《綠色短評》

 | | | 轉寄

Tōng破中國ê Ke-kui！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.02.19

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　　　　　　　　　Tōng phòa Tiongkok ê Kikui!

　　 Bíkok sîkan jīgue̍h tshesì, tsi̍t tsiah Bíkok tsiàntàuki tī Bítang ê lâm Khālolâiná tsiu ê háihōaⁿ kā tsi̍t lia̍p Tiongkok "kantia̍p khìkiû" phah·lo̍hlâi. Jīgue̍h tshela̍k, Tiongkok gōakaupō͘ kuaⁿbāng ê sinbûn kó kóng, Tiongkok gōakaupō͘ hù pō͘tiúⁿ tshegō͘ "hōngbēng tāipiáu Tiongkok tsènghú", hiòng Bíkok tsù Hôa sáikoán hūtsikjîn thêtshut giâmtsiàⁿ kausia̍p. Hù pō͘tiúⁿ Siā Hong têngsin, Tiongkok bînēng bô lâng huitêng gō͘ ji̍p Bíkok niákhong oântsoân sī inūi putkhó khòngle̍k tìsú ê ìgōa, ngó͘huat sūkiāⁿ; Bíkok khiok bô beh thiaⁿ goán ê ōe, tsipì tùi tútú beh līkhui Bíkok niá khong ê bînēng huitêng lāmiōng búle̍k, bênghián hoánèng kòetō͘, giâmtiōng ûihoán koktsèhuat tsingsîn kah koktsè koànlē.

　　 Tsitlia̍p "kantia̍p khìkiû" ( Tiongkok kóng sī "bô lâng huitêng") thiaⁿkóng sī ùi Tiongkok Setsōng khí pue, kingkòe Tiongkok, puikòe Ji̍tpún lâmpō͘ tsìnji̍p Thàipêngiûⁿ liáuāu, hiòng saipak honghiòng pue khì kàu Bíkok ê Alaska, pue lo̍hlâi Canada, jīgue̍h tsheit ū lâng huathiān i tī Bíkok saipakpō͘ ê Montana tsiu ê Billings khongtiong.Bíkok bô tī tēit sî ka phah·lo̍hlâi, Bíkok tsóngthóng hông mē kah tshàuthâu.

　　 lán ùi tsit lia̍p "kantia̍p khìkiû" mā tio̍h oló Tiongkok ê khoki tsìnpō͘, itpuaⁿ ê bînhâng huiki siōng koân pe kàu 12 konglí koân, kunki pe kàu 20 konglí koân, tsit lia̍p "kantia̍p khìkiû" pe kàu 24 konglí tsì 37 konglí koân.. itpuaⁿ kuantshik khìsiōng ê khìkiû kúi tiámtsing tio̍h ē phòa, tsit lia̍p "kantia̍p khìkiû" ētàng tòng kui lépài, siongtong bô kántan.

　　 Khìkiû lán Tâioânōe kiò tsoh kikuá, tûliáu púnì, lēnggōa tsi̍tê ìsù sī kóngōe siuⁿ phònghong kah pe̍htsha̍t ōe hun bē tshingtshó, ū lâng thiaⁿ bē lo̍hkhì tio̍h kā tōng phòa kikui. Lán tsitma tio̍h lâi tōng phòa Tiongkok kikui, Tiongkok kóng tsit lia̍p "kantia̍p khìkiû" sī Tiongkok bînēng·ê. Kūnî peh·gue̍h, Tiongkok ê bôlângki ittsài puelâi Κimmn̂g lia̍ttó jiáuloān, Tiongkok mā kóng he sī bînkan·ê, lí káⁿ ài sìn? tējī, Tiongkok kóng sī gō͘ ji̍p Bíkok niákhong. Tsit lia̍p "kantia̍p khìkiû" tûliáu ū tsi̍t tōa pâi thàṳônglêng pán tiāntî kiòngèng tiānle̍k ígōa, ēbīn ê gîkhì paukuat lûita̍t, thoânkámkhì kah thongsìn siatpī, tī Tiongkok oântsoân ētàng iâukhòng, bôkhólêng gō͘ ji̍p Bíkok niákhong. Tiongkok kóng inūi putkhó khòngle̍k tìsú ê ìgōa, mā sī pûn kikui.

Khìsiōngha̍kka kóng, tī Tiongkok kah Pakbí tsi kan ê pak Thàipêngiûⁿ khue̍k, sio̍k tī saihong. Tsòikīn tsi̍ttōaⁿ sîkan, tī 9,000 kàu 1 bān kongtshioh kokhong ísiōng ê tsitê Thàipêngiûⁿ khue̍k, hongsok sī múi siósî 240 konglí á·sī ísiōng, tī tsitê khue̍k hongsok pēng bô hoánsiông. Tiongkok kóng Bíkok giâmtiōng ûihoán koktsèhuat tsingsîn kah koktsè koànlē. 2019 nî, Tiongkok khong0kun ū huatpò͘ tsi̍t ki iáⁿphìⁿ, Tiongkok khongkun huihêngoân Búhui tsiap tio̍h téngsi bēnglēng, tī 10 huntsing lāi oânsêng 殲10C tsiànki tsng tôaⁿ khípue, jîtshiáⁿ tī tsítēng khonge̍k ēng ba̍ktsiu khòaⁿ huathiān "tsiànki téngthâu kúi konglí só͘tsāi ū tsi̍t lia̍p pe̍hsik kiû hêng khongphiaumi̍h", khaktēng kai bo̍kphiau sī ū tōngle̍k ê bôlâng khìkiû. King tsíhui kikò͘ giânphòaⁿ, jīnûi tse huisiông ū khólêng sī pa̍t kok ê tshiau koânkhong tsintshat khìkiû, ūitio̍h siautû i tùi Tiongkok khonghông antsoân ê uihia̍p, sûisî hālēng huihêngoân huatsiā búkhì kā i phah tiāu. Ánne sī siáⁿmi̍h koktsèhuat tsingsîn kah koktsè koànlē? tōng phòa Tiongkok ê kikui! (230210)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sik toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　　　　　　　Tōng phòa Tiong-kok ê Ke-kui!

　　 Bí-kok sî-kan jī-gue̍h tshe-sì, tsi̍t tsiah Bí-kok tsiàn-tàu-ki tī Bí-tang ê lâm Khā-lo-lâi-ná tsiu ê hái-hōaⁿ kā tsi̍t lia̍p Tiong-kok "kan-tia̍p khì-kiû" phah-·lo̍h-lâi. Jī-gue̍h tshe-la̍k, Tiong-kok gōa-kau-pō͘ kuaⁿ-bāng ê sin-bûn- kó kóng, Tiong-kok gōa-kau-pō͘ hù pō͘-tiúⁿ tshe-gō͘ "hōng-bēng tāi-piáu Tiong-kok tsèng-hú", hiòng Bí-kok tsù Hôa sái-koán hū-tsik-jîn thê-tshut giâm-tsiàⁿ kau-sia̍p. Hù pō͘-tiúⁿ Siā Hong têng-sin, Tiong-kok bîn-ēng bô lâng hui-têng gō͘ ji̍p Bí-kok niá-khong oân-tsoân sī in-ūi put-khó khòng-le̍k tì-sú ê ì-gōa, ngó͘-huat sū-kiāⁿ; Bí-kok khiok bô beh thiaⁿ goán ê ōe, tsip-ì tùi tú-tú beh lī-khui Bí-kok niá khong ê bîn-ēng hui-têng lām-iōng bú-le̍k, bêng-hián hoán-èng kòe-tō͘, giâm-tiōng ûi-hoán kok-tsè-huat tsing-sîn kah kok-tsè koàn-lē.

　　 Tsit-lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" ( Tiong-kok kóng sī "bô lâng hui-têng") thiaⁿ-kóng sī ùi Tiong-kok Se-tsōng khí pue, king-kòe Tiong-kok, pue-kòe Ji̍t-pún lâm-pō͘ tsìn-ji̍p Thài-pêng-iûⁿ liáu-āu, hiòng sai-pak hong-hiòng pue khì kàu Bí-kok ê Alaska, pue lo̍h-lâi Canada, jī-gue̍h tshe-it ū lâng huat-hiān i tī Bí-kok sai-pak-pō͘ ê Montana tsiu ê Billings khong-tiong.Bí-kok bô tī tē-it sî ka phah-·lo̍h-lâi, Bí-kok tsóng-thóng hông mē kah tshàu-thâu.

　　 lán ùi tsit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" mā tio̍h o-ló Tiong-kok ê kho-ki tsìn-pō͘, it-puaⁿ ê bîn-hâng hui-ki siōng koân pe kàu 12 kong-lí koân, kun-ki pe kàu 20 kong-lí koân, tsit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" pe kàu 24 kong-lí tsì 37 kong-lí koân.. it-puaⁿ kuan-tshik khì-siōng ê khì-kiû kúi tiám-tsing tio̍h ē phòa, tsit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" ē-tàng tòng kui lé-pài, siong-tong bô kán-tan.

　　 Khì-kiû lán Tâi-oân-ōe kiò tsoh ke-ku-á, tû-liáu pún-ì, lēng-gōa tsi̍t-ê ì-sù sī kóng-ōe siuⁿ phòng-hong kah pe̍h-tsha̍t ōe hun bē tshing-tshó, ū lâng thiaⁿ bē lo̍h-khì tio̍h kā tōng phòa ke-kui. Lán tsit-ma tio̍h lâi tōng phòa Tiong-kok ke-kui, Tiong-kok kóng tsit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" sī Tiong-kok bîn-ēng-·ê. Kū-nî peh-·gue̍h, Tiong-kok ê bô-lâng-ki it-tsài pue-lâi Κim-mn̂g lia̍t-tó jiáu-loān, Tiong-kok mā kóng he sī bîn-kan-·ê, lí káⁿ ài sìn? tē-jī, Tiong-kok kóng sī gō͘ ji̍p Bí-kok niá-khong. Tsit lia̍p "kan-tia̍p khì-kiû" tû-liáu ū tsi̍t tōa pâi thài-iông-lêng pán tiān-tî kiòng-èng tiān-le̍k í-gōa, ē-bīn ê gî-khì pau-kuat lûi-ta̍t, thoân-kám-khì kah thong-sìn siat-pī, tī Tiong-kok oân-tsoân ē-tàng iâu-khòng, bô-khó-lêng gō͘ ji̍p Bí-kok niá-khong. Tiong-kok kóng in-ūi put-khó khòng-le̍k tì-sú ê ì-gōa, mā sī pûn ke-kui.

Khì-siōng-ha̍k-ka kóng, tī Tiong-kok kah Pak-bí tsi kan ê pak Thài-pêng-iûⁿ khu-e̍k, sio̍k tī sai-hong. Tsòe-kīn tsi̍t-tōaⁿ sî-kan, tī 9,000 kàu 1 bān kong-tshioh ko-khong í-siōng ê tsit-ê Thài-pêng-iûⁿ khu-e̍k, hong-sok sī múi sió-sî 240 kong-lí á-·sī í-siōng, tī tsit-ê khu-e̍k hong-sok pēng bô hoán-siông. Tiong-kok kóng Bí-kok giâm-tiōng ûi-hoán kok-tsè-huat tsing-sîn kah kok-tsè koàn-lē. 2019 nî, Tiong-kok khong0kun ū huat-pò͘ tsi̍t ki iáⁿ-phìⁿ, Tiong-kok khong-kun hui-hêng-oân Bú-hui tsiap tio̍h téng-si bēng-lēng, tī 10 hun-tsing lāi oân-sêng 殲-10C tsiàn-ki tsng tôaⁿ khí-pue, jî-tshiáⁿ tī tsí-tēng khong-e̍k ēng ba̍k-tsiu khòaⁿ huat-hiān "tsiàn-ki téng-thâu kúi kong-lí só͘-tsāi ū tsi̍t lia̍p pe̍h-sik kiû hêng khong-phiau-mi̍h", khak-tēng kai bo̍k-phiau sī ū tōng-le̍k ê bô-lâng khì-kiû. King tsí-hui ki-kò͘ giân-phòaⁿ, jīn-ûi tse hui-siông ū khó-lêng sī pa̍t kok ê tshiau koân-khong tsin-tshat khì-kiû, ūi-tio̍h siau-tû i tùi Tiong-kok khong-hông an-tsoân ê ui-hia̍p, sûi-sî hā-lēng hui-hêng-oân huat-siā bú-khì kā i phah tiāu. Án-ne sī siáⁿ-mi̍h kok-tsè-huat tsing-sîn kah kok-tsè koàn-lē? tōng phòa Tiong-kok ê ke-kui! (230210)



　　美國時間二月初四，一隻美國戰鬥機tī美東ê南Khā-lo-lâi-ná州ê海岸kā一粒中國「間諜氣球」拍落來。二月初六，中國外交部官網ê新聞稿講，中國外交部副部長初五「奉命代表中國政府」，向美國駐華使館負責人提出嚴正交涉。副部長謝鋒重申，中國民用無人飛艇誤入美國領空完全是因為不可抗力致使ê意外、偶發事件；美國卻無beh聽阮ê話，執意對tú-túbeh離開美國領空ê民用飛艇濫用武力，明顯反應過度，嚴重違反國際法精神kah國際慣例。

　　Tsit粒「間諜氣球」（中國講是「無人飛艇」）聽講是ùi中國西藏起飛，經過中國，飛過日本南部進入太平洋了後，向西北方向飛去到美國êAlaska，飛落來加拿大，二月初一有人發現伊tī美國西北部êMontana州ê Billings空中。 美國無tī第一時ka拍落來，美國總統hông罵kah臭頭。

　　咱ùi tsit粒「間諜氣球」mā tio̍ho-ló中國ê科技進步，一般ê民航飛機上koân飛到12公里koân，軍機飛到20公里koân，tsit粒「間諜氣球」飛到24公里至37公里koân.。一般觀測氣象ê氣球幾點鐘tio̍hē破，tsit粒「間諜氣球」ētàng擋kui禮拜，相當無簡單。

　　氣球咱台灣話叫作ke-ku-á，除了本意，另外一個意思是講話siuⁿ膨風kah白賊話分bē清楚，有人聽bē落去tio̍h kā撞破ke-kui。咱tsit-ma tio̍h來撞破中國ke-kui：中國講tsit粒「間諜氣球」是中國民用ê。舊年八月，中國ê無人機一再飛來金門列島擾亂，中國mā講he是民間ê，你敢愛信？第二，中國講是誤入美國領空。tsit粒「間諜氣球」除了有一大排太陽能板電池供應電力以外，下面ê儀器包括雷達、傳感器kah通信設備，tī中國完全ē-tàng遙控，無可能誤入美國領空。中國講因為不可抗力致使ê意外，mā是pûn ke-kui。

氣象學家講，tī中國kah北美之間ê北太平洋區域，屬於西風。最近一段時間，tī9,000到1萬公尺高空以上ê tsit-ê太平洋區域，風速是每小時240公里抑是以上，tī tsit-ê區域風速並無反常。中國講美國嚴重違反國際法精神kah國際慣例。2019年，中國空軍有發布一支影片，中國空軍飛行員武輝接tio̍h頂司命令，tī 10分鐘內完成殲-10C戰機裝彈起飛，而且tī指定空域用目睭看發現「戰機頂頭幾公里所在有一粒白色球形空飄物」，確定該目標是有動力ê無人氣球。經指揮機構研判，認為tse非常有可能是別國ê超高空偵察氣球，為tio̍h消除伊對中國空防安全ê威脅，隨時下令飛行員發射武器kā伊拍掉。Án-ne是啥物國際法精神kah國際慣例？tōng破中國ê ke-kui！ (230210)