《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 11 - 最後 ê Ayapaneco人

作者 陳雷 2019.11.17

（Siá hō͘ ha̍k-sing pîng-iú ê tāi-tsì 11）/（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 11）

Tsuè-āu ê Ayapaneco lâng / 最後 ê Ayapaneco人

Tī Bik-se-ko lâm-pō͘ Tabasco tsiu ū tsi̍t-ê tsin-sè ê tsng-kha kiò-tsò Ayapa. Tsng-thâu tsi̍t-king Se-pan-gâ sik ê Thian-tsú-kàu-tn̂g, kiò-tsò Santouario De San Miguel Arcangel. Kàu-tn̂g tsiàⁿ-bīn kap siang-pîng ê piah tīⁿ-tīⁿ gō͘-hue tsa̍p-tshái ê uē, sī thuân-thóng Ayapa ê kang-gē, hn̄g-hn̄g khuàⁿ bé-su li̍p-thé ê hue-hn̂g.

Tī墨西哥南部Tabasco州有一个真細 ê 庄腳叫做Ayapa. 庄頭一間西班牙式 ê天主教堂, 叫做Santouario De San Miguel Arcangel. 教堂正面kap雙pîng ê壁tīⁿ-tīⁿ五花十彩 ê畫, 是傳統Ayapa ê工藝, hn̄g-hn̄g看bē輸立體 ê花園.

Tsit-ê phian-phiah ê tsng-kha khuàⁿ--khí-lâi kap Bik-se-ko kî-tha ê tsng-kha kâng-khuán, bô siáⁿ-mi̍h tik-pia̍t ê só͘-tsāi. Tsóng--sī i ū tsi̍t-ê tsin tshut-miâ ê mi̍h-kiāⁿ, kiò-tsò Ayapaneco. Lí nā-ū tshù-bī sè-kài ê uē-gú, khó-lîng bat thiaⁿ-kuè Ayapaneco tsit-ê miâ. In-uī i sī sè-kài siōng-kài tsua̍t-tsíng uî-ki ê gú-giân.

這个偏僻 ê 庄腳, 看--起-來kap墨西哥其他 ê 庄腳仝款, 無啥物特別 ê 所在. 總--是伊有一个真出名 ê 物件, 叫做Ayapaneco. 你若有趣味世界 ê 話語, 可能bat聽過Ayapaneco 這个名. 因為伊是世界上蓋絕種危機 ê 語言.

Ayapa kuí-tshing nî lâi kò͘-iú ê gú-giân kiò-tsò Nuumte O͘-té, ‘tsin-siaⁿ’ ê ì-sù. Guā-lâng kā hō-tsò Ayapaneco(Ayapa Zoqueu). It-ti̍t kàu 1950 nî-tāi, Ayapa lâng tī tshù--nih, tshī-á, ke-thâu....tuā-lâng, gín-á.....lóng-kóng in Ayapa uē, tshin-tshiūⁿ lán Tâi-uân hit-ê nî-tāi lóng-kóng kâng-khuán. 1950 nî-tāi tsìng-hú khai-sí kiông-pik Se-pan-gâ gú kàu-io̍k í-āu, tsin-kín lú-lâi lú-tsió lâng kóng Ayapaneco. Káu 2010 nî tan-tan 15 lâng ē-hiáu kóng, nî-huè 67 kàu 90. 2016 nî tshun 12 lâng.

Ayapa 幾千年來固有ê 語言叫做Nuumte Oote, ‘真聲’ ê意思. 外人kā 號做Ayapaneco （Ayapa Zoqueu). 一直到1950 年代, Ayapa人tī厝--裡, 市á, 街頭....大人, gín-á....攏講in Ayapa ê 話, 親像咱台灣人hit个年代攏講台灣話仝款. 1950年代政府開始強迫西班牙語教育以後, 真緊lú來lú少人講Ayapaneco. 到2010年單單15 个人ē曉講, 年歲67 到90. 2016 年tshun 12 个.

Manuel Segovia 75 huè, ta̍k-ji̍t kiâⁿ 5, 6 kong-lí khì tsng-lāi kàu-tn̂g kî-tó, lóng-iōng Ayapa uē. In-uī i siong-sìn, siōng-tè thiaⁿ-ū ‘tsin-siaⁿ’. Í-tsîng tsò lé-pài lóng iōng Ayapa uē, āu--lâi lú-lâi lú-tsē lâng thiaⁿ-bô, sîn-hū tō kái tsò Se-pan-gâ uē. Só͘-í lé-pài-ji̍t I bô-khì kàu-tn̂g, kái tī tshù-nih kî-tó.

Manuel Segovia 75 歲, ta̍k日行5, 6公里去庄內教堂祈禱, 攏用Ayapa話. 因為伊相信, 上帝聽有‘真聲’. 以前做禮拜攏用Ayapa話, 後--來lú來lú tsē人聽無, 神父tō改做西班牙話. 所以禮拜日伊無去教堂, 改tī厝--裡祈禱.

Manuel Segovia m̄-tsai tó tsi̍t-nî kuè-sin, mā ū khó-lîng i sī sè-kài tsuè-āu tsi̍t-ê kóng Ayapaneco ê lâng. Thuân-suat kóng Ayapa ê tsó͘-sian tī i tshiū-nâ lāi thiaⁿ tshiū-hio̍h ê siaⁿ, tsiáu-siaⁿ, hong-siaⁿ, thâng-siaⁿ......, kā in kóng-tsò Nuumte Oote, kiò-tsò ‘tsin-siaⁿ’. Só͘-í i tiāⁿ-tiāⁿ khì tshiū-nâ lāi thiaⁿ siaⁿ. Lí kám-tsai?.......uē sí ê sî, bô-siaⁿ bô-sueh, tshin-tshiūⁿ tshiū-nâ lāi tsi̍t-hio̍h tshiū-hio̍h-á uì tshiū-tíng pua̍h--lo̍h-lâi. Nuumte Oote hông thâi-sí ê sî, bô lâu-hueh, bô tí-khòng, bô lâu ba̍k-sái, bô-lâng tiâu-tsa bô͘-sat-tsiá, bô-lâng tsò tsè-lé, tshin-tshiūⁿ bô tsit-hāng tāi-tsì. Tsóng--sī Manuel siong-sìn, tshiū-nâ lāi ê siaⁿ bô-lâng koh-tsài thiaⁿ-ū.

Manuel Segovia m̄知tó一年過身, mā有可能伊是世界最後一个講Ayapaneco ê人. 傳說講 Ayapa ê祖先tī樹林內聽樹葉 ê 聲, 鳥聲, 風聲, 蟲聲.....,,kā in講做Nuumte Oote, 叫做‘真聲’. 所以伊定定去樹林內聽聲. 你敢知影？......話死 ê 時, 無聲無說, 親像樹林內一葉樹葉 á uì樹頂 pua̍h--落-來. Nuumte Oote hông thâi死 ê 時, 無流血, 無抵抗, 無流目屎, 無人調查謀殺者, 無人做祭禮, 親像無這項代誌. 總--是Manuel 相信, 樹林內 ê 聲無人koh再聽有.

（Tsok-tsiá tsù:tshiáⁿ iōng pe̍h-uē-jī)（作者注：請用白話字）