《《台灣青年》精選台譯》

 | | | 轉寄

"Tâi-oân Tshing-liân" Tē-it koàn tē-gō͘ hō Huat-khan-sû/《台灣青年》第一卷第五號 發刊詞

作者 編輯部, 台譯：Lîm Tsùn-io̍k 2020.05.24

1920 nî ê nî-bóe teh beh kòe-khì, lán lâng tī tsit tsi̍t nî tong-tiong tàu-té ū tsò siáⁿ-mi̍h tāi-tsì? Nā-sī hôe-thâu khòaⁿ, kan-taⁿ ē-tàng hō͘-hóe niā-niā, m̄-koh tòe-leh sî-kan ê piàn-tshian, siā-hōe tsōng-hóng ū huat-sing tōa piàn-hòa. Sè-kài tē-tô͘ ê sik-tshái hō͘ tāi-tsiàn tiong lâu-kòe ê hueh-tiâu tiông-sin tshat kòe, it-ti̍t hō͘ lâng jīn-ûi sī tsì-kôan ê kok-ka tsiâⁿ-tsò tsi̍t ki tsi̍t ki ê thiāu-á, tsiū án-ne kiàn-li̍p tshiau-kip kok-ka ê kôan-ui. Lēng-gōa tsi̍t hong-bīn, su-sióng ná tshin-tshiūⁿ tsôaⁿ-tsúi it-ti̍t éng tshut, jîn-kôan ná tshin-tshiūⁿ tik-sún it-ti̍t teh tshun-tián. Eh! Κái-tsō ê sè-kài, kái-tsō ê sî-tāi, si̍t-tsè-siōng sī tsit tsi̍t nî ê tāi-tsì.

Τī tiông-sin sok-tsō sè-kài ê kak-lo̍h ê Tâi-oân tó, tsit tsi̍t nî ê tsêng-hêng sī án-tsóaⁿ? Lán tsiām-sî mài mn̄g si̍t-tsit kah hōan-ûi, lán lâi khòaⁿ hit-ê bô phian-lī kái-tsō tōa tshu-sè ê tāi-tsì. Oāⁿ kù ōe lâi kóng, sin ê tsóng-tok hiàn-huat kái-tû tsèng-hú kuaⁿ-oân kah kàu-su ê bú-tsong, jî-tshiáⁿ ū kiám-tsió kéng-tshat ê kôan-le̍k, lán tāi-sing lâi kí-tshut tē-hng tsū-tì ê bīn-māu. Tse í-gōa, kàu-io̍k hong-bīn ū Tâi-oân ha̍k-sing kah Ji̍t-pún ha̍k-sing kiōng-ha̍k ê kui-tēng, tī kuaⁿ-lī jīm ēng kui-tēng, hùn-tō iû piáⁿ-tsióng kàu-su sing-jīm, sûn-tsá-pó͘ iû sûn-tsa tsìn-sing. Koh khah tsìn tsi̍t-pō͘ lâi kóng, pún tsa̍p-tsì tho̍k-tsiá sian-pòe khòaⁿ ē-tio̍h koh ta̍t-tit o-ló ê sī, lán tó-bîn ē-tàng tùi àm-sik thuat-tshut.

M̄-koh, lia̍t-ūi hiaⁿ-tī tsí-mōe! Lán tso̍at-tùi bē-tàng so͘-hut ba̍k-tsiu tsêng huat-sing koh khah tōa, koh khah kin-pún ê tiông-sin sok-tsō, lán tī kòe-khì í-king ū thé-giām kòe kî-tha lâng bô huat-tō͘ sióng-siōng ê thòng-khó͘. Tio̍h kóng sī Ji̍t-pún tè-kok ū kun-tsú li̍p-hiàn ê tsèng-thé, m̄-koh to̍k-to̍k tī lán Tâi-oân tó-lāi bô tsìn-hêng li̍p-hiàn tsèng-tī, si̍t-tsāi sī tsin bô ha̍p-lí. Hô-hòng bo̍k-tsêng tē-kiû téng-bīn tsûn-tsāi ê jīm-hô jîn-lūi siā-hōe, iá-bân bī-khai-hòa ê só͘-tsāi mài kóng, ū siong-tong hiàn-huat ê só͘-tsāi lóng teh si̍t-hêng só͘-ūi í bîn-ì tsò ki-tshó͘ ê tsèng-tī. Hō͘ lâng ûi-hām ê sī, to̍k-to̍k lán saⁿ-pah gō͘-tsa̍p bān ê tó-bîn iáu khiā tī tsit tsióng hui li̍p-hiàn ê tsèng-tī tsi hā, si̍t-tsāi ū-kàu kiàn-siàu. Jî-tshiáⁿ tsit tsióng hui li̍p-hiàn ê tsèng-tī si̍t-tsè-siōng khí-gôan tī hit-ê “la̍k saⁿ” būn-tê. Oāⁿ kù ōe lâi kóng, to̍h sī in-ūi hiān-hêng ê “tē saⁿ-tsa̍p it hō huat-lu̍t”kā li̍p-huat-kôan siū hō͘ tsóng-tok ê iân-kò͘. Tī Ji̍t-pún lāi-tē ê tsin tsē tì-sik hūn-tsú tsá to̍h tī múi pái thê-tshut gī-tê ê sî hóan-tùi. Tsit-má, tī teh beh koh kí-hêng ê gī-hōe tiong, beh kái-kuat tsit-ê huat-lu̍t ê tsûn-hùi būn-tê. M̄-koh, būn-tê m̄-nā hān tī “la̍k saⁿ”ê thiat-hùi, mā tio̍h tsun-tiōng tó-bîn ê ì-gōan.

Lia̍t-ūi tông-pau! Lán it-tēng tio̍h pái-thuat to-nî lâi ê tîm-be̍k, tōa-to-sò͘ ê bó-kok kok-bîn ǹg-bāng kah lán kau-tâm, lán tio̍h khiā khí-.lâi, tsin-sêng kā lán ê siūⁿ-huat tùi tsôan kok jîn-bîn sò͘-kiû. Tsit sî sī lán kah tsôan kok jîn-bîn kiōng-tông hia̍p-le̍k lâi tsìn-hêng kin-pún ê tōa kái-tsō. Kín khí lâi! Saⁿ-pah gō͘-tsa̍p bān ê tông-pau! khí-lâi tsú-tiuⁿ huat-lu̍t hō͘ lán ê tsū-iû!

1920年ê年尾teh beh過去，咱人tī tsit一年當中到底有做啥物tāi-tsì？若是回頭看，kan-taⁿ ē-tàng後悔niā-niā，m̄-koh tòe-leh時間ê變遷，社會狀況有發生大變化。世界地圖ê色彩hō͘ 大戰中流過ê血潮重新擦過，一直hō͘人認為是至kôan ê國家成做一支一支ê柱á，就án-ne建立超級國家ê權威。另外一方面，思想ná親像泉水一直湧出，人權ná親像竹筍一直teh伸展。Eh！改造ê世界，改造ê時代，實際上是tsit一年ê tāi-tsì。

Τī重新塑造世界ê角落ê台灣島，tsit一年ê情形是án怎？咱暫時mài問實質kah範圍，咱來看hit-ê無偏離改造大趨勢ê tāi-tsì。換句話來講，新ê總督憲法解除政府官員kah教師ê武裝，而且有減少警察ê權力，咱tāi先來舉出地方自治ê面貌。這以外，教育方面有台灣學生kah日本學生共學ê規定，tī官吏任用規定：訓導由丙種教師升任，巡査補由巡査晉升。Koh khah進一步來講，本雜誌讀者先輩看ē-tio̍h koh值得o-ló ê是，咱島民ē-tàng tùi暗室脫出。

M̄-koh，列位兄弟姊妹！咱絕對bē-tàng疏忽目tsiu前發生koh khah大，koh khah根本ê重新塑造，咱tī過去已經有體驗過其他人無法度想像ê痛苦。Tio̍h講是日本帝國有君主立憲ê政體，m̄-koh獨獨tī咱台灣島內無進行立憲政治，實在是真無合理。何況目前地球頂面存在ê任何人類社會，野蠻未開化ê所在mài講，有相當憲法ê所在lóng teh實行所謂以民意做基礎ê政治。Hō͘人遺憾ê是，獨獨咱三百五十萬ê島民iáu khiā tī tsit種非立憲ê政治之下，實在有夠見笑。而且tsit種非立憲ê政治實際上起源tī hit-ê六三問題。換句話來講，to̍h是因為現行ê第三十一號法律kā立法權授hō͘ 總督ê緣故。Tī日本內地ê真tsē智識分子早to̍h tī每pái提出議題ê時反對。Tsit-má，tī teh beh koh舉行ê議會中，beh解決tsit-ê法律ê存廢問題。M̄-koh，問題m̄-nā限tī六三ê撤廢，mā tio̍h尊重島民ê意願。

列位同胞！咱一定tio̍h擺脫多年來ê沉默，大多數ê母國國民ǹg望kah咱交談，咱tio̍h khiā起來，真誠kā咱ê想法對全國人民訴求。Tsit時是咱kah全國人民共同協力來進行根本ê大改造。緊起來！三百五十萬ê同胞！起來主張法律hō͘ 咱ê自由！