit ê pue, I tī Khiksemánî hn̂g ū kiû kóng, nā ē tsòetit, sī ài līkhui I.

Ísiōng iáuū símmi̍h khah tshim ê ìsù, lán khiok m̄káⁿ siatsióng. Lán tsìtsió sī tsai I ū ūitio̍h lán, lâi tamtng tsit pái tútio̍h pàngsak ê kankhó͘.

Hit ê tsòiko ê tsingsîntsiūⁿ ê tò͘tsing kèngjiân kòeliáu, hitsî I ê jio̍kthé ū himbō͘ ài lim tsúi. Tse sī tsi̍t tsióng ê kìhō, piáubêng I ê simsîn taⁿ sī íking ū pêngan. Tshintshiūⁿ I tī siūtshì hit ê thang tshiⁿtshìn ê sìtsa̍pji̍t ê tiongkan, I sī m̄bat siūⁿ ài beh tsia̍h, tsóngsī kàu tī kíntiuⁿ ê tsingsîn kòikhì liáuāu hitsî, "I tsiū tsai iau." Tsittia̍p iāsī tshintshiūⁿ ánni. I tsintsiàⁿ sī tsiàu lâng ê khoán! I ū sêngsi̍t sìniōng hiah ê tsho͘iá ê Lômá ping, tsaiiáⁿ in goânlâi iāsī ē hiáu kiâⁿ tshintshiat ê hêngûi, tshìsiūⁿ tsit hō ê simtsêng si̍ttsāi sī súi kàu tsáiⁿiūⁿ! I ū tùi in kóng, "Góa tshùita." In tsiū tsiksî tsiong ùntshò͘ ê háijiông lâi thuh hō͘ tsit ê beh lîmtsiong ê Iésu lim i. Lán sī ài tsòe tshintshiūⁿ hiah ê pō͘ping lâi the̍h tsúi hō͘ I lim.

I ê lîmtsiong kūn lah. I ū la̍ktiám tsing kú tiàm tī si̍pjīkè ê téngbīn, tùi ánni I ê khùila̍t sī íking sòngsit liáu. Iā I ê ua̍hmiā ê me̍hphok ū tsiāmtsiām kēkhì. tsóngsī I ê sim ū tittio̍h anùi, tùi ánni tsiū tsin pêngan. Lán thang ēng kèngkhiân ê thàitō͘ lâi sióngsiōng, tsittia̍p I ū tsin bíntsia̍t lâi teh hôikò͘ kòikhì ê īⁿsiōng; tsiūsī koh siūⁿtio̍h Siōngtè ê kautài, tsit sèkài ê piáuhō kap iáⁿjiah, kó͘tsá ê sianti, bô pō͘ ê sèkài , siū kùtsua̍t ê thiàⁿthàng, tshámtshueh, kàu lâukōaⁿ tshintshiūⁿ huih ê tsênghêng, si̍pjīkè kap siūlān, lâi ūitio̍h lán khólîn ê hiaⁿtī pàngsak I ê sìⁿmiā. Tshintshiūⁿ ánni, siūⁿliáu I tsiū kóng, "Sū bêngpe̍k lah." I sī ēng huaⁿhí khaksìn ê liāmthâu, tsaiiáⁿ I ū oânsêng I ê kang, tsiah lâi âukiò ánni. "Sū bêngpe̍k lah! Sū oânsêng lah! Pē ah, góa ê Sîn kautòa Lí ê tshiú, tsiah ê ōe kóng suah, khùi tsiū tn̄g."



第八章 各各他

伊to̍h lóng無抵抗 hō͘ in ián倒tī hit-ê烏色、粗粗ê十字架ê 頂面。也in to̍h用大支ê鐵釘真殘忍來釘 thàng過伊ê 手kah腳。後來in to̍h做伙出力kā十字架ián khiā-·起來，suah kā伊lok落去土孔，hit時伊ê 神經，伊ê筋beh有受tio̍h 殘忍 ê 刺激、痛疼到beh爆裂。上帝ê聖kiáⁿ有tiàm tī tsit-ê thang悽凊 ê痛疼ê 狀況，面ǹg 頭前來看hit-ê美麗 ê城，to̍h是逼伊出城外來tú-tio̍h害死-·ê，也tī伊ê腳下有兵丁teh搖 豆á來分伊ê衫，koh有祭司khǹg 殘忍 ê心來歡喜in有得勝，又koh tī hit-ê節期所聚集ê人有kui大陣出來城外親像beh看戲仝款。全世界ta̍k方面 ê人有聚集tī伊ê面前，tsit-ê世界to̍h是伊所beh替伊死ê世界。

「也世間m̄-bat伊。」有一日tsit-ê世間的確beh bat伊，koh是beh bat hit-ê全意義。經過數世紀 ê中間，hit-ê thang驚惶 ê烏色 ê十字架，to̍h是bē-tàng講起ê 見笑kah侮辱 ê記號-·ê，有變成人類思想中一个第一高尚 ê記號，來表明上帝ê 犧牲。

「眾人有khiā tī-hia teh看。」Ah，咱tio̍h 公道來 審判 hiah-ê眾人！實在to m̄是一般ê民眾teh怨恨耶穌，咱to m̄是全然pháiⁿ。耶穌有信用咱，伊知咱是ē-tàng hō͘伊來為tio̍h咱放sak伊本身。設使若是照tsē-tsē人所teh講ê款，咱是到極ê腐敗，咱to̍h bē 堪得thang承受伊ê救恩。咱有聽見人講，咱是bē-tàng信用咱人有啥物好ê本能。親像tī 凱旋 ê安息日hit-ê行列 ê時，有kui大陣 ê人lóng teh歡喜，喉叫huah和撒那，總是siāng hiah-ê人tī後來suah喉叫講，Tio̍h 釘伊tī十字架！m̄-thang信伊！Tī耶路撒冷受祭司所壓迫hiah-ê熱狂 ê愚民是bē-tàng代表一般ê民眾慷慨ê心情。一般ê民眾雖是無lóng tòe伊，mā lóng有欽仰伊、擁護伊，koh mā無容允法利賽人奸惡ê 手來kha̍p-tio̍h伊。上帝是相當iáu有大ê感動力tī咱人類 ê心內，tī 群眾ê中間，有kui大陣 tùi加利利來ê人tī-·leh，in ê心內有艱苦，因為iáu-koh ē記得早前 tī迦百農hit-ê快樂ê日子。也有tùi thong天下聚集來ê 深沈ê出外人tī-·leh，tī 一時á久ê中間，伊有提高in ê思想；koh有羅馬 ê千總 tī-·leh，in有掠伊是上帝ê一个kiáⁿ。Κoh有耶路撒冷ê婦人人為tio̍h伊流目屎、哀傷。也有kui陣人槌胸tńg-·去；也伊所深bat ê學生看了自然是koh-khah傷心。耶穌tiàm-tī hit-ê艱苦ê時，to m̄是全然受世間人放sak。

總是hit日各各他ê 群眾，有代表全世界ta̍k 階級ê人所teh款待基督ê態度，也tī hit中間也有khǹg 偏見、痛恨 ê對敵tī-·leh，也福音書著者真傷心來特別表現 in。眾人lóng有痛罵伊、譏刺伊，也phah手冷笑伊，也講伊來擔當tsit-ê運命是應該；koh 祭司、法利賽以及偤太人ê 暴徒做伙 teh喉叫：「你若是上帝ê kiáⁿ，taⁿ tio̍h tùi十字架落來。你做基督，做以色列ê王，taⁿ tio̍h落來，hō͘阮 thang信！你bat救別人，也bē-ē救ka-kī！」

伊有聽見，也有明白 hit-ê話。伊是bē-ē，也是m̄應該救伊本身。總是伊ê心有為tio̍h hiah-ê teh戲弄譏刺ê人來傷心。伊teh-beh臨終艱苦ê時，mā lóng無teh 思想ka-kī ê事，只有teh想in有khiā起tī野鄙、敗壞 kah罪惡ê生活。最後伊to̍h bē-tàng koh 恬恬，伊to̍h無koh看in是tiàm tī 罪惡ê生活ê人，用信靠 ê心來ua̍t ǹg 至大ê父，to̍h是創造 in ê，來祈禱。

「父ah，赦免in，因為in所做ê，in m̄知！」 試想tsit句有án怎啟示上帝ê心腹！伊是夠額偉大，tiāⁿ-tio̍h是無khǹg怨妒 ê心。伊無受氣in，反轉是替in掛慮、煩惱，to̍h是掛慮 in恐驚ē變做比 in實在ê款koh-khah pháiⁿ。試想beh臨終 tsit-ê耶穌，伊ê心有慷慨到án怎！伊實在有出力teh tshōe看有啥物法度thang替in辯解。伊m̄是kan-taⁿ赦免in，á是kan-taⁿ替in祈禱niā-niā，反轉實在有出力teh tshōe看有啥物話，thang替in辯明。咱卻是無jōa tsē項好thang hō͘伊來講起，總是伊有tshōe，koh有講起伊。伊知in有偏見，有受hit款教育，也對伊ê事愚戇 tī-·leh。Iáu-koh in是m̄知in所teh做ê，設使in若知，in穩當無beh án-ne做。父ah!赦免in!

咱lóng tio̍h khiā tī上帝審判 ê公座前，總是咱tio̍h淡薄ē記得來siàu念伊，因為連in，伊to體諒in來講tsit-ê話：「阮信你beh來做阮 ê 審判司。」

In穩當是無聽見伊ê話，hiah-ê譏刺 ê人若有聽見，穩當tòng-bē-tiâu。Tī hit-ê喧嚷、恥笑kah 戲弄 ê熱鬧ê中間，只有hiah-ê第一接近十字架腳ê人tsiah ē聽見伊ê話。

至少有一人有聽tio̍h，hit-ê人是用戇ngia̍h、生驚ê 念頭來聽伊。照看hit句話有感動tio̍h伊久久恬靜ê心情，也tsit-ê感動是自細所bē-bat tùi老母來受tio̍h-· ê。「Hit時有兩个犯人kah伊同釘 tī十字架，一个tī 正pêng，一个tī 倒pêng。」起初hit兩个犯人lóng有冷笑tsit-ê「彌賽亞。」In mā是想講，彌賽亞若m̄是beh gia̍h刀來爭戰，是無啥物路用。「你若是彌賽亞，是tio̍h 救ka-kī kah阮。」Hit時同釘ê一个有ná 恬去。咱thang想像，伊有顯出凶惡、固執、受氣ê面，來注目看眾人，也有為tio̍h本身ê艱苦來操心，致到bē顧得想猶hit-ê耶穌ê艱苦。後來hit-ê勇敢、恬靜ê權威有感動伊ê心。耶穌ê吸引力有催逼伊，to̍h生出不安ê 念頭，suah ka-kī見笑，也有見笑 hiah-ê無膽量 ê 群眾，有án怎teh恥笑tsit-ê無人thang扶助ê人。

然後耶穌to̍h開嘴講話，也hit-ê 賊有注意聽伊，因為耶穌lóng無叫艱苦，á是講咒詛 ê話，to̍h是伊本身所快快講ê，反轉是講：「In m̄知 in所做ê。父ah，赦免in!」請看！tī tsit時有發生tsi̍t-ê神蹟。Tī 一時á久ê中間，hit-ê人有變換伊ê心肝，忽然悔改伊ê罪！基督súi ê人格tī 一時á久ê中間，為tio̍h伊所做-·ê，to̍h是羅馬帝國ê 救治 法律 tī 久久所做了失敗 -·ê，to̍h是有叫醒伊ê心，hō͘伊生起，á是欣慕好ê 念頭，也憂悶伊過去ê所做，suah淡薄顯出欣慕súi、理想 ê生活ê影跡。Tsit-ê賊koh用驚惶kah感歎 ê心來看tsit-ê神妙ê彌賽亞，to̍h是為tio̍h自稱是上帝ê Kiáⁿ來受釘-·ê。tsit-ê耶路撒冷ê 犯人，穩當bat聽見人teh講起伊ê主張kah伊ê聖國ê事。為tio̍h tsit-ê因端，in tsiah ài beh thâi伊。伊是啥人？到底 tsit-ê神妙ê人是啥人？伊是啥物？

伊ê 同伴to̍h koh kah眾人做伙罵耶穌，莫怪，tī伊ê面前 to lóng是hit款ê人teh做伊ê模樣。to̍h是頭毛 lóng 白 ê 祭司，有博學ê 經學士，koh mā有可敬ê律法博士tī-·leh。莫怪伊也是ài罵伊，總是hit-ê凶惡、恬靜ê朋友聽了to̍h tòng-bē-tiâu。「你既然同受罪，連上帝kám也m̄驚?咱受罪是公道。因為咱所受ê 報應，是合tī咱ê所行。總是tsit-ê人所行-·ê，無一項m̄-tio̍h！」

咱可憐 ê人性，tùi tī kah基督做伙溝通，to̍h ē接觸tio̍h súi ê世界，試想hit-ê 可能性有大到án怎！伊tùi接tio̍h基督ê 感化，to̍h生出欽仰、悔改、謙卑ê心，後來to̍h受氣，無顧tio̍h ka-kī，來擁護tī伊ê身邊teh受苦 hit-ê人，也然後有koh-khah進步來生出信仰ê 奇異 ê本能，確信耶穌m̄是一个普通人niā-niā。Tsit-ê 賊有艱苦到beh暈-·去。伊死ê時間有直直逼óa，也死ê意思是啥物，hoān-sè是無意識去，á是歸tī烏有-·去，伊m̄知。所以有tùi hit-ê真生驚ê心內發出失望 ê聲喉叫講：「耶穌ah，你tī你ê國來ê時tio̍h ē記得我！」

Hit時耶穌to̍h同情tsit-ê 可憐 ê人，伊to̍h是耶穌為tio̍h世間人死，所結 ê 頭一粒果子。耶穌是oh得ua̍t頭過去看伊。也伊ê舌夠額嘴乾，到bē-tàng講起啥物。總是tī tsit-ê teh-beh臨終 ê基督，所應 ê話，是有顯出君王 ê威嚴 tī-·leh。「我實在kā你講，今á日你beh kah我tī樂園。」

親像án-ne，tsit-ê 可憐 ê 賊，有得tio̍h 罪 ê 赦免ê經驗，心內平安，也有得tio̍h 約束 thang享受死後hit-pêng ê活命。論hit-pêng ê事，只有耶穌知影。也設使咱beh來講伊ê意思，大概淡薄thang講是án-ne。「今暗咱ê身屍吊 tī十字架頂ê時，你kah我beh做伙到tī死人所去ê世界，也tī-hia咱猶原ē做伙相認，宛然親像今早起做伙 吊 tī十字架，咱tsit兩人仝款樣。」過三點鐘後，tsit-ê耶穌to̍h是hit-pêng ê世界ê主，有過去tī hit-pêng，來thèng候tsit-ê teh-beh死ê 賊。

伊已經有開嘴講話兩pái，頭一pái是親像祭司，也bē-bat有看見祭司親像伊hiah-ni̍h 慷慨，來為tio̍h hiah-ê眾人，to̍h是催逼伊到tī死ê地步-·ê，來做in ê中保替in祈禱。後來koh一pái是最親像君王講出真正有權柄 ê話來約束，beh hō͘ hit-ê 可憐 ê 賊 thang有份 tī伊ê王國。也tsit-pái咱有koh聽tio̍h伊ê聲，卻m̄是親像祭司，mā m̄是親像君王，獨獨是親像人子tī teh-beh臨終 ê時，來siàu念伊ê老母，以及伊ê朋友，也有對in 盡做人ê本份。

Hit時tú-tú thàu中晝，日頭真炎。Hit-ê三點鐘久 ê 痛苦，是已經過了。Κoh眾人ê喊譁，也是suah了。眾人taⁿ lóng厭倦，無ài看hit-ê戲齣款ê情景，大家四散去tī-tsia，tī hia-ê山尾溜。Tī十字架邊步兵khiā-teh，in mā hō͘日頭曝到真艱苦，koh有in ê千總是親像銅像，騎tī伊ê馬頂。In mā是無要緊hiah-ê細細ê團體，to̍h是「遠遠 teh khiā -·ê」，行óa來最後看到in ê朋友ê 臨終。

親像án-ne，「khiā tī耶穌ê十字架邊，有伊ê老母」，kah伊幾nā个朋友。伊ê 老母 lóng無關心tī人ê詈罵、恥笑，mā無beh看hiah-ê teh過去ê莊嚴 ê拉比。伊是耶穌ê 老母，tsit時是無人thang阻擋 m̄ hō͘伊óa來伊ê身邊。雖然馬利亞是bē-tàng拭伊ê頭額，á是來涼伊熱hōng-hōng ê 嘴舌，iáu-koh 在馬利亞tī 地面上除了近óa伊ê身邊以外，是無有慰安ê所在。馬利亞有tiàm tī hit-ê bē 流目屎 ê 苦境，伊是傷心ê 老母，有「利 ê劍鑿thàng伊ê心肝」，伊ê專精神是夠額慘慼來看耶穌ê面貌，to̍h是吊 tī伊ê 頂面 ê。伊是彌賽亞，伊是伊ê主。雖然hit-ê奧妙，伊bē理解，iáu-koh伊無bē記得。總是m̄是kan-taⁿ án-ne niā-niā，tsit時伊是伊ê kiáⁿ；是伊ê紅嬰á，to̍h是以前bat hō͘伊抱 tī 胸前 ê；是拿撒勒 工場 ê有聰明、勇敢 ê gín-á；是一个青年，to̍h是tùi伊ê丈夫過身了後，有為tio̍h伊來做木奉養伊-·ê。

Tùi án-ne，馬利亞真艱苦看伊。是lah，除了耶穌以外無別人thang koh-khah了解hit-ê情形。耶穌受苦 ê 最高點是teh逼óa，所以tsit時是bē-tàng容允馬利亞來tī-hia看見hit-ê事。雖然tsit時伊是tiàm tī艱苦ê中間，也雖然不止teh 思想世界ê 拯救kah所teh-beh到ê榮光 ê中間，伊mā無為tio̍h án-ne suah無心情thang siàu念伊ê 守寡老母。當伊beh臨終 ê時，伊有注神來看tī hit-ê小團體中兩个人，to̍h是生伊ê 老母，kah伊ê tâng伴，to̍h是tī伊iáu 活teh，kah teh-beh死ê時，做第一親近tī伊ê身邊-·ê。

「老母ah，看你ê Kiáⁿ！Kiáⁿah，看你ê 老母！」「Τùi hit時hit-ê學生tsih接伊到ka-kī ê家。」

親像án-ne，伊to̍h用溫柔、疼痛、小心ê態度來最後放sak地面上ê關係，也ka-kī一人來抵當所beh到hit-ê 深劾 thang驚惶 ê經驗。咱ê思想是bē-tàng了解，á是設想koh過來hit三點鐘久 thang生驚ê事。Tī hit時m̄-nā伊ê肉體有受tio̍h thang悽凊ê苦痛，to̍h是有加添經驗tio̍h神妙ê精神上ê鬥爭，bē-tàng講出ê 悽慘。Tī hit時遍地受烏暗所遮蓋，這是合宜。Hit日ê烏暗kiàm-tshái是地動beh到ê以前所有ê現象。Κoh有真tsē白色 ê雲霧來kàm密hit-ê情景，致到橄欖山ê外形，耶路撒冷ê塔kah圓厝蓋suah也漸漸無明去，無看見。」Tùi日晝起，到三點鐘，遍地烏暗！」

這kám是一種ê記號，teh表明上帝無歡喜?這kám是自然界也teh表示反抗hit日ê罪惡?Kám因為世間人有án-ne ?這kám是一種尊貴 ê布簾beh遮蓋 hit-ê奧妙ê 爭戰 ?這kám是一種ê 良心最後beh來叫醒 hit-ê城裡ê人民 ?Hit時遍地有烏暗！

伊tiàm tī hit-ê 悽慘 ê 危機，無一人有看見伊。咱有聽見講，hit-ê烏暗ê三點鐘是恬靜ê三點鐘。伊iáu未臨終 ê以前，有用hit-ê喉叫ê聲來phah破 hit-ê恬靜ê時間，也咱tùi hit-ê喉叫ê聲音，thang知伊有án怎經過 hit-ê烏暗ê時間。Hit-ê喉叫ê聲有大大印象 tī十字架腳teh看ê人ê心。Siāng 頭hit兩本福音書有保存伊tī十字架頂所講ê，只有是tsit句話niā-niā。福音書有記載tú-tú伊所講出ê話tī-·leh，宛然親像teh表明聽眾決斷ê tiām-tsing了後，伊tsiah大聲喉叫，顯出hit-ê bē-tàng形容得 ê tháu放ê話。」差不多三點，耶穌有大聲喉叫講，以lī，以lī，Lia̍p-másat-po̍k-tāinî，to̍h是講，我ê上帝！我ê上帝！你啥事放lī我。」

福音書著者有記載tsit-ê喉叫ê話，看做是基督beh臨終 ê時，所講最後ê話，試想福音書ê好膽有確信，誠實到án怎！莫怪hiah-ê無信仰ê人是ài注重tsit句。照in teh想，tsit-ê 高尚少年ê熱心家，最後有看出伊ê 錯誤。伊有為tio̍h 高尚 ê理想來犧牲一切，伊是ǹg望上帝ē承認伊。總是tsit-ê bē 逃閃得 ê死有對伊表示伊ê 錯誤，也最後伊所喉叫hit-ê thang生驚ê話，thang講是失望 kah ka解謎ê喉叫。上帝有放sak伊lah，伊所做hit-ê出名ê 自己 犧牲算是歸tī 空空lah。M̄是lah，伊m̄是基督lah。

咱是啥人 ē-thang了解tsit-ê 至高 ê ê 深奧ê祕訣?咱知tsit-ê受釘 ê to̍h是上帝永遠ê Kiáⁿ。設使咱用敬虔ê 念頭 ài 推測hit-ê意思，咱是只有tio̍h ài得tio̍h一條路，tsiah thang了解hit-ê奧妙，也hit條路to̍h是講，伊是上帝beh來擔當世間人ê罪。咱是bē-tàng說明hit-ê意義 tú-tú啥款。論基督ê贖罪 ê學說，咱hoān-sè有koh樣ê意見 tī-·leh，總是咱至少 thang信，「上帝有hō͘ hit-ê無罪-· ê，替咱成做罪；」也信，「伊tī柴裡親身擔當咱ê罪 tī伊ê身軀；」koh信，「伊因為咱ê罪來受苦楚，伊因為咱ê 過失來受痛疼，伊受刑罰，咱得tio̍h 安然；伊受phah，咱ē醫好。」

Tī hit-ê thang生驚三點鐘久 ê鬥爭ê祕訣是在tī tsit點，to̍h是伊有獻本身來lim tsit-ê苦杯；也tsit-ê 杯，伊tī 客西馬尼園有求講，若ē做得，是ài離開伊。

以上iáu有啥物khah深ê意思，咱卻m̄敢設想。咱至少是知伊有為tio̍h咱，來擔當tsit pái tú-tio̍h放sak ê艱苦。

Hit-ê 最高ê精神上ê鬥爭竟然過了，hit時伊ê肉體有欣慕ài lim水。這是一種ê記號，表明伊ê心神taⁿ是已經有平安。親像伊tī受試 hit-ê thang悽凊ê 四十日ê中間，伊是m̄-bat想ài beh 食，總是到tī 緊張ê精神過去了後hit時，「伊to̍h知iau。」Tsit時 也是親像án-ne，伊真正是照人ê款！伊有誠實信用 hiah-ê 粗野 ê羅馬兵，知影in原來也是ē曉行親切 ê行為，試想tsit種 ê心情實在是súi到án怎！伊有對in講：「我嘴乾。」In to̍h即時用ùn醋ê海絨來thuh hō͘ tsit-ê beh臨終 ê耶穌lim伊。咱是ài做親像hiah-ê 步兵來the̍h 水 hō͘伊lim。

伊ê 臨終近lah，伊有六點鐘久 tiàm tī十字架ê 頂面，tùi án-ne，伊ê氣力是已經喪失了，也伊ê活命 ê脈膊有 漸漸低-·去。總是伊ê心有得tio̍h 安慰，tùi án-ne to̍h真平安。咱thang用敬虔ê態度來想像，tsit時伊有真敏捷來teh回顧過去ê異象；to̍h是koh想tio̍h上帝ê交帶，tsit世界ê表號kah影跡，古早ê先知，無步ê世界，受拒絕 ê疼痛、慘慼，到流汗親像血ê情形，十字架kah受難，來為tio̍h咱可憐 ê兄弟放sak伊ê性命。親像án-ne，想了伊to̍h講：「事 明白lah。」伊是用歡喜確信 ê 念頭，知影伊有完成伊ê工，tsiah來喉叫án-ne。「事明白lah!事完成 lah!父ah，我ê 神交tòa你ê 手。」Tsiah-ê話講suah，氣to̍h斷。