《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫 hō͘學生朋友 ê 代誌 23 - 道德 kap心靈ê價值

作者 陳雷 2019.12.01

（Siá hō͘ ha̍k-sing pîng-iú ê tāi-tsì 23）(寫 hō͘學生朋友 ê 代誌 23)

Tō-tik kap sim-lîng ê kè-ta̍t / 道德 kap心靈ê價值

Lâng kap tōng-bu̍t ū tsit-hāng tsin-tuā ê tsha-pia̍t tō-sī lâng tsin-gâu ha̍p-tsok. Ha̍p-tsok tsiah ē-tàng î-tshî hô-pîng, uân-sîng tāi-tsì. Lâng ē-tàng siā hué-tsìⁿ, ài khò kuí-bān lâng ha̍p-tsok. Sing-sing ē-hiáu ha̍p-tsok lia̍h-kâu, sio-tsiàn, tān-sī hān tī kâng-tīn lāi-té ha̍p-tsok, bē tshiau-kuè 10 guā tsiah. Kuí tsa̍p-bān tsiah káu-hiā ē ha̍p-tsok uân-sîng tsit-hāng thian-sing kò͘-tīng ê tāi-tsì, pa̍t-hāng bô-huat-tō͘. Hiān-tāi lâng ha̍p-tsok ê ki-tshó͘ ū 3 hāng:tsin bîng-hián ê kiōng-tông lī-ik. Tû-liáu tsit-ê í-guā, khò tsè-tō͘ ê kui-tīng(pau-hâm huat-lu̍t)kap tō-tik ê iok-sok. Lán bô huat-tō͘ kā só͘-ū tuā sè hāng tāi-tsì siá-tsò huat-lu̍t, kui-tīng ê tsè-tō͘, tshin-tshiūⁿ tuì pîng-iú ê lé-māu thāi-tō͘, tse tio̍h khò tō-tik ê iok-sok.

人kap 動物一項真大 ê 差別tō是人真gâu 合作. 合作tsiah ē-tàng維持和平, 完成代誌.人ē-tàng射火箭, ài靠幾萬人合作. 猩猩ē曉合作掠猴, 相戰, 但是限tī仝陣內底合作, bē 超過 10 外隻. 幾十萬隻káu-hiā ē合作完成一項天生固定 ê代誌, 別項無法度. 現代人合作 ê 基礎有 3 項：真明顯 ê共同利益. 除了這个以外, 靠制度 ê 規定（包含法律）kap道德 ê 約束. 咱無法度kā所有大細項代誌寫做法律, 規定 ê 制度, 親像對朋友 ê禮貌態度, tse tio̍h靠道德 ê 約束.

Siáⁿ-mi̍h kiò-tsò tsit-ê lâng ‘ū tō-tik’？ Tō sī i ū khó-lū tio̍h pa̍t-lâng. Ka-tī m̄-ài ê tāi-tsì bô hō͘ pa̍t-lâng, ka-tī ài-ê mi̍h-kiāⁿ hō͘ pa̍t-lâng. Hi̍k-tsiá pa̍t-lâng m̄-ài ê tāi-tsì lán bô hō͘ in, pa̍t-lâng ài-ê mi̍h-kiāⁿ lán hō͘ in. Tō-tik ê hāu-kó tō sī î-tshî hô-pîng, ka-kiông lâng kap lâng tiong-kan ê ha̍p-tsok. Tō-tik tsuí-tsùn kuân ê lâng-kûn, ē khah hô-pîng, khah tsió hō͘-siong siong-hāi, mā ē-tàng tsò khah-tsē tāi-tsì. Tse tō sī tō-tik tī jîn-luī ián-huà kuè-thîng ê kè-ta̍t. Hiān-tāi ê siā-huē lâng kap lâng tiong-kan ê tsiap-tshiok lú ba̍t, su-iàu lú tuā ê ha̍p-tsok.

啥物叫做這个人‘有道德’？ Tō是伊有考慮tio̍h 別人. 家己m̄愛 ê 代誌無 hō͘別人, 家己愛 ê 物件hō͘別人. 或者別人m̄愛 ê 代誌咱無 hō͘ in, 別人愛 ê 物件咱hō͘ in. 道德 ê 效果tō是維持和平, 加強人kap人中間 ê 合作. 道德水準kuân ê 人群, ē khah和平, khah少互相傷害, mā ē-tàng 做khah-tsē 代誌. Tse tō是道德tī人類演化過程 ê 價值. 現代 ê 社會人kap人中間 ê 接觸lú 密, 需要lú 大 ê 合作.

To̍k-tshâi kok-ka tshin-tshiūⁿ Tiong-kok, kiōng-sán-tóng uī-tio̍h khòng-tsè it-tshè, iōng tsin-tsē kui-tīng lâi hān-tsè lâng ê su-sióng hîng-tōng. Tī Tiong-kok, siōng-kuân ê tō-tik sī tuì kiōng-sán-tóng sí-tiong. Uī tio̍h tóng, siáⁿ-mi̍h lóng ē-sái tsò, tsò ké-huè, thau lâng ê ki-su̍t, tshiúⁿ lâng ê tsâi-sán, phiàn lâng ê tiâu-iok, thâi-lâng pàng-hué lóng bô-iàu-kín. Uī-tio̍h tóng, sīm-tsì ē-sái uî-huán kok-ka ê hiàn-huat, siat ké-pâu ê kok-huē, ké-pâu ê sin-bûn, ké-pâu ê giân-lūn tsū-iû. kiōng-sán-tóng khòng-tsè ê Tiong-kok, tan-tan ū tsit-hāng tō-tik：tuì tóng tsīn-tiong. Iā tō-sī kóng, kiōng-sán-tóng bô lâng kap lâng tiong-kan phó͘-sè ê tō-tik kuan-liām hām kè-ta̍t. Tse tō-sī Mô͘-ti̍k-tong thâi-sí kuí luā tshing-bān Tiong-kok-lâng, kàu-taⁿ Tiong-kok kiōng-sán-tóng iáu tsun-tiōng i ê guân-in.

獨裁國家親像中國, 共產黨為tio̍h beh控制一切, 用真tsē規定來限制人 ê 思想行動. Tī中國, 上kuân ê 道德是對共產黨死忠. 為tio̍h黨, 啥物攏 ē使做, 做假貨, 偷人 ê 技術, 搶人 ê 財產, 騙人 ê 條約, thâi人放火攏無要緊. 為tio̍h黨, 甚至ē使違反國家 ê 憲法, 設假包 ê 國會, 假包ê新聞, 假包 ê 言論自由. 共產黨控制ê 中國,單單有一項道德：對黨盡忠. 也tō是講,共產黨無人kap人中間普世ê 道德觀念hām價值. Tse tō是毛澤東thâi死幾luā千萬中國人, 到taⁿ 中國共產黨 iáu尊重伊ê原因.

Sim-lîng kap tō-tik sī tsin tsiap-kīn ê mi̍h-kiāⁿ. Tō-tik tsú-iàu khan-siap tio̍h lâng kap lâng ê kuan-hē. Sim-lîng pau-hâm lâng í-guā ê tsing-sîn kài-liām. Lán bô kóng lâng kap thiⁿ-tshiⁿ tiong-kan ê tō-tik, tān-sī ē-tàng king-giām lâng tuì thiⁿ-tshiⁿ tsing-sîn ê kám-siū. Kî-tha tshin-tshiūⁿ jîn-sing seⁿ-sí, ú-tiū bān-bu̍t ê sîn-bi̍t-kám, bí-kám, tsông-pài-kám.....tsióng-tsióng. Sim-lîng ê kíng-kài sui-jiân tsin-tsió si̍t-iōng ê kè-ta̍t, tān-sī guá siūⁿ, i sī lâng siōng-kài suí ê mi̍h-kiāⁿ. Kiōng-sán-tóng hó͘ⁿ-tīng tō-tik kap sim-lîng ê kè-ta̍t. In ê siā-huē ke-tsin bē an-tīng. Tse sī in tsin-tuā ê jio̍k-tiám, mā-sī bān-ok ê kin-thâu.

心靈kap 道德是真接近 ê 物件. 道德主要牽涉tio̍h人kap 人 ê 關係. 心靈包含人以外 ê 精神概念. 咱無講人kap 天星中間 ê 道德, 但是ē-tàng經驗人對天星精神ê感受. 其他親像人生生死, 宇宙萬物ê神密感, 美感, 崇拜感...... 種種. 心靈ê 境界雖然真少實用ê價值, 但是我想, 伊是人上蓋價值, 上蓋suí ê物件. 共產黨否定道德kap心靈ê價值. In ê社會加真bē安定. Tse是in真大ê弱點, mā是萬惡 ê 根頭.

（Tsok-tsiá tsù:tshiáⁿ iōng pe̍h-uē-jī)（作者注：請用白話字）