《陳雷文選》

 | | | 轉寄

寫hō͘學生朋友 ê 代誌 29 - 台灣ê大禮

作者 陳雷 2019.12.08

（Siá hō͘ ha̍k-sing pîng-iú ê tāi-tsì 29）（寫hō͘學生朋友 ê 代誌 29)

Tâi-uân ê tuā-lé / 台灣ê大禮

Tâi-uân lâng tsin-gâu tsò sing-lí, tsuân sè-kài tsáu thàu-thàu. Tsin-tsió ê jîn-kháu khai-huat tsin-tuā ê sè-kài tshī-tiûⁿ. Tse m̄-sī kīn-tāi tsiah ū ê sîng-tsiū. Kā lí kóng lí iā m̄-sìn, tse sī tsīng kó͘-tsá kó͘-tsá tō ū ê thuân-thóng, seⁿ tī Tâi-uân-lâng uî-thuân ê ki-in lāi-té.

台灣人真gâu做生理, 全世界走透透. 真少 ê人口開發真大 ê 世界市場. Tse m̄是近代 tsiah有ê成就. Kā你講你也m̄信, tse是tsīng古早古早tō有ê傳統, 生tī台灣人遺傳ê基因內底.

Tsuè-kīn Australia tsìng-hú tī Tâi-uân pān tsi̍t-ê tián-lám-huē, tián-lám in guân-tsū-bîn tsin tshut-miâ ê tshiū-phuê-uē. Kiông-tiāu Australia guân-tsū-bîn kap Tâi-uân guân-tsū-bîn ê thuân-thóng kin-guân. Tshiū-phuê-uē ê tô͘-àn kap lāi-iông kò͘-sū sī Australia guân-tsū-bîn gō͘-bān tang bô-tn̄g ê thuân-thóng. Só͘-iōng ê tshiū-phuê tuā-pō͘-hūn sī lo̍k-á-tshiū phuê. Tsit-khuán tshiū Ing-gú kiò-tsò paper mulberry（tsuá-sng）, ha̍k-miâ Broossonetia papyrifera. Thài-pîng-iûⁿ lâm-tó hiat-thóng ê tso̍k-kûn tsin tiōng-iàu ê tshiū-á. Tshiū-phuê phó͘-phiàn iōng-lâi tsò saⁿ. Só͘-í i ê hun-pò͘ tsin-khuah. Tān-sī tsit-khuán tshiū bô-huat-tō͘ ka-tī kiat-tsí seⁿ-thuàⁿ, it-tīng tio̍h khò-lâng puaⁿ-suá.

最近Australia 政府tī 台灣辦一个展覽會, 展覽in原住民真出名ê 樹皮畫. 強調Australia 原住民 kap 台灣原住民共同ê傳統根源. 樹皮畫ê圖案kap內容故事是Australia原住民5 萬冬無斷ê傳統. 所用ê樹皮大部份是鹿á樹皮. 這款樹英語叫做paper mulberry（紙桑）, 學名Broossonetia papyrifera. 太平洋南島血統ê族群真重要ê樹á, 樹皮普遍用來做衫. 所以伊ê分佈真闊. 但是這款樹無法度家己結子生thuàⁿ, 一定tio̍h靠人搬suá.

Tâi-uân Tiong-iong Gián-kiù-īⁿ ū tsi̍t-phiⁿ tsin sim-sik ê gián-kiú. Kin-kù DNA hun-sik tsìng-bîng Tâi-uân, Tiong-kok, tang-lâm-a-tsiu kap lâm thài-pîng-iûⁿ ê lo̍k-á-tshiū ū tsi̍t-ê tan-it kiōng-tông ê kin-guân:Tâi-uân. Lóng-sī tsuè-tsho͘ uì Tâi-uân hō͘ lâng tuà tshut-khì seⁿ-thuàⁿ--ê. Sī Tâi-uân hō͘ lâm thài-pîng-iûⁿ, sīm-tsì Australia ê lé-bu̍t.

台灣中央研究院有一篇真心適 ê 研究. 根據DNA ê 分析證明台灣, 中國, 東南亞洲kap南太平洋各地ê鹿á樹有一个單一共同ê根源：台灣. 攏是最初uì台灣 hō͘人帶出去生thuàⁿ--ê. 是台灣 hō͘南太平洋, 甚至Australia ê禮物.

Kuè-khì beh 20 tang gú-giân ha̍k-ka ê gián-kiú hián-sī, lâm thài-pîng-iûⁿ nn̄g-bān la̍k-tshing kong-lī khuah, uì sai-pîng Madagascar kàu tang-pîng Easter tó, uì pak-pîng Hawaii kàu lâm-pîng New Zealand ê huān-uî lāi, lâm-tó-hē gú-giân(tsi̍t-tshing nn̄g-pah tshit-tsa̍p-sì tsióng)ē-sái hun-tsò 10 tuā-ki(brants）. Kî-tiong 9 tuā-ki hān tī Tâi-uân guân-tsū-bîn. Tshun--ê Tâi-uân í-guā ê huān-uî, só͘-iōng ê lâm-tó gú-giân sio̍k līng-guā tan-to̍k tsi̍t-ki.

過去beh 20 冬語言學家 ê 研究顯示, tī 南太平洋 26,000 公里闊, uì西pîng Madagascar到東pîng Easter島, uì 北pîng Hawaii 到南pîng New Zealnd ê 範圍內, 南島系語言（1,274 種）ē使分類做 10 大枝（brants）. 其中 9 大枝限tī 台灣原住民. Tshun--ê台灣以外ê範圍, 所用ê南島語言屬另外單獨一枝.

Kiat-lūn sī tsha-put-to 5-tshing tang tsîng, tuà tī Tâi-uân ê tsi̍t-ki tsū-bîn khai-sí ǹg-lâm î-bîn, sing-kàu Philippines, jiân-āu tī kuè--lâi kuí-tshing tang lāi, khò in iu-sè ê kiâⁿ-hái ki-su̍t, tsiām-tsiām thuàⁿ khui kàu kui-ē lâm thài-pîng-iûⁿ. Tsit-ê tiong-kan, kā in ê gú-giân, ki-su̍t, kang-kū, si̍t-bu̍t, lo̍k-á-tshiū.....tuà khì sin-kàu ê só͘-tsai. Tsia ê sī Tâi-uân hō͘ sè-kài ê lé-bu̍t.

結論是差不多5千冬前, tuà tī台灣 ê 一枝住民開始ǹg南移民, 先到Philippines, 然後tī過來幾千冬內, 靠in優勢ê行海技術, 漸漸thuàⁿ開到規个南太平洋. 這个中間, kā in ê語言, 技術, 工具, 食物, 鹿á樹.....帶去新到ê所在. Tsia ê 是台灣hō͘ 世界ê禮物.

Tuì lán lāi-kong, Tâi-uân guân-tsū-bîn siōng tiōng-iàu ê lé-bu̍t lâu tī Tâi-uân. 70 tsì 80 pha ê Tâi-uân-lâng ū in ê ki-in DNA. Tse tō-sī tuà tī Tâi-uân 6, 7 tshing-nî ê tsū-bîn hō͘ lán ê tuā-lé.

對咱來講, 台灣ê原住民上重要ê禮物留tī台灣. 70 至 80 pha ê台灣人有in ê基因DNA. Tse tō是tuà tī台灣6, 7千冬ê住民hō͘咱ê大禮.

（Tsok-tsiá tsù:tshiáⁿ-iōng pe̍h-uē-jī)（作者注：請用白話字）