《綠色短評》

 | | | 轉寄

聯合國大會kah安理會ná ē tsit號款？

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.03.19

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Liânha̍pkok tāihōe kah Anlíhōe ná ē tsitlō khoán?

　　 Liânha̍pkok sī tsi̍tê iû tsúkoân kokka tso͘sêng ê tsènghú tsi kan ê koktsè tso͘tsit, ūi tshioktsìn kok kok tī koktsè huat, koktsè antsoân, kingtsè huattián, siāhōe tsìnpō͘, jînkoân, kongbîn tsūiû, tsèngtī tsūiû, bîntsú kah si̍thiān tshîkú sèkài hôpêng kok hongbīn ê ha̍ptsok.

　　 Liânha̍pkok tī tējī tshù sèkài tāitsiàn kiatsok āu ê1945 nî sêngli̍p, ūitio̍h tshútāi koktsè liânbêng í hôngtsí tsiàntsing huatsing, jîtshiáⁿ ūi kok kok thêkiong tùiōe pêⁿtâi. Tēit pái sèkài tāitsiàn āu sêngli̍p ê koktsè liânbêng sī le̍ksú siōng tēitê í "îhō͘ sèkài hôpêng" tsoh tsúiàu jīmbū ê koktsè tso͘tsit. I bô kaki ê búle̍k, tio̍h khò tōa kok lâi tsiphêng liânbêng ê kuatgī kah thêkiong kunla̍t. Tōa kok nā m̄ phòeha̍p, koktsè liânbêng óngóng bô i huat. Tsin khósioh, Liânha̍pkok ê miāūn kah koktsè liânbêng mā tsha bô tsin tsē. Hókatsài i ēbīn só͘ siat ê hù sio̍k kikò͘ tsò siongtong tsē tāitsì.

　　 Būntê sī Liânha̍pkok siatli̍p siōng kài khítsho͘ ê ba̍ktik sī siáⁿmi̍h? sèkài hôpêng, phiahbián tsiàntsing. Liânha̍pkok sêngli̍p tshittsa̍p gōa nî lâi, hông phuephêng siōng līhāi ê tio̍hsī Liânha̍pkok púnsin siuⁿkòe nńgtsiáⁿ,bētàng iúhāu tsó͘tsí tsiàntsing, á·sī khiántsik huattōng tsiàntsing ê kokka. Tshiūⁿkóng tī Gôlô ji̍p tshim 烏克蘭teh beh móa tsi̍t nî ê jīgue̍h jīsì, Liânha̍pkok tāihōe tâuphiò thongkòe tsi̍t hāng bô ioksok la̍t ê piáukuat, iaukiû Gôlô "sûisî, oântsoân koh bô tiâukiāⁿ kā só͘ū kuntūi thiat tshut 烏克蘭 léngthó͘", jîtshiáⁿ ho͘io̍k thêngtsí tùite̍k hêngtōng. Piáukuat kiatkó, tī Liânha̍pkok 196 ê hōeoân kok tongtiong ū 141 kok tsitshî, lēnggōa 7 kok hoántùi kah 32 kok khìkoân, tâu khìkoân phiò ê kokka kanta í Tiongkok, Ìntō͘, Ilóng kah Lamhui sìkok ê jînkháusò͘ to̍h tshiaukòe sèkài tsóng jînkháusò͘ ê 37.8%, kîtha 28 ê khìkoân kok kah 7 ê hoántùi kokka ê jînkháu, tàutàu·khílâi tshiaukòe tsoân sèkài jînkháu ê tsi̍tpòaⁿ ísiōng. Ánne sī beh ántsóaⁿ hoántùi tsiàntsing, îtshî sèkài hôpêng leh? Liânha̍pkok koh khah bôkhólêng tsòtshut kiôngtsè iaukiû Gôlô thêng tsiàn ê kuattshik.

　　 Îhō͘ kokka tsi kan ê hôpêng kah antsoân sī Liânha̍pkok antsoân Lísūhōe ê tsittsik. Anlíhōe tsiah ū koân thêtshut ū kiôngtsè sèng ê kuatgī, tsiàu Hiàntsiuⁿ kuitēng hōeoân kok ittēng tio̍h tsiapsiū kuatgī. Anlíhōe iû 15 hōeoân kok tso͘sêng, kîtiong paukuat Tiongkok, Bíkok, Ingkok, Huatkok, Gôlô 5 ê sī Siôngjīm lísūkok, tsit 5 ê Siôngjīm Lísūkok tùi Anlíhōe ê kuatgī ū hó͘kuatkoân, suijiân bētàng tsó͘tsí thólūn, tānsī ētàng tsó͘tsí Anlíhōe thongkòe ê kuatgī. Lēnggōa ū tsiàu tēhe̍k hunphòe soántshut ê 10 ê Huisiôngjīm Lísūkok.

　　 Bíkok sîkan 2 gue̍h 24, Liânha̍pkok Antsoân lísūhōe ūi kìliām GôO͘ tsiàntsing 1 tsiunî, 烏克蘭 gōakau pō͘tiúⁿ Kûlébah(Dmytro Kuleba) tī hōegī tiong huatgiân piáusī, tī tshiongtu̍t móa tsi̍t tsiunî tsitê pikio̍k ê tsi̍t kang, tshiáⁿ hiān tiûⁿ tshamú hōegī tsiá hiòng tī tsit tiûⁿ tshimlio̍k tiong ê siūlān tsiá bo̍kai tsi̍t huntsing. Ōe tsi̍tē kóng oân, tsoân tiûⁿ sûisî khísin tìì. Gôlô tsù Liânha̍pkok tāisài suah ēng goântsúpit khok màikuh lâi jiáuloān tsèng lâng ê bo̍kai. Tsèng lâng ū I huat bô? bô.

　　Hō͘ lâng tsin oànthàn, Liânha̍pkok tāihōe kah Anlíhōe ná ē tsitlō khoán? (230310)

Tsù, 烏克蘭 tshiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Liân-ha̍p-kok tāi-hōe kah An-lí-hōe ná ē tsit-lō khoán?

　　 Liân-ha̍p-kok sī tsi̍t-ê iû tsú-koân kok-ka tso͘-sêng ê tsèng-hú tsi kan ê kok-tsè tso͘-tsit, ūi tshiok-tsìn kok kok tī kok-tsè huat, kok-tsè an-tsoân, king-tsè huat-tián, siā-hōe tsìn-pō͘, jîn-koân, kong-bîn tsū-iû, tsèng-tī tsū-iû, bîn-tsú kah si̍t-hiān tshî-kú sè-kài hô-pêng kok hong-bīn ê ha̍p-tsok.

　　 Liân-ha̍p-kok tī tē-jī tshù sè-kài tāi-tsiàn kiat-sok āu ê1945 nî sêng-li̍p, ūi-tio̍h tshú-tāi kok-tsè liân-bêng í hông-tsí tsiàn-tsing huat-sing, jî-tshiáⁿ ūi kok kok thê-kiong tùi-ōe pêⁿ-tâi. Tē-it pái sè-kài tāi-tsiàn āu sêng-li̍p ê kok-tsè liân-bêng sī le̍k-sú siōng tē-it-ê í "î-hō͘ sè-kài hô-pêng" tsoh tsú-iàu jīm-bū ê kok-tsè tso͘-tsit. I bô ka-ki ê bú-le̍k, tio̍h khò tōa kok lâi tsip-hêng liân-bêng ê kuat-gī kah thê-kiong kun-la̍t. Tōa kok nā m̄ phòe-ha̍p, kok-tsè liân-bêng óng-óng bô i huat. Tsin khó-sioh, Liân-ha̍p-kok ê miā-ūn kah kok-tsè liân-bêng mā tsha bô tsin tsē. Hó-ka-tsài i ē-bīn só͘ siat ê hù sio̍k ki-kò͘ tsò siong-tong tsē tāi-tsì.

　　 Būn-tê sī Liân-ha̍p-kok siat-li̍p siōng kài khí-tsho͘ ê ba̍k-tik sī siáⁿ-mi̍h? sè-kài hô-pêng, phiah-bián tsiàn-tsing. Liân-ha̍p-kok sêng-li̍p tshit-tsa̍p gōa nî lâi, hông phue-phêng siōng lī-hāi ê tio̍h-sī Liân-ha̍p-kok pún-sin siuⁿ-kòe nńg-tsiáⁿ,bē-tàng iú-hāu tsó͘-tsí tsiàn-tsing, á-·sī khián-tsik huat-tōng tsiàn-tsing ê kok-ka. Tshiūⁿ-kóng tī Gô-lô ji̍p tshim 烏克蘭teh beh móa tsi̍t nî ê jī-gue̍h jī-sì, Liân-ha̍p-kok tāi-hōe tâu-phiò thong-kòe tsi̍t hāng bô iok-sok la̍t ê piáu-kuat, iau-kiû Gô-lô "sûi-sî, oân-tsoân koh bô tiâu-kiāⁿ kā só͘-ū kun-tūi thiat tshut 烏克蘭 léng-thó͘", jî-tshiáⁿ ho͘-io̍k thêng-tsí tùi-te̍k hêng-tōng. Piáu-kuat kiat-kó, tī Liân-ha̍p-kok 196 ê hōe-oân kok tong-tiong ū 141 kok tsi-tshî, lēng-gōa 7 kok hoán-tùi kah 32 kok khì-koân, tâu khì-koân phiò ê kok-ka kan-ta í Tiong-kok, Ìn-tō͘, I-lóng kah Lamhui sì-kok ê jîn-kháu-sò͘ to̍h tshiau-kòe sè-kài tsóng jîn-kháu-sò͘ ê 37.8%, kî-tha 28 ê khì-koân kok kah 7 ê hoán-tùi kok-ka ê jîn-kháu, tàu-tàu-·khí-lâi tshiau-kòe tsoân sè-kài jîn-kháu ê tsi̍t-pòaⁿ í-siōng. Án-ne sī beh án-tsóaⁿ hoán-tùi tsiàn-tsing, î-tshî sè-kài hô-pêng leh? Liân-ha̍p-kok koh khah bô-khó-lêng tsò-tshut kiông-tsè iau-kiû Gô-lô thêng tsiàn ê kuat-tshik.

　　 Î-hō͘ kok-ka tsi kan ê hô-pêng kah an-tsoân sī Liân-ha̍p-kok an-tsoân Lí-sū-hōe ê tsit-tsik. An-lí-hōe tsiah ū koân thê-tshut ū kiông-tsè sèng ê kuat-gī, tsiàu Hiàn-tsiuⁿ kui-tēng hōe-oân kok it-tēng tio̍h tsiap-siū kuat-gī. An-lí-hōe iû 15 hōe-oân kok tso͘-sêng, kî-tiong pau-kuat Tiong-kok, Bí-kok, Ing-kok, Huat-kok, Gô-lô 5 ê sī Siông-jīm lí-sū-kok, tsit 5 ê Siông-jīm Lí-sū-kok tùi An-lí-hōe ê kuat-gī ū hó͘-kuat-koân, sui-jiân bē-tàng tsó͘-tsí thó-lūn, tān-sī ē-tàng tsó͘-tsí An-lí-hōe thong-kòe ê kuat-gī. Lēng-gōa ū tsiàu tē-he̍k hun-phòe soán-tshut ê 10 ê Hui-siông-jīm Lí-sū-kok.

　　 Bí-kok sî-kan 2 gue̍h 24, Liân-ha̍p-kok An-tsoân lí-sū-hōe ūi kì-liām Gô-O͘ tsiàn-tsing 1 tsiu-nî, 烏克蘭 gōa-kau pō͘-tiúⁿ Kû-lé-bah(Dmytro Kuleba) tī hōe-gī tiong huat-giân piáu-sī, tī tshiong-tu̍t móa tsi̍t tsiu-nî tsit-ê pi-kio̍k ê tsi̍t kang, tshiáⁿ hiān tiûⁿ tsham-ú hōe-gī tsiá hiòng tī tsit tiûⁿ tshim-lio̍k tiong ê siū-lān tsiá bo̍k-ai tsi̍t hun-tsing. Ōe tsi̍t-ē kóng oân, tsoân tiûⁿ sûi-sî khí-sin tì-ì. Gô-lô tsù Liân-ha̍p-kok tāi-sài suah ēng goân-tsú-pit khok mài-kuh lâi jiáu-loān tsèng lâng ê bo̍k-ai. Tsèng lâng ū I huat bô? bô.

　　Hō͘ lâng tsin oàn-thàn, Liân-ha̍p-kok tāi-hōe kah An-lí-hōe ná ē tsit-lō khoán? (230310)

Tsù, 烏克蘭 tshiáⁿ liām Hôa-gí




　　聯合國是一個由主權國家組成ê政府之間ê國際組織，為促進各國tī國際法、國際安全、經濟發展、社會進步、人權、公民自由、政治自由、民主kah實現持久世界和平各方面ê合作。

　　聯合國tī第二次世界大戰結束後ê1945年成立，為tio̍h取代國際聯盟以防止戰爭發生，而且為各國提供對話平臺。第一次世界大戰後成立ê國際聯盟是歷史上第一個以「維護世界和平」作主要任務ê國際組織。伊無ka-kiê武力，tio̍h靠大國來執行聯盟ê決議kah提供軍力。大國nā m̄配合，國際聯盟往往無伊法。真可惜，聯合國ê命運kah國際聯盟mā差無真tsē。好佳哉伊下面所設ê附屬機構做相當tsē代誌。

　　問題是聯合國設立上kài起初ê目ê是啥物？世界和平、避免戰爭。聯合國成立七十外年來，hông批評上厲害êtio̍h是聯合國本身siuⁿ過軟弱（nńg-tsiáⁿ）， bē-tàng有效阻止戰爭、抑是譴責發動戰爭ê國家。像講tī俄羅入侵烏克蘭teh beh滿一年ê二月二四，聯合國大會投票通過一項無約束力ê表決、要求俄羅「隨時、完全koh無條件kā所有軍隊撤出烏克蘭領土」，而且呼籲停止對敵行動。表決結果，tī聯合國196個會員國當中有141國支持、另外7國反對kah 32國棄權，投棄權票ê國家kan-ta以中國、印度、伊朗kah南非四國ê人口數tio̍h超過世界總人口數ê 37.8%，其他28個棄權國kah 7個反對國家ê人口，鬥鬥起來超過全世界人口ê一半以上。Án-ne是beh按怎反對戰爭、維持世界和平leh？聯合國koh khah無可能做出強制要求俄羅停戰ê決策。

　　維護國家之間ê和平kah安全是聯合國安全理事會ê職責。安理會才有權提出具有強制性ê決議，照憲章規定會員國一定tio̍h接受決議。 安理會由15會員國組成，其中包括中國、美國、英國、法國、俄羅5個是常任理事國，tsit 5個常任理事國對安理會ê決議有否決權，雖然bē-tàng阻止討論，但是ētàng阻止安理會通過ê決議。另外有照地域分配選出ê10個非常任理事國。

　　美國時間2月24，聯合國安全理事會為紀念俄烏戰爭1周年，烏克蘭外交部長Kû-lé-bah（Dmytro Kuleba）tī會議中發言表示，tī衝突滿一週年tsit-ê悲劇ê一工，請現場參與會議者向tī tsit場侵略中ê受難者默哀一分鐘。話一下講完，全場隨時起身致意。俄羅駐聯合國大使suah用原子筆khok mài-kuh來擾亂眾人ê默哀。眾人有伊法無？無。

　　Hō͘人真怨歎，聯合國大會kah安理會náētsit號款？ (230310)

註：烏克蘭 請唸華語 tsit號 請讀作tsit-lō