《Hūiphêng ê 古坑咖啡》

 | | | 轉寄

< Lé-mi̍h > sió-suat tha̍k-liáu ê kám-sióng <禮物>小說讀了ê 感想

作者 Tsng Hūi-phêng 2020.12.27




Arturo pún-tsiâⁿ sī beh hông phah-thai ê thai-jî,hit tong-sî in lāu-bú (Andrea) sī tsi̍t-ê ū sin ê bī-hun tsa-bó͘ gín-á, khì Huat-kok tshōe a-î tsham-siông, tī-hia siu tio̍h New York lâi ê phue, sī gín-á ê lāu-pē ê hôe-hok."Siōng hó sī phah-thai.", tsēng-tsēng khó-lī phah-thai būn-tê, tī Sèng-bó īⁿ tit-tio̍h ê khé-sī sī kóng góa mā ē-tàng tsiâⁿ-tsò lāu-bú; thai-jî sī góa ê, nā bô Siōng-tè siúⁿ-sù sèⁿ-miā, thai-jî bē tsûn-tsāi. "Phah-thai" kah "thâi lâng" sī kāng-khoán, tsiū bô khì "phah-thai". In-ūi thiàⁿ, bô kò͘ ka-kī pún-sin lī-ik, hō͘ i hóe-kái, kuat-tēng ka seⁿ-. lo̍h-lâi, ka-kī tshiâⁿ-ióng tōa-hàn, tsit ê gín-á, āu-. lâi suah tsiâⁿ-tsò kuat-tēng phah-thai ê tshin-seⁿ lāu-pē (武彥) ê lé-mi̍h.

Tsú-kak 武田武彦(たけだ たけひこ=Takeda Takehiko) tshut-sì tī Tâi-oân ê Ji̍t-pún lâng ( ji̍t-gí, uan-seⁿ), king-le̍k Thài-pêng-iûⁿ tsiàn-tsing, pún-sin mā sī Ki-tok-tô͘, sī tshut-miâ ê Ing-kok kah Bí-kok bûn-ha̍k-tsiá, tùi i ê sèⁿ-miā kòe-thêng ū kúi hong-bīn ê kám-tshiok.

Tsiàn-tsing ê bô-tsêng, 1945 nî 5 go̍eh 31 sī it-sing lân-bōng ê ji̍t-tsí. In-ūi Tāi-pak siū-tio̍h tē-thán sik ê hong-tsà, Tsóng-tok-hú kah kun-su-lēng pō͘ tso-gū tio̍h phò-hoāi, tsin tsē tshù-the̍h siū sio-húi. Sí-bông í-king tsiâⁿ-tsò ji̍t-siông tsia̍h-si̍t ê tāi-tsì. Tùi Tâi-oân lâng lâi kóng tsiàn-tsing siōng bô-tsêng, tsiū-sī ōaⁿ tiâu-tāi, thâu-ke ōaⁿ lâng, ōaⁿ gí-giân, tùi Spanish, Hô-lân, Tēⁿ sêng-kong, Tshing-tiâu, Ji̍t-pún kah Kok-bîn-tóng tsèng-hú ti̍t-ti̍t ōaⁿ, lóng sī gōa-lâi si̍t-bîn tsèng-koân; tùi gōa ê tsiàn-tsing suah, sin thâu-ke tùi lāi iū sī lēng-gōa tsân-khok ê tōa tô͘-sat, sí ê lâng lóng sī tshing-tshing bān-bān, tshiūⁿ-kóng Jī-jī-pah, pe̍h-sik khióng-pò͘, éng-hióng jōa-tsē lâng, jōa-tsē tang, m̄ tsiah tong-ke-tsò-tsú ê tiōng-iàu-sèng, Tâi-oân to̍k-li̍p tsiah ū huat-tō͘ kái-kuat hông si̍t-bîn ê miā-ūn; gí-giân múi ōaⁿ tsi̍t pài, tì-sik ê lúi-tsik,koh tiông-sin khai-sí, tì-sik hūn-tsú tsì-tsió tsi̍t tāi lâng koh piàn é-káu, tshiūⁿ tsok-tsiá 1928 nî tshut-sì, tsū sè-hàn siū Ji̍t-gí ê kàu-io̍k, tsiàn-āu tsoán-o̍h kàu Tiong-hôa Bîn-kok tsèng-hú hē ê Tâi-oân tāi-ha̍k, siū kiông-pik kái iōng Pak-kiaⁿ-gí lâi siū kàu-io̍k.

I-tso̍k tàu tīn ê būn-tê, Ji̍t-pún thau-si̍p Tsin-tsu-uan liáu-āu,Andrea ê tshù-piⁿ Take-tsiàng,mā sī i ê tshing-mûi tik-má, Ji̍t-pún Bí-kok lâng,hông kiông-tsè siu-liû,Take-tsiàng ūi-tio̍h siám kiông-tsè siu-liû ê sok-pa̍k, koh piáu-hiān tshut tùi Bí-kok ê tiong-sêng, tsiū tsì-gōan tsìn-ji̍p Bí-kok lio̍k-kun, tī 1944 nî 10 go̍eh 30 ji̍t tsiàn-sí. Kah 911 khióng-pò͘ kong-kik sū-kiāⁿ liáu, Hôe-kàu-tô͘ tso̍k-kûn tī Bí-kok ê tshù-kéng sio-siāng; Ji̍t-pún sî-tāi 庄司總一só͘ siá ê sió-suat < Tân hu-jîn > lâm-lú tsú-kak, Lâu Tshing-hûn kah An-tsú ê ài-tsêng kò͘-sū ( tâi-ji̍t liân-in) koh ū bô-kâng ê tshù-kéng, Ji̍t-pún Tâi-oân lâng, Tâi-oân Ji̍t-pún lâng, kak-sik ê tak-tîⁿ; iû-kî-sī hiat-thóng, thoân-thóng kah tiâu-kiāⁿ bô kâng ê lâng tsi kan, beh jû-hô, kàu siáⁿ-mi̍h thêng-tō͘, lâi ta̍t-sêng thiàⁿ, lí-kái kah iông-ha̍p.

Gē-su̍t kàu-io̍k hong-bīn, khòaⁿ tio̍h kó͘-tián im-ga̍k ē-tàng èng-iōng tī ji̍t-siông sing-ua̍h tshù-kéng , tsin sù-siông, ē-tàng kóng sī gē-su̍t sing-ua̍h hòa, m̄ tsai sī Ji̍t-pún kàu-io̍k ê phoh-si̍t, á-.sī kàu-hōe sing-ua̍h ê ióng-sêng, tshiūⁿ-kóng Beethoven ê “Miss Sorlemnis” tī i ê tshiú tsí-hui Mass tùi “Kirie Ellison” ê "Tsú ah, kiû Lí sià-bián góa", Vivaldi ê "Sù-kùi", Rossini ê hiân-ga̍k tòa-tshut tē-saⁿ hō tsàu-bêng- khik, Saint Saens hong-khîm phōaⁿ-tsàu ê tē-saⁿ kau-hióng-khik tē-it ga̍k-tsiong tsìn-ji̍p Poko Adagio, Mahler ê tē-gō͘ kau-hióng-khik, Mozart tsìn-ji̍p tē-jī ga̍k-tsiong, Andante (アンダンテ) tùi ト tan-tiāu tsóan-tsò ホ tn̂g-tiāu, San Saens ê "thian-gô" téng-téng.

Tsong-kàu sìn-gióng hong-bīn, 武彥 khó͘-náu bô huat-tō͘ siau-tû Andrea ê sok-pa̍k kah thâi sí thai-jî ê tsōe-ok-kám. Kiû tō tong-tiong, pí-kàu Hu̍t-kàu kah Ki-tok-kàu; nā-sī Hu̍t-kàu-tô͘, in bó͘ 幸子 ū tsik kong-tik, tang-sî to̍h ē koh lûn-hôe, tī ke̍k-lo̍k tsēng-thó͘ seⁿ tsò lâng, tio̍h-sǹg i sī oân-bí -.ê, mā it-tēng tio̍h hāⁿ kòe kúi ê lûn-hôe ê tsiòng-gāi; i sī tsi̍t ê bô oân-bí ê lâng, tī sè-kan lóng bô tsik jīm-hô kong-tik, nā-sī lûn-hôe tshut-sì tsò khit-tsia̍h to̍h bē bái, kiám-tshái ē tshut-sì tsò tsing-seⁿ, bô huat-tō͘ pó-tsèng ē-tàng kah幸子 sí-āu koh-tsài kìⁿ-bīn, ē it-ti̍t kè-sio̍k tī im-kan ê lō͘-tô͘ pâi-hôe. Bô huat-tō͘ sióng-siōng tsi̍t-ê bô 幸子ê sè-kài, m̄-koán sī ua̍h leh á-.sī sí-khì, nā-sī bô huat-tō͘ koh-tsài khòaⁿ-tio̍h i, to̍h ē thó-ià seⁿ-sí siong-kuan ê it-tshè. Tī tsit hong-bīn, Ki-tok-kàu tsin tshing-tshó. Nā-sī kò-pe̍k ka-kī ê tsōe, jî-tshiáⁿ oá-khò I-é-su lâi sio̍k-tsōe, tio̍h-sǹg tshiūⁿ góa tsit tsióng ê tsōe-jîn mā ē-tàng ji̍p-khì thian-tông. King-tián hong-bīn, 《歎異抄》（Tannishō） khiàm tsōe-jîn ê tshàm-hóe kah kò-pia̍t, he sī jīn-tsōe lâi kui-i I-é-su. Ēng Hu̍t-huat ê ōe tī《歎異抄》tshōe bē-tio̍h ê khài-liām, tī "Lū-ka hok-im"tiong tshōe ē-tio̍h.

Bí-kok bûn-ha̍k hong-bīn, tùi Bí-kok úi-tāi tsok-ka Edgar Allan Pue kah Hawthorn,in ê miâ tsoh < O͘-a > ( Ing-gí, The Raven) ,“Scarlet Letter”, ū tsin tsing-pi̍t ê hun-sik phêng-lūn. "緋文字" lāi-té ê lâm-lú tsú-kak Hester kah Dimmesdale tō nā tshiūⁿ i kah Andrea kak-sik sio-siāng.

Thiàⁿ ê kiàn-tsèng hong-bīn, Andrea ê thiàⁿ bô kā Arturo phah-thai, tse sī tsi̍t tsióng bô kò͘ ka-kī pún-sin lī-ik ê hêng-ûi, tsin úi-tāi, nā bô i ê tsū-ngó͘ hó͘ⁿ-tēng, to̍h bô Arturo ê tsûn-tsāi. Arturo iúⁿ-pē (Alfonso) bû-su ê thiàⁿ,hō͘ Andrea ēng ē-bīn ê Sèng-king tsat ( I Ko-lîm-to 13, 4-7)"Thiàⁿ-sim sī khuan-iông koh tsû-pi, thiàⁿ-sim sī bē oàn-tò͘, bē tsū-khua, bē kiau-ngō͘, bē tsò kiàn-siàu ê tāi-tsì, bē kiû ka-kī ê lī-ik, bē khoài siū-khì, bē khioh-hūn, bē ài put-gī, tsí-ū ài tsin-lí. Thiàⁿ-sim ē pau-iông it-tshè, tùi ta̍k hāng tāi-tsì lóng ū sìn-sim, lóng phō ǹg-bāng, lóng ē-tàng jím-nāi." hêng-iông in ang; 幸子 ēng lú-sèng tsū-ngó͘ hó͘ⁿ-tēng ê thiàⁿ tsi-tshî 武彥, tī i sèⁿ-miā ê ta̍k tsióng si̍p-jī-lō͘-kháu, pàng-hā ka-kī ê lī-ik lâi pang-tsō͘ i. Siōng-tè ê thiàⁿ, phài I ê kiáⁿ I-é-su Ki-tok, ka-kī pēng bô tsōe khiok tsiap-siū si̍p-jī-kè ê ke̍k-tuan tshú-hua̍t, lâi tháu-pàng jîn-lūi ê tsōe-ok. A-tám ûi-pōe Siōng-tè tsia̍h "kìm-kó" ê tsōe tsin tōa; ē-tàng ūi tsit-ê tsōe lâi sio̍k-tsōe, it-tēng sī bô tsōe ê lâng tsiah ū huat-tō͘, m̄-koh tī tsit-ê sè-kài siōng bô tsit tsióng oân-bí ê lâng, só͘-í, Siōng-tè hō͘ I ê kiáⁿ tsiâⁿ tsò jîn-lūi ê kiáⁿ lâi tshut-sì, ēng bô tsōe ê sin lâi sio̍k-tsōe.

21 sè-kí ê Tâi-oân siā-hōe, tsong-kàu sī-biō tshiong-móa tio̍h < su-hū >, < êng-táng >, < kong-bêng-ting >, < an thài-sòe > kah tsa̍p-la̍k sè-kí Martin Luther ê tsong-kàu kái-kik < Kuan-hē sio̍k-tsōe-kǹg ê ì-gī kah hāu-kó ê kiàn-kái > ê siā-hōe khì-hun ū siáⁿ bô kâng? Sī-biō jú khí jú tōa king, su-hū tshut-ji̍p sī tsìn-kháu miâ tshia,jōa-tsē tsîⁿ tsiah ū ê êng-táng, kong-bêng-ting ê ūi-tì nā teh bē ián-tshiùⁿ hōe ê mn̂g-phiò; koh khah hāi-.ê sī biō-sī hông lī-iōng tsò soán-kí ê kang-kū,siōng tshám-.ê sī ūi-tio̍h tsîⁿ hō͘ Τiong-kiōng Kiōng-sán-tóng lī-iōng ê tsáu-káu.

Tâi-oân sī to tso̍k-kûn ê kok-ka, m̄-thang ūi-tio̍h tsâi, koân-sè tshut-bē ka-kī ê lêng-hûn, hióng-siū Tâi-oân ê tsióng-tsióng lī-ik,suah teh thún-ta̍h Tâi-oân; lán tio̍h tèng-kin tī pún-tē, jīn-tông só͘-ū ê tsū-bîn, thong-kòe thiàⁿ kah siū-khó͘, lâi tsiâⁿ-tsò ǹg-bāng ê kì-hō. Í ( I Ko-lîm-to 13, 2-3) "Góa nā ū sian-ti thoân hok-im ê un-sù, iū-koh liáu-kái só͘-ū ê ò-pì kah tì-sik, sīm-tsì ū kian-kiông ê sìn-sim thang î-san tó-hái, nā bô thiàⁿ-sim, góa tsiū lóng bô lō͘-ēng. Góa kuan só͘-ū ê tsâi-sán, koh hiàn-sin hō͘ lâng o-ló, nā bô thiàⁿ-sim, tsiah-ê tāi-tsì tùi góa tsiū lóng bô lī-ik."hō͘-siong bián-lē.


Arturo 本成是beh hông phah胎 ê 胎兒,hit當時in 老母（Andrea）是一个有身ê 未婚tsa-bó͘ gín-á, 去法國tshōe阿姨參詳, tī-hia 收著New York來ê phue，是gín-á ê老父ê回覆。「Siōng好是phah胎。」, 靜靜考慮phah胎問題, tī聖母院得tio̍h ê啟示是講我mā ē-tàng成做老母；胎兒是我ê，若無上帝賞賜性命，胎兒bē存在。「phah胎」kah「thâi人」是kāng款，就無去「phah胎」。因為疼,無顧ka-kī本身利益, hō͘ 伊悔改,決定ka生-.落來,家己晟養大漢,tsit个gín-á,後-.來suah 成做決定phah胎ê 親生老父（武彥）ê 禮物。

主角武田武彦(たけだ たけひこ=Takeda Takehiko) 出世tī台灣ê 日本人（日语：湾生）,經歷太平洋戰爭, 本身mā是基督徒，是出名ê英國kah美國文學者,對伊ê性命過程有幾方面ê感觸。

戰爭ê 無情：1945年5月31是一生難忘ê日子。因為台北受tio̍h地毯式ê轟炸，總督府kah軍司令部遭遇tio̍h破壞，真tsē厝宅受燒毀。死亡已經成做日常食食ê tāi-tsì。對台灣人來講戰爭上無情,就是換朝代,頭家換人,換語言,對西班牙、荷蘭、鄭成功、清朝、日本kah國民黨政府直直換，lóng是外來殖民政權；對外ê 戰爭suah,新頭家對內又是另外殘酷ê 大屠殺,死ê 人攏是千千萬萬,像講228、白色恐怖,影響偌濟人、偌濟冬,毋才東家做主ê 重要性,台灣獨立才有法度解決hông殖民ê 命運；語言每換一pài ,知識ê 累積,koh 重新開始,知識份子至少一代人koh變é-káu,像作者1928年出世,自細漢受日語ê教育，戰後轉學到中華民國政府下ê台灣大學，受強迫改用北京語來受教育。

異族鬥陣ê問題：日本偷襲珍珠灣了後,Andrea ê厝邊Take-tsiàng ,mā是伊ê 青梅竹馬,日本美國人,hông強制收留,Take-tsiàng為tio̍h siám強制收留ê束縛，koh表現出對美國ê忠誠，就志願進入美國陸軍，tī 1944年10月30日戰死。Kah 911恐怖攻擊事件了,回教徒族群tī美國ê 處境相像；日本時代庄司總一所寫ê 小說<陳夫人>男女主角：劉青雲kah安子ê愛情故事（台日聯姻）koh 有無仝ê 處境,日本台灣人,台灣日本人,角色ê tak-tîⁿ；尤其是血統、傳統kah條件無仝ê人之間，beh如何、到啥物程度，來達成疼、理解kah融合。

藝術教育方面：看著古典音樂會當應用tī日常生活處境 ,真四常,會當講是藝術生活化,毋知是日本教育ê 樸實,抑是教會生活ê 養成,像講Beethoven ê “Miss Sorlemnis”tī伊ê手指揮Mass tùi “Kirie Ellison” ê「主ah，求祢赦免我」、Vivaldi ê「四季」、 Rossini ê絃樂帶出第三號奏鳴曲、Saint Saens風琴伴奏ê第三交響曲第一樂章進入Poko Adagio、Mahler ê第五交響曲、 Mozart進入第二樂章、Andante（アンダンテ）tùi ト單調轉做ホ長調、San Saens ê「天鵝」等等。

宗教信仰方面：武彥苦惱無法度消除Andrea ê束縛kah thâi死胎兒ê罪惡感。求道當中,比較佛教kah基督教；若是佛教徒，in某幸子有積功德，tang時to̍h ē koh輪迴，tī極樂淨土生做人，tio̍h算她是完美ê，mā一定tio̍h hāⁿ過幾ê 輪迴ê障礙；伊是一个無完美ê人，tī世間lóng無積任何功德,若是輪迴出世做乞食to̍h bē bái，kiám-tshái ē出世做畜牲，無法度保證ē-tàng kah幸子死後koh再見面，ē一直繼續tī陰間ê路途徘徊。無法度想像一个無幸子ê世界，m̄管是活leh á是死去，若是無法度koh再看tio̍h她，to̍h ē討厭生死相關ê一切。Tī tsit方面，基督教真清楚。若是告白ka-kī ê罪，而且óa靠耶穌來贖罪，tio̍h算像我tsit種ê罪人mā ē-tàng入去天堂。經典方面：《歎異抄》（Tannishō）欠罪人ê懺悔kah告別，he是認罪來歸依耶穌。用佛法ê話tī《歎異抄》tshōe bē-tio̍h ê概念，tī「路加福音」中tshōe ē-tio̍h。

美國文學方面：對美國偉大作家Edgar Allan Pue kah Hawthorn,in ê 名作〈烏鴉〉（英語：The Raven）,“Scarlet Letter”,有真精闢ê分析評論。「緋文字」內底ê男女主角Hester kah Dimmesdale tō若像伊kah Andrea角色相像。

疼ê見證方面：Andrea ê疼無kā Arturo phah胎，這是一種無顧ka-kī本身利益ê行為，真偉大，若無她ê自我否定，to̍h無Arturo ê存在。Arturo養父（Alfonso）無私ê疼,hō͘ Andrea用下面ê聖經節（哥林多前書13：4-7）「疼心是寬容koh慈悲，疼心是bē怨妒，bē自誇，bē驕傲， bē做見笑ê tāi-tsì，bē求家己ê利益，bē快受氣，bē拾恨，bē ài不義，只有ài真理。疼心會包容一切，對ta̍k項tāi-tsì lóng有信心，lóng抱ǹg望，lóng ē-tàng忍耐。」形容in ang；幸子用女性自我否定ê疼支持武彥，tī伊性命ê ta̍k種十字路口，放下ka-kī ê利益來幫助伊。上帝ê 疼,派祂ê kiáⁿ耶穌基督，ka-kī並無罪卻接受十字架ê極端處罰，來tháu放 人類ê罪惡。亞當違背上帝食「禁果」ê罪真大；ē-tàng為tsit-ê罪來贖罪，一定是無罪ê人tsiah有法度，m̄-koh tī tsit-ê世界上無tsit種完美ê人，所以，上帝hō͘ 祂ê kiáⁿ成做人類ê kiáⁿ來出世，用無罪ê身來贖罪。

21世紀ê台灣社會,宗教寺廟充滿著<師父>、<榮董>、<光明燈>、<安太歲>kah十六世紀馬丁路德ê宗教改革<關係贖罪券ê意義及效果ê見解> ê 社會氣氛有啥無仝？寺廟愈起愈大間,師父出入是進口名車,偌濟錢才有ê榮董,光明燈ê位置若teh賣演唱會ê門票；koh khah害ê是廟寺hông利用做選舉ê工具,siōng慘-.ê 是為著錢予中共共產黨利用ê走狗。

台灣是多族群ê國家,毋通為著財、權勢出賣家己ê靈魂,享受台灣ê種種利益,suah teh thún踏台灣；咱著釘根tī本地，認同所有ê住民，通過疼kah受苦，來成做ǹg望ê記號。以（哥林多前書13：2-3）「我若有先知傳福音ê恩賜，又koh了解所有ê奧祕kah智識，甚至有堅強ê信心thang移山倒海，若無疼心，我就lóng無路用。我捐所有ê財產，koh獻身hō͘人 o-ló，若無疼心，tsiah-ê tāi-tsì對我就lóng無利益。」互相勉勵。