《綠色短評》

 | | | 轉寄

新年恭喜，祝ta̍k个健康快樂！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.02.05

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》　　　 Lí Lâmhêng

　　Siⁿî kionghí, Tsiok ta̍kê kiānkhong khoàilo̍k!

　　 Sintsiaⁿ nîthâu, tsiok ta̍kê kiānkhong khoàilo̍k sī tsiâⁿ pókùi ê tsi̍t kù ōe. Siūⁿkhí tsit nn̄g nî tsoân sèkài hō͘ Búhàn hìiām hāi kah tshitphak pehtshiò, hāi kah tshiⁿtshám lo̍kphik, lóng sī Tiongkok ê hó khankhioh, hó tììm, tsoân sèkài tsìtsió ū la̍k ik la̍ktshing pehpah gōa bān lâng khaktsín·kòe, la̍kpah tshittsa̍p gōa bān lâng puthēng Síbông. Hókatsài tsit tiongkan ū koktsióng e̍kbiâu giánhuat sêngkong, kasiōng ū koktsióng hônge̍k tshòsi, tsiah ētàng kā e̍ktsêng khòngtsè·lo̍hlâi. Tī tsitê tōa hongéng tiongkan, kah tōatosò͘ kokka lâi pí lán Tâioân sǹg sī sió khinsiong, tānsī mā ū tsi̍ttshing la̍kpah gōalâng puthēng síbông, suijiân mā ū káupah saⁿtsa̍pkúi bān lâng khaktsín·kòe, hókatsài lán ê hônge̍k tiongsim, kok ōesing kikò͘, pēⁿīⁿ tsínsó͘, háikuan jînoân, kéngtshat jînoân íki̍p tsoân kok jînbîn ê kiōng la̍t phahpiàⁿ, jīntsin phòeha̍p tsù e̍kbiâu, tē 1 tse phó͘phiàn lu̍t 94.24%, tē 2 tse phó͘phiàn lu̍t ū 89.2%, tē 3 tse (kitshó͘ kakiông tse) phó͘phiàn lu̍t 74.17%. Siōng kài khókùi·ê sī 65 hòe ísiōng ê lāulâng tsù tē 1 tse·ê ū 81.9%, tsù tē 2 tse·ê ū 78.1%, 75 hòe ísiōng ê lāulâng tsù tē 1 tse·ê ū 93.5%, tsù tē 2 tse·ê ū 90.6%, tsiah ū huattō͘ kā e̍ktsêng tsaihāi kàng kàu siōng kē.

　　 Tsin puthēng·ê sī Tiongkok kah lâng bô kângkhoán, kiantshî tsù kakī giánhuat sêngkong tānsī hāukó bô kàu la̍t ê e̍kbiâu, jîtshiáⁿ tsù e̍kbiâu ê pílu̍t siuⁿ kē, kantāⁿ ti̍tti̍t tsò hu̍tsng kiámgiām kah hongsiâⁿ, nāsī ū lâng khaktsín mā bô io̍h thang i. Siōng kài khóò͘ⁿ·ê sī tng tsoân kok tōa liûhêng ê sî, tī oântsoân bô phòethò tshòsi ê tsênghêng hā pàng tshiú, khaihòng koánkhòng, khaihòng kok mn̂g hō͘ Tiongkok lâng tshutkok líhêng khì tsoân sèkài pàng to̍k, Tiongkok tē tōalâng tsē, kok só͘tsāi lóng ū tsin tsē lâng khaktsín, pēⁿto̍k tio̍h ū khólêng piàn tsióng. Hāi tsoân sèkài tōa kíntiuⁿ. Inūi Tiongkok bô beh kongpò͘ si̍ttsè khaktsín kah síbông jînsò͘, koh àmkhàm pēⁿto̍k ê tsénglūi, tìsú tsin tsē kokka tio̍h kiámtsa Tiongkok puelâi panki ê hùi tsúi. Beh tsaiiáⁿ Tiongkok tng teh liûhêng ê sī tó tsi̍tkhoán ê pēⁿto̍k? nāsī tsoân sèkài íking liûhêng kòe ê pēⁿto̍k tio̍h khah m̄ kiaⁿ, nāsī kiamtsa tshut·lâi sī sin khoán ê pēⁿto̍k, tio̍h ē kíntiuⁿ tōa kiaⁿ.

　　 Búhàn hìiām pēⁿto̍k ùi siōng khíthâu ê Alpha, Beta itti̍t piàn sin, itti̍t kàu Delta, huisiông līhāi, hāisí tsin tsē lâng, bô gîgō͘ lō͘bóe lâi ê Omicron kok tsióng piànītsu koh khah līhāi. Omicron BA.2 kah BA.3, BA.4, BA.5 sīmtsì Bíkok tsittsūn tng teh liûhêng ê XBB.1.5, lóng m̄ sī lán tsátsêng tsù kòe saⁿ tse e̍kbiâu só͘ koánkò͘ ē kàu·ê, jîtshiáⁿ tsátsêng tsù·kòe ê e̍kbiâu sîkan íking siuⁿ kú. Só͘í lán tsènghú kó͘lē ta̍kê, te̍kpia̍t sī la̍ktsa̍pgō͘ ísiōng ê lāulâng, ū kúnîpēⁿ ê lâng, kín khì tsù siōng sin ê tshù sètāi e̍kbiâu". Inūi siōng khíthâu Búhàn hìiām (COVID19) tankè e̍kbiâu, tshiūⁿkóng AZ, Modena, BⁿT, Kotuan, Novavax téngténg, lóng sī tsiamtùi goânsí Búhàn pēⁿto̍ktsu (kántshing "goânsítsu") giánhuat tsèsêng ê e̍kbiâu; tshù sètāi e̍kbiâu mā kiò tsoh "siangkè e̍kbiâu", ìsù sī e̍kbiâu tiong Hâm ū 2 tsióng pēⁿto̍k khònggoân, tio̍h sī tsiamtùi goânsítsu kah Omicron piànītsu giánhuat tsèsêng ê e̍kbiâu, ētàng thêkiong koh khah kiông ê biáne̍k póhō͘ la̍t.

　　 Tsiok ta̍kê kiānkhong khoàilo̍k! pàithok kín khì tsù "tshù sètāi e̍kbiâu". (230127)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik toán-phêng 》　　　 Lí Lâm-hêng

　　Sin-nî kiong-hí, tsiok ta̍k-ê kiān-khong khoài-lo̍k!

　　 Sin-tsiaⁿ nî-thâu, tsiok ta̍k-ê kiān-khong khoài-lo̍k sī tsiâⁿ pó-kùi ê tsi̍t kù ōe. Siūⁿ-khí tsit nn̄g nî tsoân sè-kài hō͘ Bú-hàn hì-iām hāi kah tshit-phak peh-tshiò, hāi kah tshiⁿ-tshám lo̍k-phik, lóng sī Tiong-kok ê hó khan-khioh, hó tì-ìm, tsoân sè-kài tsì-tsió ū la̍k ik la̍k-tshing peh-pah gōa bān lâng khak-tsín-·kòe, la̍k-pah tshit-tsa̍p gōa bān lâng put-hēng Sí-bông. Hó-ka-tsài tsit tiong-kan ū kok-tsióng e̍k-biâu gián-huat sêng-kong, ka-siōng ū kok-tsióng hông-e̍k tshò-si, tsiah ē-tàng kā e̍k-tsêng khòng-tsè-·lo̍h-lâi. Tī tsit-ê tōa hong-éng tiong-kan, kah tōa-to-sò͘ kok-ka lâi pí lán Tâi-oân sǹg sī sió khin-siong, tān-sī mā ū tsi̍t-tshing la̍k-pah gōa-lâng put-hēng sí-bông, sui-jiân mā ū káu-pah saⁿ-tsa̍p-kúi bān lâng khak-tsín-·kòe, hó-ka-tsài lán ê hông-e̍k tiong-sim, kok ōe-sing ki-kò͘, pēⁿ-īⁿ tsín-só͘, hái-kuan jîn-oân, kéng-tshat jîn-oân í-ki̍p tsoân kok jîn-bîn ê kiōng la̍t phah-piàⁿ, jīn-tsin phòe-ha̍p tsù e̍k-biâu, tē 1 tse phó͘-phiàn lu̍t 94.24%, tē 2 tse phó͘-phiàn lu̍t ū 89.2%, tē 3 tse (ki-tshó͘ ka-kiông tse) phó͘-phiàn lu̍t 74.17%. Siōng kài khó-kùi-·ê sī 65 hòe í-siōng ê lāu-lâng tsù tē 1 tse-·ê ū 81.9%, tsù tē 2 tse-·ê ū 78.1%, 75 hòe í-siōng ê lāu-lâng tsù tē 1 tse-·ê ū 93.5%, tsù tē 2 tse-·ê ū 90.6%, tsiah ū huat-tō͘ kā e̍k-tsêng tsai-hāi kàng kàu siōng kē.

　　 Tsin put-hēng-·ê sī Tiong-kok kah lâng bô kâng-khoán, kian-tshî tsù ka-kī gián-huat sêng-kong tān-sī hāu-kó bô kàu la̍t ê e̍k-biâu, jî-tshiáⁿ tsù e̍k-biâu ê pí-lu̍t siuⁿ kē, kan-tāⁿ ti̍t-ti̍t tsò hu̍t-sng kiám-giām kah hong-siâⁿ, nā-sī ū lâng khak-tsín mā bô io̍h thang i. Siōng kài khó-ò͘ⁿ-·ê sī tng tsoân kok tōa liû-hêng ê sî, tī oân-tsoân bô phòe-thò tshò-si ê tsêng-hêng hā pàng tshiú, khai-hòng koán-khòng, khai-hòng kok mn̂g hō͘ Tiong-kok lâng tshut-kok lí-hêng khì tsoân sè-kài pàng to̍k, Tiong-kok tē tōa-lâng tsē, kok só͘-tsāi lóng ū tsin tsē lâng khak-tsín, pēⁿ-to̍k tio̍h ū khó-lêng piàn tsióng. Hāi tsoân sè-kài tōa kín-tiuⁿ. In-ūi Tiong-kok bô beh kong-pò͘ si̍t-tsè khak-tsín kah sí-bông jîn-sò͘, koh àm-khàm pēⁿ-to̍k ê tséng-lūi, tì-sú tsin tsē kok-ka tio̍h kiám-tsa Tiong-kok pue-lâi pan-ki ê hùi tsúi. Beh tsai-iáⁿ Tiong-kok tng teh liû-hêng ê sī tó tsi̍t-khoán ê pēⁿ-to̍k? nā-sī tsoân sè-kài í-king liû-hêng kòe ê pēⁿ-to̍k tio̍h khah m̄ kiaⁿ, nā-sī kiam-tsa tshut-·lâi sī sin khoán ê pēⁿ-to̍k, tio̍h ē kín-tiuⁿ tōa kiaⁿ.

　　 Bú-hàn hì-iām pēⁿ-to̍k ùi siōng khí-thâu ê Alpha, Beta it-ti̍t piàn sin, it-ti̍t kàu Delta, hui-siông lī-hāi, hāi-sí tsin tsē lâng, bô gî-gō͘ lō͘-bóe lâi ê Omicron kok tsióng piàn-ī-tsu koh khah lī-hāi. Omicron BA.2 kah BA.3, BA.4, BA.5 sīm-tsì Bí-kok tsit-tsūn tng teh liû-hêng ê XBB.1.5, lóng m̄ sī lán tsá-tsêng tsù kòe saⁿ tse e̍k-biâu só͘ koán-kò͘ ē kàu-·ê, jî-tshiáⁿ tsá-tsêng tsù-·kòe ê e̍k-biâu sî-kan í-king siuⁿ kú. Só͘-í lán tsèng-hú kó͘-lē ta̍k-ê, te̍k-pia̍t sī la̍k-tsa̍p-gō͘ í-siōng ê lāu-lâng, ū kú-nî-pēⁿ ê lâng, kín khì tsù siōng sin ê tshù sè-tāi e̍k-biâu". In-ūi siōng khí-thâu Bú-hàn hì-iām (COVID-19) tan-kè e̍k-biâu, tshiūⁿ-kóng AZ, Modena, BⁿT, Ko-tuan, Novavax téng-téng, lóng sī tsiam-tùi goân-sí Bú-hàn pēⁿ-to̍k-tsu (kán-tshing "goân-sí-tsu") gián-huat tsè-sêng ê e̍k-biâu; tshù sè-tāi e̍k-biâu mā kiò tsoh "siang-kè e̍k-biâu", ì-sù sī e̍k-biâu tiong Hâm ū 2 tsióng pēⁿ-to̍k khòng-goân, tio̍h sī tsiam-tùi goân-sí-tsu kah Omicron piàn-ī-tsu gián-huat tsè-sêng ê e̍k-biâu, ē-tàng thê-kiong koh khah kiông ê bián-e̍k pó-hō͘ la̍t.

　　 Tsiok ta̍k-ê kiān-khong khoài-lo̍k! pài-thok kín khì tsù "tshù sè-tāi e̍k-biâu". (230127)



　　新正年頭，祝ta̍k个健康快樂是誠寶貴ê一句話。想起tsit兩年全世界hō͘武漢肺炎害kah七扑八笑、害kah悽慘落魄，lóng是中國ê好牽拾、好致蔭，全世界至少有六億六千八百外萬人確診過、六百七十外萬人不幸.死亡。好佳哉tsit中間有各種疫苗研發成功，加上有各種防疫措施，才ē-tàng kā疫情控制落來。Tī tsit-ê大風湧中間，kah大多數國家來比咱台灣算是小輕傷，但是mā有一千六百外人不幸死亡，雖然mā有九百三十幾萬人確診過，好佳哉咱ê防疫中心，各衛生機構，病院診所，海關人員，警察人員以及全國人民ê共力拍拼，認真配合注疫苗，第1劑普遍率94.24%，第2劑普遍率有89.2%，第3劑（基礎加強劑）普遍率74.17%。上kài可貴-·ê是65歲以上ê老人注第1劑-·ê有81.9%、注第2劑-·ê有78.1%，75歲以上ê老人注第1劑-·ê有93.5%、注第2劑-·ê有90.6%，才有法度kā疫情災害降到上低。

　　真不幸-·ê是中國kah人無仝款，堅持注家己研發成功但是效果無夠力ê疫苗，而且注疫苗ê比率siuⁿ低，干單直直做核酸檢驗kah封城，若是有人確診mā無藥thang醫。上kài可惡-·ê是當全國大流行ê時，tī完全無.配套措施ê情形下放手， 開放管控，開放國門hō͘中國人出國旅行去全世界放毒，中國地大人tsē，各所在lóng有真tsē人確診，病毒tio̍h有可能變種。害全世界大緊張。因為中國無beh公布實際確診kah死亡人數，koh暗khàm病毒ê種類，致使真tsē國家tio̍h檢查中國飛來班機ê廢水。Beh知影中國當teh流行ê是tó一款ê病毒？若是全世界已經流行過ê病毒tio̍h khah m̄驚，若是檢查出來是新款ê病毒，tio̍h ē緊張大驚。

　　武漢肺炎病毒ùi上起頭êAlpha、Beta一直變身，一直到Delta，非常厲害，害死真tsē人，無疑誤路尾來ê Omicron各種變異株koh khah厲害。Omicron BA.2 kah BA.3、BA.4、BA.5甚至美國tsit陣當teh流行ê XBB.1.5，lóng m̄是咱早前注過三劑疫苗所管顧ē到-·ê，而且早前注過ê疫苗時間已經siuⁿ久。所以咱政府鼓勵ta̍k个，特別是六十五以上ê老人、有久年病ê人，緊去注上新ê「次世代疫苗」。因為上起頭武漢肺炎（COVID-19）單價疫苗，像講AZ、莫德納、BⁿT、高端、Novavax等等，lóng是針對原始武漢病毒株(簡稱「原始株」)研發製成ê疫苗；次世代疫苗mā叫作「雙價疫苗」，意思是疫苗中含有2種病毒抗原，tio̍h是針對原始株kah Omicron變異株研發製成ê疫苗，ē-tàng提供koh khah強ê免疫保護力。

　　祝ta̍k个健康快樂！拜託緊去注「次世代疫苗」。 (230127)