《綠色短評》

 | | | 轉寄

咱真歡喜，台灣加五蕊目睭！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.05.07



Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Lán tsin huaⁿhí, Tâioân ke gō͘ lúi ba̍ktsiu!

Sìgue̍h jīla̍k, Li̍phuatīⁿ gōakau kah kokhông úigoânhōe iautshiáⁿ Kokan kio̍ktiúⁿ Tshòa Bênggān, tsiū "Τiongkiōng ho̍kha̍p sik uihia̍p tùi lán kok kokka antsoân ê énghióng" tsìnhêng pòkò kah pīsûn. Tiongkok Kokbîntóng li̍púi Tân Ísìn tsitsûn ê sî mn̄g kóng, Kokankio̍k tsòikīn tsit kúi nî tōaliōng kingsin tiānnáu siatpī, kah kokgōa tsêngpò kikò͘ siatpī ū siosiâng ê só͘tsāi, gōakài te̍kpia̍t kuansim Tâioân kah Bíkok ê tsêngpò ha̍ptsok, Bíkok koh sī "Gō͘gán liânbêng" tsêngpò kitsè ê tsi̍t khoân. Kokan kio̍ktiúⁿ Tshòa Bênggān tap sûn tsítshut, khaksi̍t tī tsêng pò ha̍ptsok pō͘hūn, tûliáu si̍tthé tsêngpò kauliû ígōa, koh khah tio̍h kiànli̍p bānglō͘ tsiksî thongpò kah liânhē ê kitsè, só͘í tio̍h pianlia̍t ūsoàn lâi kingsin tsugoân tsongpī. Tshòa Bênggān kio̍ktiúⁿ piáusī, ē thàukòe póbi̍t hēthóng kauliû. Tâioân bo̍ktsêng íking ū kah "Gō͘gán liânbêng" si̍ttsè kauōaⁿ tsêngpò, jîtshiáⁿ sī tsiksîsèng·ê.

　　" Gō͘gán liânbêng" (Five Eyes) sī " Gō͘gán " gō͘ lúi ba̍ktsiu,"liânbêng" sī lán ka ke·ê, tse sī tsi̍tê gígiân í kóng Inggí ūi Tsú ê kokka ê tsêngpò liânbêng, tī IngBí hia̍p tēng tsi hā tso͘sêng ê koktsè tsêngpò hunhióng thoânthé, sêngoân paukuat Òtsiu, Canada, Niúselân, Ingkok kah Bíkok gō͘ kok." Gō͘gán liânbêng" ê le̍ksú ùi tējī tshù sèkài tāitsiàn Tôngbêngkok huatpò͘ ê Tāiseiûⁿ Hiàntsiuⁿ khaisí, tsiànāu ūi tùihù So͘liân. 2001 nî káugue̍h tsa̍pit tī Bíkok huatsing ê "911 sūkiāⁿ" liáuāu, tsin kín tio̍h khoktián·khílâi, hoánkhóng tôngsî mā hônghoān kiōngtông te̍kjîn, ha̍ptsok phahtsō tsi̍tê tsêngpò so͘tsi̍p bāng, kàmkhòng tsoân sèkài." Gō͘gán liânbêng"siōng tshutmiâ ê sī tshun tshiú kansia̍p Tiongkok ê華為. Tsit gō͘ kok kah lângkang tsêngpò, sìnhō tsêngpò, antsoân tsêngpò, tēlí tsêngpò, kunsū tsêngpò iúkuan ê tsêngpò kikò͘ kah tso͘tsit lóng paukuat tsāilāi. Í Bíkok lâi kóng, paukuat ū Tiongiong Tsêngpòkio̍k (CIA), Bíkok Kok hông Tsêngpò kio̍k (DIA), Liânpang Tiâutsakio̍k (FBI), Bíkok Kokka Tēlí Khongkan Tsêngpòkio̍k (NGA), Bíkok Kokka Antsoânkio̍k (NSA) téng kikò͘.

　　 Lán ìnsiōng siōng tshim ê tsi̍t kiāⁿ sī, 2019 nî la̍kgue̍h jījī, Hêngtsèngīⁿ koân tsàn tsiap tio̍h " Gō͘gán liânbêng" thêkiong ê tsêngtsu, kóng lán Khótshìīⁿ Tsngsūpō͘ ū 59 bān pit kah Tâioân peh tōa tsêngtī hēthóng siongkuan ê kòtsu, gōasia̍p tī Bíkok bāngtsām, pauhâm Kokankio̍k Ô·sèⁿ tsêngpò tshùtiúⁿ kah Siā·sèⁿ jînsū tshùtiúⁿ, tsiâⁿ tsoh kokan úniu. Kongbūoân kòtsu hông gōasia̍p, hō͘ Húīⁿ kôtsàn tōa tio̍hkiaⁿ. Hêngtsèngīⁿ kokka tsuthong antsoân hōepò sûisî khui ē inèng, tûliáu thongpò siongkuan tanūi ìn piàn ígōa, mā tsoânbīn tshing tshâ gōasia̍p koántō kah hông sia̍plāu ê kòtsu hoānûi. Kinkì tsuan kuaⁿoân tshing tshâ kiatkó, bo̍ktsêng í sótēng gōasia̍p kòtsu sī ùi Khótshìīⁿ Tsoânsūpō͘ ê tsi̍t tâi tiānnáu tsúki tshutkhì·ê, kingkòe tsuliāu pítùi, huathiān 2004 nî tio̍h hông tsèng ji̍p "bo̍kbé thêngsik", bo̍ktsêng kiámtsa tsaiiáⁿ hông sia̍plāu ê kòtsu sī 2012 nî la̍kgue̍h tshe lâu· tshutkhì ê, hitê hēthóng tī 2015 nî saⁿgue̍h tsiū íking lo̍h sòaⁿ kingsin kòe, khiok iáu bô huattō͘ phiahbián tsuliāu gōasia̍p, siongkuan tanūi put pâitû sī ûisiu jînoân, lāi kúi ahsī駭客só͘ tsò ê, íking khétāng tiâutsa thêngsū hôngtsí sūkiāⁿ khoktōa. Khàutûtiāu tiônghok siaplāu miâtuaⁿ, iáu ū 24 bān pit tsuliāu, kîtiong ū 28,000 miâ kuaⁿoân iáu tī goân tanūi jīm tsit.

　　 Lán tsin huaⁿhí, tī tsêngpò hongbīn, Tâioân ke gō͘ lúi ba̍ktsiu. 　　(230427)

Tsù, 華為 駭客　tshiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Lán tsin huaⁿ-hí, Tâi-oân ke gō͘ lúi ba̍k-tsiu!

Sì-gue̍h jī-la̍k, Li̍p-huat-īⁿ gōa-kau kah kok-hông úi-goân-hōe iau-tshiáⁿ Kok-an kio̍k-tiúⁿ Tshòa Bêng-gān, tsiū "Τiong-kiōng ho̍k-ha̍p sik ui-hia̍p tùi lán kok kok-ka an-tsoân ê éng-hióng" tsìn-hêng pò-kò kah pī-sûn. Tiong-kok Kok-bîn-tóng li̍p-úi Tân Í-sìn tsit-sûn ê sî mn̄g kóng, Kok-an-kio̍k tsòe-kīn tsit kúi nî tōa-liōng king-sin tiān-náu siat-pī, kah kok-gōa tsêng-pò ki-kò͘ siat-pī ū sio-siâng ê só͘-tsāi, gōa-kài te̍k-pia̍t kuan-sim Tâi-oân kah Bí-kok ê tsêng-pò ha̍p-tsok, Bí-kok koh sī "Gō͘-gán liân-bêng" tsêng-pò ki-tsè ê tsi̍t khoân. Kok-an kio̍k-tiúⁿ Tshòa Bêng-gān tap sûn tsí-tshut, khak-si̍t tī tsêng- pò ha̍p-tsok pō͘-hūn, tû-liáu si̍t-thé tsêng-pò kau-liû í-gōa, koh khah tio̍h kiàn-li̍p bāng-lō͘ tsik-sî thong-pò kah liân-hē ê ki-tsè, só͘-í tio̍h pian-lia̍t ū-soàn lâi king-sin tsu-goân tsong-pī. Tshòa Bêng-gān kio̍k-tiúⁿ piáu-sī, ē thàu-kòe pó-bi̍t hē-thóng kau-liû. Tâi-oân bo̍k-tsêng í-king ū kah "Gō͘-gán liân-bêng" si̍t-tsè kau-ōaⁿ tsêng-pò, jî-tshiáⁿ sī tsik-sî-sèng-·ê.

　　" Gō͘-gán liân-bêng" (Five Eyes) sī " Gō͘-gán " gō͘ lúi ba̍k-tsiu,"liân-bêng" sī lán ka ke-·ê, tse sī tsi̍t-ê gí-giân í kóng Ing-gí ūi Tsú ê kok-ka ê tsêng-pò liân-bêng, tī Ing-Bí hia̍p- tēng tsi hā tso͘-sêng ê kok-tsè tsêng-pò hun-hióng thoân-thé, sêng-oân pau-kuat Ò-tsiu, Canada, Niú-se-lân, Ing-kok kah Bí-kok gō͘ kok." Gō͘-gán liân-bêng" ê le̍k-sú ùi tē-jī tshù sè-kài tāi-tsiàn Tông-bêng-kok huat-pò͘ ê Tāi-se-iûⁿ Hiàn-tsiuⁿ khai-sí, tsiàn-āu ūi tùi-hù So͘-liân. 2001 nî káu-gue̍h tsa̍p-it tī Bí-kok huat-sing ê "911 sū-kiāⁿ" liáu-āu, tsin kín tio̍h khok-tián-·khí-lâi, hoán-khóng tông-sî mā hông-hoān kiōng-tông te̍k-jîn, ha̍p-tsok phah-tsō tsi̍t-ê tsêng-pò so͘-tsi̍p bāng, kàm-khòng tsoân sè-kài." Gō͘-gán liân-bêng"siōng tshut-miâ ê sī tshun tshiú kan-sia̍p Tiong-kok ê華為. Tsit gō͘ kok kah lâng-kang tsêng-pò, sìn-hō tsêng-pò, an-tsoân tsêng-pò, tē-lí tsêng-pò, kun-sū tsêng-pò iú-kuan ê tsêng-pò ki-kò͘ kah tso͘-tsit lóng pau-kuat tsāi-lāi. Í Bí-kok lâi kóng, pau-kuat ū Tiong-iong Tsêng-pò-kio̍k (CIA), Bí-kok Kok hông Tsêng-pò kio̍k (DIA), Liân-pang Tiâu-tsa-kio̍k (FBI), Bí-kok Kok-ka Tē-lí Khong-kan Tsêng-pò-kio̍k (NGA), Bí-kok Kok-ka An-tsoân-kio̍k (NSA) téng ki-kò͘.

　　 Lán ìn-siōng siōng tshim ê tsi̍t kiāⁿ sī, 2019 nî la̍k-gue̍h jī-jī, Hêng-tsèng-īⁿ koân tsàn tsiap tio̍h " Gō͘-gán liân-bêng" thê-kiong ê tsêng-tsu, kóng lán Khó-tshì-īⁿ Tsng-sū-pō͘ ū 59 bān pit kah Tâi-oân peh tōa tsêng-tī hē-thóng siong-kuan ê kò-tsu, gōa-sia̍p tī Bí-kok bāng-tsām, pau-hâm Kok-an-kio̍k Ô-·sèⁿ tsêng-pò tshù-tiúⁿ kah Siā-·sèⁿ jîn-sū tshù-tiúⁿ, tsiâⁿ tsoh kok-an ún-iu. Kong-bū-oân kò-tsu hông gōa-sia̍p, hō͘ Hú-īⁿ kô-tsàn tōa tio̍h-kiaⁿ. Hêng-tsèng-īⁿ kok-ka tsu-thong an-tsoân hōe-pò sûi-sî khui ē in-èng, tû-liáu thong-pò siong-kuan tan-ūi ìn piàn í-gōa, mā tsoân-bīn tshing tshâ gōa-sia̍p koán-tō kah hông sia̍p-lāu ê kò-tsu hoān-ûi. Kin-kì tsu-an kuaⁿ-oân tshing tshâ kiat-kó, bo̍k-tsêng í só-tēng gōa-sia̍p kò-tsu sī ùi Khó-tshì-īⁿ Tsoân-sū-pō͘ ê tsi̍t tâi tiān-náu tsú-ki tshut-khì-·ê, king-kòe tsu-liāu pí-tùi, huat-hiān 2004 nî tio̍h hông tsèng ji̍p "bo̍k-bé thêng-sik", bo̍k-tsêng kiám-tsa tsai-iáⁿ hông sia̍p-lāu ê kò-tsu sī 2012 nî la̍k-gue̍h tshe lâu-· tshut-khì ê, hit-ê hē-thóng tī 2015 nî saⁿ-gue̍h tsiū í-king lo̍h sòaⁿ king-sin kòe, khiok iáu bô huat-tō͘ phiah-bián tsu-liāu gōa-sia̍p, siong-kuan tan-ūi put pâi-tû sī ûi-siu jîn-oân, lāi kúi ah-sī駭客só͘ tsò ê, í-king khé-tāng tiâu-tsa thêng-sū hông-tsí sū-kiāⁿ khok-tōa. Khàu-tû-tiāu tiông-hok siap-lāu miâ-tuaⁿ, iáu ū 24 bān pit tsu-liāu, kî-tiong ū 28,000 miâ kuaⁿ-oân iáu tī goân tan-ūi jīm tsit.

　　 Lán tsin huaⁿ-hí, tī tsêng-pò hong-bīn, Tâi-oân ke gō͘ lúi ba̍k-tsiu. 　　(230427)

Tsù, 華為 駭客　tshiáⁿ liām Hôa-gí




四月二六，立法院外交kah國防委員會邀請國安局長蔡明彥，就「中共複合式威脅對咱國國家安全ê影響」進行報告kah備詢。中國國民黨立委陳以信質詢ê時問講，國安局最近tsit幾年大量更新電腦設備，kah國外情報機構設備有相siângê所在，外界特別關心台灣kah美國ê情報合作，美國koh是「五眼聯盟」情報機制ê一環。國安局長蔡明彥答詢指出，確實tī情報合作部分，除了實體情報交流以外，koh khah tio̍h建立網路即時通報kah聯繫ê機制，所以tio̍h編列預算來更新資源裝備。蔡明彥局長表示，ē透過保密系統交流。台灣目前已經有kah「五眼聯盟」實際交換情報，而且是即時性ê。

　　「五眼聯盟」（Five Eyes）是「五眼」五蕊目睭，「聯盟」是咱ka加ê，tse是一個語言以講英語為主ê國家ê情報聯盟，tī英美協定之下組成ê國際情報分享團體，成員包括澳洲、加拿大、紐西蘭、英國kah美國五國。「五眼聯盟」ê歷史ùi第二次世界大戰同盟國發布ê大西洋憲章開始，戰後為對付蘇聯。2001年九月十一日tī美國發生ê「911事件」了後，真緊tio̍h擴展起來，反恐同時mā防範共同敵人，合作打造一個情報蒐集網，監控全世界。「五眼聯盟」上出名ê是伸手干涉中國ê華為。Tsit五國kah人工情報、信號情報、安全情報、地理情報、軍事情報有關ê情報機構kah組織lóng包括在內。以美國來講，包括有中央情報局（CIA）、美國國防情報局（DIA）、聯邦調查局（FBI）、美國國家地理空間情報局（NGA）、美國國家安全局（NSA）等機構。

　　咱印象上深ê一件是，2019年六月二二，行政院高層接tio̍h「五眼聯盟」提供ê情資，講咱考試院銓敘部有59萬筆kah台灣八大情治系統相關ê個資，外洩tī美國網站，包含國安局王姓情報處長kah謝姓人事處長，成作國安隱憂。公務員個資hông外洩，hō͘府院高層大tio̍h驚。行政院國家資通安全會報隨時開會因應，除了通報相關單位應變以外，mā全面清查外洩管道kah hông洩露ê個資範圍。根據資安官員清查結果，目前已鎖定外洩個資是ùi考試院銓敘部ê一台電腦主機出去ê，經過資料比對，發現2004年tio̍h hông植入「木馬程式」，目前檢查知影hông洩露ê個資是2012年六月初流出去ê，hit-ê系統tī 2015年三月tio̍h已經落線更新過，卻猶無法度避免資料外洩，相關單位不排除是維修人員、內鬼ah是駭客所做ê，已經啟動調查程序防止事件擴大。扣除掉重複洩漏名單，猶有24萬筆資料，其中有28,000名官員猶tī原單位任職。

　　咱真歡喜，tī情報方面，台灣加五蕊目睭。　　(230427)

註：華為 駭客　　請唸華語