《綠色短評》

 | | | 轉寄

台灣英語m̄是美國英語！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2023.08.13




Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Tâioân Inggí m̄ sī Bíkok Inggí!

　　 Gō͘ tsa̍p kúi tang tsêng, góa tī Tâioân tē it king Bíkok kóngkò kongsi siōngpan. Goán tsin tsē khehhō͘ sī Bíkok tī Tâioân ê pun kongsi. Kóngkò kongsi goânpún tio̍h ū tsikjīm pangtsō͘ khehhō͘ tī sinbûn mûithé huatpiáu siausit. Gōakok khehhō͘ tûliáu iaukiû tī Tiongbûn mûithé huatpò͘ kongsi kok tsióng siausit ígōa, tongjiân hibāng ētàng tī “Tsina Post” kah “ Tsina News” tongsî nn̄g hūn Ingbûn pòtsóa huatpò͘ sinbûn kó. Goán thâuke Tsîn Khái siansiⁿ Bíkok liûo̍h·ê, i kah ta̍k king Bíkok kongsi ê hūtsikjîn thólūn tāitsì, khuihōe ahsī pòkò kui nî ê kóngkò kèōe lóng bô būntê. Tānsī goán kongsi ū tshiàⁿ tsi̍t ūi Bíkok lāusu múikang lâi kongsi tsi̍t tsōa, goán kā siá hó ê Tiongbûn sinbûn kó ēng Inggí káisueh hō͘ i thiaⁿ, i tsiah siá tsò Ingbûn sinbûn kó kau hō͘ goán thâuke Tsîn khái siansiⁿ kòe ba̍k. Góa bat mn̄g Tsîn·siansiⁿ, sī ántsóaⁿ lí bô ài kakī siá leh? i tshiòtshiòá kóng, lán siá ê Tâioân Inggí ū sî ē siá liáu bô tio̍h bī, gōakok kongsi ê Ingbûn sinbûn kó m̄nā Tâioân ê Bíkok thâuke ē khòaⁿ, tōapō͘hūn lóng ē kià tńgkhì Bíkok tsóng kongsi. Nāsī siá liáu bô hósè, m̄nā lán kongsi ê bīntsú bô liáuliáu, sīmtsì Tâioân ê bīntsú mā sàutē. Góa ū tsi̍t piàn kah hit ūi Bíkok lāusu ōesian, i tshiò kóng, i tsiok phòeho̍k Tâioân ha̍ksing. I kóng i ū tsítō kúi ê tāiha̍k pitgia̍psing Ingbûn siátsok, in siá·ê bô tsi̍t ūi sī ū Ingbûn bûnhuat ê tshògō͘, tānsī kui phiⁿ bûn tha̍k·khílâi m̄ sī Inggí, inūi goán Bíkok lâng bô lâng ánne kóng, lí ánne kóng bô lâng tsaiiáⁿ lí teh kóng siáⁿ, jîtshiáⁿ tsin tsē iōnggí sī ū Bíkok bûnhòa ê pōikéng kah si̍pkoàn ēnghuat, lí nā siūⁿ kóng tsiàu jītián ê káisueh ēng tsit jī tsit kù tio̍h bô būntê, óngóng ē ínkhí gō͘hōe sīmtsì jiá tshut tōa tāitsì.

Pòaⁿ sèkí kòeliáu, iûgoân ū lâng hoān tio̍h Tâioân Inggí ê tshògō͘, tsin khósioh.

　　 Tshitgue̍h té, Bîntsiòngtóng ê Ingbûn kuaⁿhong bāngtsām thui tshut soántsiàn piaugí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, i ê ìsù ingkai sī kóng,"phiò tâu pe̍hsik le̍kliōng, phiò tâu tsèngkhak ê lâng". Nāsī kanta siá Tiongbûn, tongjiân bô būntê. Tānsī Ingbûn kuaⁿhong bāngtsām siá Ingbûn piaugí, tio̍h ài khólū Bíkok bûnhòa pōikéng. Tshitgue̍h saⁿtsa̍p ēpo͘, tsù Tâi Bíkok tsik tsūiû kìtsiá 赫爾（Erin Hale）tī Twitter huat bûn kóng, Bîntsiòngtóng ê kháuhō kah Bíkok “Pe̍hlâng tsìsiōng tsúgī tsèngtóng" ê kháuhō tshaputto kāngkhoán. 赫爾 piáusī, i liáukái Tâioân tsèngtóng tiāⁿtiāⁿ ēng sik tsoh tāipiáu, tshiūⁿkóng"nâsik" kah "le̍ksik", i mā ētàng líkái Tâioân Bîntsiòngtóng tsitê ànlē. Tānsī tsitê kháuhō tùi Bíkok lâng lâi kóng iûgoân ū khah bínkám. 赫爾 thêkhí 1958 nî tshòngli̍p ê "Bíkok pe̍hlâng tsìsiōng tsúgī tsèngtóng", in tī kēngsoán hit tongsî ê kháuhō tio̍h sī “VOTE RIGHT, VOTE WHITE, VOTE STATES' RIGHTS” In íking tī 1987 nî káisàn. Bāngâng thoânthé "Pahlêngkó NEWS" tī bīntsheh téngbīn huat bûn, tsí Bîntsiòngtóng tī Ingbûn kuaⁿhong bāngtsām thui tshut soán tsiàn piaugí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, tùi Bîntsiòngtóng bô se̍ksāi ê gōakoklâng lâi kóng, tsin iôngī gō͘kái tsoh "phiò tâu pe̍hlâng, phiò tâu iū phài". Tsitkù Ingbûn piaugí Bíkok "SaⁿKtóng" ê siktshái siuⁿ bêng.

Bîntsiòngtóng íking kā tsit kù Ingbûn piaugí the̍h tiāu, Kua Bûntiat tsitmá tsiah tsaiiáⁿ goânlâi ū "bûnhòa tshaī". Āutī āukak tsóng·sī pí putti putkak ū khah hó. (230804)

Tsù, 赫爾　tshiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Tâi-oân Ing-gí m̄ sī Bí-kok Ing-gí!

　　 Gō͘ tsa̍p kúi tang tsêng, góa tī Tâi-oân tē it king Bí-kok kóng-kò kong-si siōng-pan. Goán tsin tsē kheh-hō͘ sī Bí-kok tī Tâi-oân ê pun kong-si. Kóng-kò kong-si goân-pún tio̍h ū tsik-jīm pang-tsō͘ kheh-hō͘ tī sin-bûn mûi-thé huat-piáu siau-sit. Gōa-kok kheh-hō͘ tû-liáu iau-kiû tī Tiong-bûn mûi-thé huat-pò͘ kong-si kok tsióng siau-sit í-gōa, tong-jiân hi-bāng ē-tàng tī “Tsina Post” kah “ Tsina News” tong-sî nn̄g hūn Ing-bûn pò-tsóa huat-pò͘ sin-bûn kó. Goán thâu-ke Tsîn Khái sian-siⁿ Bí-kok liû-o̍h-·ê, i kah ta̍k king Bí-kok kong-si ê hū-tsik-jîn thó-lūn tāi-tsì, khui-hōe ah-sī pò-kò kui nî ê kóng-kò kè-ōe lóng bô būn-tê. Tān-sī goán kong-si ū tshiàⁿ tsi̍t ūi Bí-kok lāu-su múi-kang lâi kong-si tsi̍t tsōa, goán kā siá hó ê Tiong-bûn sin-bûn kó ēng Ing-gí kái-sueh hō͘ i thiaⁿ, i tsiah siá tsò Ing-bûn sin-bûn kó kau hō͘ goán thâu-ke Tsîn khái sian-siⁿ kòe ba̍k. Góa bat mn̄g Tsîn-·sian-siⁿ, sī án-tsóaⁿ lí bô ài ka-kī siá leh? i tshiò-tshiò-á kóng, lán siá ê Tâi-oân Ing-gí ū sî ē siá liáu bô tio̍h bī, gōa-kok kong-si ê Ing-bûn sin-bûn kó m̄-nā Tâi-oân ê Bí-kok thâu-ke ē khòaⁿ, tōa-pō͘-hūn lóng ē kià tńg-khì Bí-kok tsóng kong-si. Nā-sī siá liáu bô hó-sè, m̄-nā lán kong-si ê bīn-tsú bô liáu-liáu, sīm-tsì Tâi-oân ê bīn-tsú mā sàu-tē. Góa ū tsi̍t piàn kah hit ūi Bí-kok lāu-su ōe-sian, i tshiò kóng, i tsiok phòe-ho̍k Tâi-oân ha̍k-sing. I kóng i ū tsí-tō kúi ê tāi-ha̍k pit-gia̍p-sing Ing-bûn siá-tsok, in siá-·ê bô tsi̍t ūi sī ū Ing-bûn bûn-huat ê tshò-gō͘, tān-sī kui phiⁿ bûn tha̍k-·khí-lâi m̄ sī Ing-gí, in-ūi goán Bí-kok lâng bô lâng án-ne kóng, lí án-ne kóng bô lâng tsai-iáⁿ lí teh kóng siáⁿ, jî-tshiáⁿ tsin tsē iōng-gí sī ū Bí-kok bûn-hòa ê pōe-kéng kah si̍p-koàn ēng-huat, lí nā siūⁿ kóng tsiàu jī-tián ê kái-sueh ēng tsit jī tsit kù tio̍h bô būn-tê, óng-óng ē ín-khí gō͘-hōe sīm-tsì jiá tshut tōa tāi-tsì.

Pòaⁿ sè-kí kòe-liáu, iû-goân ū lâng hoān tio̍h Tâi-oân Ing-gí ê tshò-gō͘, tsin khó-sioh.

　　 Tshit-gue̍h té, Bîn-tsiòng-tóng ê Ing-bûn kuaⁿ-hong bāng-tsām thui tshut soán-tsiàn piau-gí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, i ê ì-sù ing-kai sī kóng,"phiò tâu pe̍h-sik le̍k-liōng, phiò tâu tsèng-khak ê lâng". Nā-sī kan-ta siá Tiong-bûn, tong-jiân bô būn-tê. Tān-sī Ing-bûn kuaⁿ-hong bāng-tsām siá Ing-bûn piau-gí, tio̍h ài khó-lū Bí-kok bûn-hòa pōe-kéng. Tshit-gue̍h saⁿ-tsa̍p ē-po͘, tsù Tâi Bí-kok tsik tsū-iû kì-tsiá 赫爾（Erin Hale）tī Twitter huat bûn kóng, Bîn-tsiòng-tóng ê kháu-hō kah Bí-kok “Pe̍h-lâng tsì-siōng tsú-gī tsèng-tóng" ê kháu-hō tsha-put-to kāng-khoán. 赫爾 piáu-sī, i liáu-kái Tâi-oân tsèng-tóng tiāⁿ-tiāⁿ ēng sik tsoh tāi-piáu, tshiūⁿ-kóng"nâ-sik" kah "le̍k-sik", i mā ē-tàng lí-kái Tâi-oân Bîn-tsiòng-tóng tsit-ê àn-lē. Tān-sī tsit-ê kháu-hō tùi Bí-kok lâng lâi kóng iû-goân ū khah bín-kám. 赫爾 thê-khí 1958 nî tshòng-li̍p ê "Bí-kok pe̍h-lâng tsì-siōng tsú-gī tsèng-tóng", in tī kēng-soán hit tong-sî ê kháu-hō tio̍h sī “VOTE RIGHT, VOTE WHITE, VOTE STATES' RIGHTS” In í-king tī 1987 nî kái-sàn. Bāng-âng thoân-thé "Pah-lêng-kó NEWS" tī bīn-tsheh téng-bīn huat bûn, tsí Bîn-tsiòng-tóng tī Ing-bûn kuaⁿ-hong bāng-tsām thui tshut soán tsiàn piau-gí “VOTE WHITE, VOTE RIGHT”, tùi Bîn-tsiòng-tóng bô se̍k-sāi ê gōa-kok-lâng lâi kóng, tsin iông-ī gō͘-kái tsoh "phiò tâu pe̍h-lâng, phiò tâu iū phài". Tsit-kù Ing-bûn piau-gí Bí-kok "Saⁿ-K-tóng" ê sik-tshái siuⁿ bêng.

Bîn-tsiòng-tóng í-king kā tsit kù Ing-bûn piau-gí the̍h tiāu, Kua Bûn-tiat tsit-má tsiah tsai-iáⁿ goân-lâi ū "bûn-hòa tsha-ī". Āu-tī āu-kak tsóng-·sī pí put-ti put-kak ū khah hó. (230804)

Tsù, 赫爾　tshiáⁿ liām Hôa-gí





　　五十幾冬前，我tī台灣第一間美國廣告公司上班。阮真tsē客戶是美國tī台灣ê分公司。廣告公司原本tio̍h有責任幫助客戶tī新聞媒體發表消息。外國客戶除了要求tī中文媒體發佈公司各種消息以外，當然希望ētàng tī“Tsina Post”kah“ Tsina News”當時兩份英文報紙發佈新聞稿。阮頭家秦凱先生美國留學ê，伊kahta̍k間美國公司ê負責人討論tāi-tsì、開會ah是報告歸年ê廣告計畫lóng無問題。但是阮公司有tshiàⁿ一位美國老師每工來公司一tsōa，阮kā寫好ê中文新聞稿用英語解說hō͘伊聽，伊才寫作英文新聞稿交hō͘阮頭家秦凱先生過目。我bat問秦先生，是按怎你無愛家己寫咧？伊笑笑á講，咱寫ê台灣英語有時ē寫了無tio̍h味，外國公司ê英文新聞稿m̄-nā台灣ê美國頭家ē看，大部分lóngē寄轉去美國總公司。若是寫了無好勢，m̄-nā咱公司ê面子無了了，甚至台灣ê面子mā掃地。我有一遍kah hit位美國老師話仙，伊笑講，伊足佩服台灣學生。伊講伊有指導幾个大學畢業生英文寫作，in寫·ê無一位是有英文文法ê錯誤，但是歸篇文讀起來m̄是英語，因為阮美國人無人按呢講，你按呢講無人知影你teh講啥，而且真tsē用語是有美國文化ê背景kah習慣用法，你若想講照字典ê解說用tsit字tsit句tio̍h無問題，往往ē引起誤會甚至惹出大tāi-tsì。

半世紀過了，猶原有人犯tio̍h台灣英語ê錯誤，真可惜。

　　七月底，民眾黨ê英文官網推出選戰標語“VOTE WHITE，VOTE RIGHT”，伊ê意思應該是講：「票投白色力量，票投正確ê人」。若是kan-ta寫中文，當然無問題。但是英文官網寫英文標語，tio̍h愛考慮美國文化背景。七月三十下晡，駐台美國籍自由記者赫爾（Erin Hale）tīTwitter發文講，民眾黨ê口號kah美國「白人至上主義政黨」ê口號差不多仝款。赫爾表示，伊了解台灣政黨tiāⁿ-tiāⁿ用色作代表，像講「藍色」kah「綠色」，伊māētàng理解台灣民眾黨tsit-ê案例。但是tsit-ê口號對美國人來講猶原有khah敏感。赫爾提起1958年創立ê「美國白人至上主義政黨」，in tī競選hit當時ê口號tio̍h是“VOTE RIGHT，VOTE WHITE，VOTE STATES' RIGHTS”In已經tī 1987年解散。網紅團體「百靈果NEWS」tī面冊頂面發文，指民眾黨tī英文官網推出選戰標語“VOTE WHITE，VOTE RIGHT”，對民眾黨無熟似ê外國人來講，真容易誤解作「票投白人，票投右派」。Tsit句英文標語美國「三K黨」ê色彩siuⁿ明。

民眾黨已經kā tsit句英文標語the̍h掉，柯文哲tsit-má才知影原來有「文化差異」。後知後覺總是比不知不覺有khah好。 (230804)

註：赫爾　　請唸華語