《綠色短評》

 | | | 轉寄

任何人lóng m̄是一粒孤島！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.07.02

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》 Lí Lâmhêng

　　　　　　　　　 Jīmhô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘tó! 　

La̍ktsa̍p kúi nî tsêng tha̍k Tanghái Tāiha̍k ê sî, ū tsi̍t ūi gōakok lāusu kà goán tshiùⁿ tsi̍t siú kua, 《 Jīmhô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘tó 》(No Man is an Island) ēkìtit kuasû kóng,"jīmhô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘tó, jīmhô lâng lóng bô ko͘tuaⁿ. Pa̍t lâng ê huaⁿhí sī góa ê huaⁿhí, pa̍t lâng ê pisiong mā sī góa ê pisiong. Ta̍kê hō͘siong suiàu, póhō͘ lí tio̍h sī tsiàukò͘ góa kakī, ta̍kê nátshiūⁿ hiaⁿtī, ta̍kê lóng sī pêngiú."

　　 Jīmhô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘tó, hôhòng tsi̍tê kokka.

　　2022 nî jīgue̍h jīsì, Gôlô tsìnkun tshimlio̍k kehpiah kok 烏克蘭 kàu taⁿ íking sìpah gōa kang, Gôlô tútú phah 烏克蘭ê thâu tsi̍t kò͘ gue̍h, 烏克蘭 ko͘tuaⁿ hùntsiàn nátshiūⁿ bô lâng tshah i, tán kàu Bíkok téng Pakiok kokka khaisí oântsō͘ kok tsióng sinhêng búkhì tsongpī liáuāu, 烏克蘭 tsiah sūkhì tōatsín, jú tsiàn jú ióng. Bô pòaⁿ nî, lán tshian siūⁿ bān siūⁿ mā siūⁿ bē kàu tsit tiûⁿ tsiàntsing ē hō͘ Huitsiu kúi ê kokka aipē kiòbó. Inūi tsiàntsing tìsú 烏克蘭tsitê sèkài niûtshng bô huattō͘ tshutkháu niûsi̍t khì Huitsiu. Hókatsài, kūnî tshitgue̍h jījī, Liânha̍pkok, Gôlô, Thó͘níkî kah 烏克蘭 ū tshioksêng "O͘hái kokmi̍h tshiònggī", íntsún kingiû O͘hái "háisiōng jîntō tsúgī hānglō͘", ùi 烏克蘭ê saⁿ ê tsúiàu kángkháu hiòng sèkài kok tē tshutkháu kokmi̍h kah kîtha tsia̍hmi̍h. Ū siókhóa oān kái pō͘hūn aple̍k, tānsī Gôlô Phûting tsóngthóng ittsài àmsī bô beh koh kèsio̍k. Ùi ánne lán tsaiiáⁿ 烏克蘭 goânpún tio̍h m̄ sī tsi̍tê ko͘tuaⁿ ê kokka, ū tsin tsē Huitsiu kokka tánthāi i ê niûsi̍t kiòngèng.

　　 La̍kgue̍h tsa̍psì, Huitsiu Saiásuaⁿ Bío (Julius Bio) tsóngthóng ho͘io̍k GôO͘ sianghong kiōngtông ló͘le̍k kiatsok tsiàntsing, tsit tiûⁿ tsiàntsing íking tìsú Huitsiu tōapō͘hūn tēkhu ê tsia̍hmi̍h kèsiàu tōa khí. Kiⁿî beh piàⁿliânjīm ê Bío tsóngthóng, pí siáⁿ lâng to khah kuansim koklāi ê kingtsè úntēng. La̍kgue̍h tsa̍pla̍k, iû 塞內加爾tsóngthóng 薩爾kah Lamhui tsóngthóng 拉馬福薩tshōa thoân ê Huitsiu hôpêng tāipiáu thoân kàu 烏克蘭, sêngoân paukuat Lamhui, 塞內加爾, 尚比亞, 葛摩 liânbêng ê tsóngthóng kah 烏干達, Aigi̍p téng kok ê kokip kuaⁿoân. In pe kàu 基輔 liáuāu, 烏克蘭 sing anpâi in tsiânóng布查tshinba̍k khòaⁿ Gôlô kun tô͘sat ê tsèngkì, jiânāu tsiah kah澤倫斯基 tsóngthóng hōetâm. La̍kgue̍h tsa̍pla̍k khah òaⁿ tsoán óng Gôlô 聖彼得堡, la̍kgue̍h tsa̍ptshit kah Gôlô tsóngthóng Phûting hōetâm. Tsiahê Huitsiu léngtōjîn ho͘io̍k thàukòe gōakau tshiútōaⁿ hôpêng tâmphòaⁿ lâi káikuat O͘Gô tshiongtu̍t, tī tsho͘pō͘ kaitōaⁿ ē thêtshut tsi̍t hēlia̍t "sìnjīm kiànli̍p tshòsi", paukuat ho͘io̍k Gôlô thiat kun, íki̍p káitû tùi Gôlô ê tsètshâi. Bôêng tsoh in bôêng, tānsī lán siongsìn in tsit piàn ê sêngkó iúhān.

Goânpún tī O͘Gô tsiàntsing tiong itti̍t pótshî tiongli̍p ê Huitsiu kokka, ná ē siotsio khì 烏克蘭kah Gôlô tsò hôpêng sùtsiá leh? tongjiân sī ūitio̍h kakī ê jînbîn singua̍h. In O͘Gô tsiàntsing kā tsoânkiû niûsi̍t kiòngèng lońg phah loān khì, tsia̍hmi̍h kèsiàu khíkè jú hiông, tìsú Huitsiu goânpún tio̍h ū ê iaugō gûiki koh khah giâmtiōng.

Jīmhô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘tó, jīmhô kokka mā bô ingkai ko͘tuaⁿ, góa bô ê bu̍ttsu lí bē góa, lí bô ê bu̍ttsu góa kiòngèng hō͘ lí, kok kah kok tsi kan hôpêng tàutīn káⁿ m̄ sī tsiâⁿ hó?

Jīmhô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘tó, jīmhô kokka mā bô ingkai ko͘tuaⁿ! 　　(230622)


Tsù,烏克蘭　塞內加爾　薩爾　拉馬福薩　尚比亞 葛摩　基輔 布查 澤倫斯基　　 tshiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

　　　　　　　　　 Jīm-hô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘-tó! 　

La̍k-tsa̍p kúi nî tsêng tha̍k Tang-hái Tāi-ha̍k ê sî, ū tsi̍t ūi gōa-kok lāu-su kà goán tshiùⁿ tsi̍t siú kua, 《 Jīm-hô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘-tó 》(No Man is an Island) ē-kì-tit kua-sû kóng,"jīm-hô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘-tó, jīm-hô lâng lóng bô ko͘-tuaⁿ. Pa̍t lâng ê huaⁿ-hí sī góa ê huaⁿ-hí, pa̍t lâng ê pi-siong mā sī góa ê pi-siong. Ta̍k-ê hō͘-siong su-iàu, pó-hō͘ lí tio̍h sī tsiàu-kò͘ góa ka-kī, ta̍k-ê ná-tshiūⁿ hiaⁿ-tī, ta̍k-ê lóng sī pêng-iú."

　　 Jīm-hô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘-tó, hô-hòng tsi̍t-ê kok-ka.

　　2022 nî jī-gue̍h jī-sì, Gô-lô tsìn-kun tshim-lio̍k keh-piah kok 烏克蘭 kàu taⁿ í-king sì-pah gōa kang, Gô-lô tú-tú phah 烏克蘭ê thâu tsi̍t kò͘ gue̍h, 烏克蘭 ko͘-tuaⁿ hùn-tsiàn ná-tshiūⁿ bô lâng tshah i, tán kàu Bí-kok téng Pak-iok kok-ka khai-sí oân-tsō͘ kok tsióng sin-hêng bú-khì tsong-pī liáu-āu, 烏克蘭 tsiah sū-khì tōa-tsín, jú tsiàn jú ióng. Bô pòaⁿ nî, lán tshian siūⁿ bān siūⁿ mā siūⁿ bē kàu tsit tiûⁿ tsiàn-tsing ē hō͘ Hui-tsiu kúi ê kok-ka ai-pē kiò-bó. In-ūi tsiàn-tsing tì-sú 烏克蘭tsit-ê sè-kài niû-tshng bô huat-tō͘ tshut-kháu niû-si̍t khì Hui-tsiu. Hó-ka-tsài, kū-nî tshit-gue̍h jī-jī, Liân-ha̍p-kok, Gô-lô, Thó͘-ní-kî kah 烏克蘭 ū tshiok-sêng "O͘-hái kok-mi̍h tshiòng-gī", ín-tsún king-iû O͘-hái "hái-siōng jîn-tō tsú-gī hāng-lō͘", ùi 烏克蘭ê saⁿ ê tsú-iàu káng-kháu hiòng sè-kài kok tē tshut-kháu kok-mi̍h kah kî-tha tsia̍h-mi̍h. Ū sió-khóa oān kái pō͘-hūn ap-le̍k, tān-sī Gô-lô Phû-ting tsóng-thóng it-tsài àm-sī bô beh koh kè-sio̍k. Ùi án-ne lán tsai-iáⁿ 烏克蘭 goân-pún tio̍h m̄ sī tsi̍t-ê ko͘-tuaⁿ ê kok-ka, ū tsin tsē Hui-tsiu kok-ka tán-thāi i ê niû-si̍t kiòng-èng.

　　 La̍k-gue̍h tsa̍p-sì, Hui-tsiu Sai-á-suaⁿ Bí-o (Julius Bio) tsóng-thóng ho͘-io̍k Gô-O͘ siang-hong kiōng-tông ló͘-le̍k kiat-sok tsiàn-tsing, tsit tiûⁿ tsiàn-tsing í-king tì-sú Hui-tsiu tōa-pō͘-hūn tē-khu ê tsia̍h-mi̍h kè-siàu tōa khí. Kin-nî beh piàⁿliân-jīm ê Bí-o tsóng-thóng, pí siáⁿ lâng to khah kuan-sim kok-lāi ê king-tsè ún-tēng. La̍k-gue̍h tsa̍p-la̍k, iû 塞內加爾tsóng-thóng 薩爾kah Lamhui tsóng-thóng 拉馬福薩tshōa thoân ê Hui-tsiu hô-pêng tāi-piáu thoân kàu 烏克蘭, sêng-oân pau-kuat Lamhui, 塞內加爾, 尚比亞, 葛摩 liân-bêng ê tsóng-thóng kah 烏干達, Ai-gi̍p téng kok ê ko-kip kuaⁿ-oân. In pe kàu 基輔 liáu-āu, 烏克蘭 sing an-pâi in tsiân-óng布查tshin-ba̍k khòaⁿ Gô-lô kun tô͘-sat ê tsèng-kì, jiân-āu tsiah kah澤倫斯基 tsóng-thóng hōe-tâm. La̍k-gue̍h tsa̍p-la̍k khah òaⁿ tsoán óng Gô-lô 聖彼得堡, la̍k-gue̍h tsa̍p-tshit kah Gô-lô tsóng-thóng Phû-ting hōe-tâm. Tsiah-ê Hui-tsiu léng-tō-jîn ho͘-io̍k thàu-kòe gōa-kau tshiú-tōaⁿ hô-pêng tâm-phòaⁿ lâi kái-kuat O͘-Gô tshiong-tu̍t, tī tsho͘-pō͘ kai-tōaⁿ ē thê-tshut tsi̍t hē-lia̍t "sìn-jīm kiàn-li̍p tshò-si", pau-kuat ho͘-io̍k Gô-lô thiat kun, í-ki̍p kái-tû tùi Gô-lô ê tsè-tshâi. Bô-êng tsoh in bô-êng, tān-sī lán siong-sìn in tsit piàn ê sêng-kó iú-hān.

Goân-pún tī O͘-Gô tsiàn-tsing tiong it-ti̍t pó-tshî tiong-li̍p ê Hui-tsiu kok-ka, ná ē sio-tsio khì 烏克蘭kah Gô-lô tsò hô-pêng sù-tsiá leh? tong-jiân sī ūi-tio̍h ka-kī ê jîn-bîn sing-ua̍h. In O͘-Gô tsiàn-tsing kā tsoân-kiû niû-si̍t kiòng-èng lońg phah loān khì, tsia̍h-mi̍h kè-siàu khí-kè jú hiông, tì-sú Hui-tsiu goân-pún tio̍h ū ê iau-gō gûi-ki koh khah giâm-tiōng.

Jīm-hô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘-tó, jīm-hô kok-ka mā bô ing-kai ko͘-tuaⁿ, góa bô ê bu̍t-tsu lí bē góa, lí bô ê bu̍t-tsu góa kiòng-èng hō͘ lí, kok kah kok tsi kan hô-pêng tàu-tīn káⁿ m̄ sī tsiâⁿ hó?

Jīm-hô lâng lóng m̄ sī tsi̍t lia̍p ko͘-tó, jīm-hô kok-ka mā bô ing-kai ko͘-tuaⁿ! 　　(230622)


Tsù,烏克蘭　塞內加爾　薩爾　拉馬福薩　尚比亞 葛摩　基輔 布查 澤倫斯基　　 tshiáⁿ liām Hôa-gí



六十幾年前讀東海大學ê時，有一位外國老師教阮唱一首歌：《任何人lóng m̄是一粒孤島》（No Man is an Island）會記得歌詞講：「任何人lóng m̄是一粒孤島，任何人lóng無孤單。別人ê歡喜是我ê歡喜，別人ê悲傷mā是我ê悲傷。Ta̍k-ê互相需要，保護你tio̍h是照顧我家己，ta̍k-ê ná像兄弟，ta̍k-ê lóng是朋友。」

　　任何人lóng m̄是一粒孤島，何況一个國家。

　　2022年二月二四，俄羅進軍侵略隔壁國烏克蘭到taⁿ已經四百外工，俄羅抵抵拍烏克蘭ê頭一個月，烏克蘭孤單奮戰ná像無人插伊，等到美國等北約國家開始援助各種新型武器裝備了後，烏克蘭才士氣大振、愈戰愈勇。無半年，咱千想萬想mā想bē到tsit場戰爭ē hō͘非洲幾个國家哀父叫母。因為戰爭致使烏克蘭tsit-ê世界糧倉無法度出口糧食去非洲。好佳哉，舊年七月二二，聯合國、俄羅、土耳其kah烏克蘭有促成「黑海穀物倡議」，允准經由黑海「海上人道主義巷路」，ùi烏克蘭ê三个主要港口向世界各地出口穀物kah其他食物。有小khóa緩解部分壓力，但是俄羅浮丁總統一再暗示無beh koh繼續。Ùi án-ne咱知影烏克蘭原本tio̍h m̄是一個孤單ê國家，有真tsē非洲國家等待伊ê糧食供應。

　　六月十四，非洲獅子山比奧（Julius Bio）總統呼籲俄烏雙方共同努力結束戰爭，這場戰爭已經致使非洲大部分地區ê食物價數大起。今年beh拼連任ê比奧總統，比啥人都khah關心國內ê經濟穩定。六月十六，由塞內加爾總統薩爾kah南非總統拉馬福薩tshōa團ê非洲和平代表團到烏克蘭，成員包括南非、塞內加爾、尚比亞、葛摩聯盟ê總統kah烏干達、埃及等國ê高級官員。In飛到基輔了後，烏克蘭先安排in前往布查親目看俄羅軍屠殺ê證據，然後才kah澤倫斯基總統會談。六月十六khah òaⁿ轉往俄羅聖彼得堡，六月十七kah俄羅總統浮丁會談。Tsiah-ê非洲領導人呼籲透過外交手段和平談判來解決烏俄衝突，tī初步階段會提出一系列「信任建立措施」，包括呼籲俄羅撤軍，以及解除對俄羅ê制裁。無閒作in無閒，但是咱相信in tsit遍ê成果有限。

原本tī烏俄戰爭中一直保持中立ê非洲國家，ná ē相招去烏克蘭kah俄羅做和平使者咧？當然是為tio̍h家己ê人民生活。因烏俄戰爭kā全球糧食供應lońg拍亂去，食物價數起價愈雄，致使非洲原本tio̍h有ê枵餓危機koh khah嚴重。

任何人lóng m̄是一粒孤島，任何國家mā無應該孤單，我無ê物資你賣我，你無ê物資我供應hō͘你，國kah國之間和平鬥陣敢m̄是tsiâⁿ好？ 任何人lóng m̄是一粒孤島，任何國家mā無應該孤單！　　(230622)


註：烏克蘭　塞內加爾　薩爾　拉馬福薩　尚比亞　葛摩　基輔　布查　澤倫斯基　　請唸華語