《綠色短評》

 | | | 轉寄

M̄是tsit黨kah hit黨ê無仝，是人kah m̄是人ê差別！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2021.07.25

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》 Lí Lâmhêng
M̄sī tsit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄sī lâng ê tshapia̍t!

　　2019 nîté ê Búhàn hìiām thoân kàu tsoân sèkài lóng tio̍htse. Tsin tsē khoha̍kka kóaⁿkín beh giánhuat Búhàn hìiām ê e̍kbiâu. Tsitê pēⁿto̍k thoânjiám tsiok kín, hāisí tsin tsē lâng, “WHO” kah kok kok tsènghú huattshut " kínkip súiōng tshingtuaⁿ", íntsún e̍kbiâu singsán kongsi ê tī tēsaⁿ kaitōaⁿ tshìgiām tio̍h ētàng ná tsò tshìgiām ná hoànbē e̍kbiâu. Tsin tsē hógia̍h kok kín the̍h tōa pé tsîⁿ hiòng e̍kbiâu tshiúⁿsiong tōa phue tiāⁿ e̍kbiâu, ūtēng e̍kbiâu sò͘liōng ū tsē kah tsoân kok múi lâng tsù gō͘ piàn ê, tānsī ū kohkhah tsē kokka kinpún bô tsîⁿ thang bé e̍kbiâu.

Tsi̍tê kiò tsoh “COVAX” ê kikò͘ sêngli̍p, kèe̍k 2021 nî jīgo̍eh khaisí hunhuat e̍kbiâu hō͘ 92 ê sànhiong kokka kah kúi tsa̍pê tiong tán siuji̍p kokka. “COVAX” ê bo̍kphiau sī kàu 2021 nîté ētàng hiòng tsoânkiû phòe sàng tsìtsió 20 ik tse e̍kbiâu, hō͘ kē siuji̍p kokka ū 20% jînkháu ētàng tsù tio̍h e̍kbiâu. Tsîⁿ leh? bō͘khoán. Kok kok tsènghú kuanhiàn, Ingkok tsènghú kuan 7.34 ik bíkim, Ji̍tpún kuan 10 ik bíkim, kàu la̍kgo̍eh tshesaⁿ ûitsí, bō͘khoán ê tsóng kimgia̍h íking ta̍tkàu 96 ik bíkim. “COVAX” ê siūⁿhuat sī, sèkài siōng nā ū lâng bô kihōe tsù e̍kbiâu, in ē kankhó͘sim, tse tio̍h sī jîntō tsúgī ê tsingsîn.

　　 La̍kgo̍eh saⁿtsa̍p, Bíkok Pe̍kkiong huatgiânjîn Jen Psaki tsítshut "Bíkok ū tsùì tio̍h Tâioân beh the̍h e̍kbiâu ê tô͘kèng hông tsia̍t tn̄g". La̍kgo̍eh jītsa̍p Bíkok kuantsēng 250 bān tse e̍kbiâu ūn kàu Tāipak, tongjiân ū "tsèhêng Tiongkok tshautsok khongkan" ê ìsù. Māsī tshut tī jîntō tsúgī ê tsingsîn. La̍kgo̍eh tshela̍k, Ji̍tpún gōasiōng相茂木敏充 suanpò͘ tējī pho tui ke tsēngsàng Tâioân ê AZ e̍kbiâu, ē tī tshitgo̍eh tshepeh sàngtshut, sò͘ niû sī 113 bān tse, kasiōng la̍kgo̍eh tshesì kuan sàng ê 124 bān tse, ha̍pkè 237 bān tse. I kóng tī tsa̍p nî tsêng ê Ji̍tpún tangpak tōa tētāng, Tâioân tēit sîkan kuan tsō͘ siānkhoán hō͘ Ji̍tpún bîntsiòng siongtong kámsim, só͘í tng Tâioân biānlîm khùnlân ê sî, Ji̍tpún mā gīputiôngsû, ìsù sī káng tōgīsiōng bētàng thesî thêkiong e̍kbiâu tsioân, ǹgbāng ētàng pangtsān Tâioân hôngtsí e̍ktsêng khoktōa.

La̍kgo̍eh tshikáu, Tiongkok "Tiongng Tiānsi" kóng Tâioân tsiapsiū BÍ, Ji̍t e̍kbiâu ê oântsō͘, sī "koktsè khittsia̍h". Tâioân ê Tiongkok Kokbîntóng ū kamgoān tsoh Tiongkok kiōngsántóng liâulô·ê, kín tòe in thâuke kóng Tâioân sī "e̍kbiâu khittsia̍h". Kūnî jīgo̍eh Búhàn hìiām tī Tiongkok tōa liûhêng ê sî, Ji̍tpún kuan sàng Tiongkok hônghō͘ tshùiam 633 bān ê, tshiú thò 104 bān hù, tōa hêng CT kiámtshik siatpī 1 tâi （ iok 300 bān kho͘ jînbînpè）, koh ū hônghō͘ho̍k, kehlī saⁿ téngténg. Tse sī jîntō hêngûi, ū jînsèng ê bô lâng ē kóng Tiongkok sī khittsia̍h.

　　Bēngtsú kóng, ū tsi̍tê lâng khòaⁿtio̍h tsi̍tê sèhàn gíná kiâⁿ óa khì kó͘tséⁿ piⁿ, tio̍h kóaⁿkín khì kā phō līkhui, pēng m̄sī tsitê lâng kah tsitê sèhàn gíná ê pēbú ū se̍ksāi, mā m̄sī ūitio̍h beh hông oló. Tsísī inūi lâng lóng ū "tshikún tsi sim", tio̍h sī tùi pa̍t lâng tsogū puthēng ē sánsing tôngtsêng sim, ē m̄kam. Bēngtsú kóng, lâng lóng ū tshikún tsi sim, bô tshikún tsi sim·ê m̄sī lâng.

Ē mē tsiapsiū oântsō͘ ê lâng sī khittsia̍h, khókiàn in bô tshikún tsi sim, tongjiân m̄sī lâng. Lán nā tshimji̍p khòaⁿ tāitsì, ē huathiān, M̄sī tsit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄sī lâng ê tshapia̍t! (210709)

Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版
《 Le̍k-sik toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng
M̄-sī tsit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄-sī lâng ê tsha-pia̍t!

　　2019 nî-té ê Bú-hàn hì-iām thoân kàu tsoân sè-kài lóng tio̍h-tse. Tsin tsē kho-ha̍k-ka kóaⁿ-kín beh gián-huat Bú-hàn hì-iām ê e̍k-biâu. Tsit-ê pēⁿ-to̍k thoân-jiám tsiok kín, hāi-sí tsin tsē lâng, “WHO” kah kok kok tsèng-hú huat-tshut " kín-kip sú-iōng tshing-tuaⁿ", ín-tsún e̍k-biâu sing-sán kong-si ê tī tē-saⁿ kai-tōaⁿ tshì-giām tio̍h ē-tàng ná tsò tshì-giām ná hoàn-bē e̍k-biâu. Tsin tsē hó-gia̍h kok kín the̍h tōa pé tsîⁿ hiòng e̍k-biâu tshiúⁿ-siong tōa phue tiāⁿ e̍k-biâu, ū-tēng e̍k-biâu sò͘-liōng ū tsē kah tsoân kok múi lâng tsù gō͘ piàn ê, tān-sī ū koh-khah tsē kok-ka kin-pún bô tsîⁿ thang bé e̍k-biâu.

Tsi̍t-ê kiò tsoh “COVAX”ê ki-kò͘ sêng-li̍p, kè-e̍k 2021 nî jī-go̍eh khai-sí hun-huat e̍k-biâu hō͘ 92 ê sàn-hiong kok-ka kah kúi tsa̍p-ê tiong tán siu-ji̍p kok-ka. “COVAX” ê bo̍k-phiau sī kàu 2021 nî-té ē-tàng hiòng tsoân-kiû phòe sàng tsì-tsió 20 ik tse e̍k-biâu, hō͘ kē siu-ji̍p kok-ka ū 20% jîn-kháu ē-tàng tsù tio̍h e̍k-biâu. Tsîⁿ leh? bō͘-khoán. Kok kok tsèng-hú kuan-hiàn, Ing-kok tsèng-hú kuan 7.34 ik bí-kim, Ji̍t-pún kuan 10 ik bí-kim, kàu la̍k-go̍eh tshe-saⁿ ûi-tsí, bō͘-khoán ê tsóng kim-gia̍h í-king ta̍t-kàu 96 ik bí-kim. “COVAX” ê siūⁿ-huat sī, sè-kài siōng nā ū lâng bô ki-hōe tsù e̍k-biâu, in ē kan-khó͘-sim, tse tio̍h sī jîn-tō tsú-gī ê tsing-sîn.

　　 La̍k-go̍eh saⁿ-tsa̍p, Bí-kok Pe̍k-kiong huat-giân-jîn Jen Psaki tsí-tshut "Bí-kok ū tsù-ì tio̍h Tâi-oân beh the̍h e̍k-biâu ê tô͘-kèng hông tsia̍t tn̄g". La̍k-go̍eh jī-tsa̍p Bí-kok kuan-tsēng 250 bān tse e̍k-biâu ūn kàu Tāi-pak, tong-jiân ū "tsè-hêng Tiong-kok tshau-tsok khong-kan" ê ì-sù. Mā-sī tshut tī jîn-tō tsú-gī ê tsing-sîn. La̍k-go̍eh tshe-la̍k, Ji̍t-pún gōa-siōng相茂木敏充 suan-pò͘ tē-jī pho tui ke tsēng-sàng Tâi-oân ê AZ e̍k-biâu, ē tī tshit-go̍eh tshe-peh sàng-tshut, sò͘ niû sī 113 bān tse, ka-siōng la̍k-go̍eh tshe-sì kuan sàng ê 124 bān tse, ha̍p-kè 237 bān tse. I kóng tī tsa̍p nî tsêng ê Ji̍t-pún tang-pak tōa tē-tāng, Tâi-oân tē-it sî-kan kuan tsō͘ siān-khoán hō͘ Ji̍t-pún bîn-tsiòng siong-tong kám-sim, só͘-í tng Tâi-oân biān-lîm khùn-lân ê sî, Ji̍t-pún mā gī-put-iông-sû, ì-sù sī káng tō-gī-siōng bē-tàng the-sî thê-kiong e̍k-biâu tsi-oân, ǹg-bāng ē-tàng pang-tsān Tâi-oân hông-tsí e̍k-tsêng khok-tōa.

La̍k-go̍eh tshe-káu, Tiong-kok "Tiong-ng Tiān-si" kóng Tâi-oân tsiap-siū BÍ, Ji̍t e̍k-biâu ê oân-tsō͘, sī "kok-tsè khit-tsia̍h". Tâi-oân ê Tiong-kok Kok-bîn-tóng ū kam-goān tsoh Tiong-kok kiōng-sán-tóng liâu-lô-·ê, kín tòe in thâu-ke kóng Tâi-oân sī "e̍k-biâu khit-tsia̍h". Kū-nî jī-go̍eh Bú-hàn hì-iām tī Tiong-kok tōa liû-hêng ê sî, Ji̍t-pún kuan sàng Tiong-kok hông-hō͘ tshùi-am 633 bān ê, tshiú thò 104 bān hù, tōa hêng CT kiám-tshik siat-pī 1 tâi （ iok 300 bān kho͘ jîn-bîn-pè）, koh ū hông-hō͘-ho̍k, keh-lī saⁿ téng-téng. Tse sī jîn-tō hêng-ûi, ū jîn-sèng ê bô lâng ē kóng Tiong-kok sī khit-tsia̍h.

　　Bēng-tsú kóng, ū tsi̍t-ê lâng khòaⁿ-tio̍h tsi̍t-ê sè-hàn gín-á kiâⁿ óa khì kó͘-tséⁿ piⁿ, tio̍h kóaⁿ-kín khì kā phō lī-khui, pēng m̄ sī tsit-ê lâng kah tsit-ê sè-hàn gín-á ê pē-bú ū se̍k-sāi, mā m̄-sī ūi-tio̍h beh hông o-ló. Tsí-sī in-ūi lâng lóng ū "tshik-ún tsi sim", tio̍h sī tùi pa̍t lâng tso-gū put-hēng ē sán-sing tông-tsêng sim, ē m̄-kam. Bēng-tsú kóng, lâng lóng ū tshik-ún tsi sim, bô tshik-ún tsi sim-·ê m̄-sī lâng.

Ē mē tsiap-siū oân-tsō͘ ê lâng sī khit-tsia̍h, khó-kiàn in bô tshik-ún tsi sim, tong-jiân m̄-sī lâng. Lán nā tshim-ji̍p khòaⁿ tāi-tsì, ē huat-hiān, M̄-sī tsit tóng kah hit tóng ê bô kâng, sī lâng kah m̄-sī lâng ê tsha-pia̍t! (210709)



　　2019年底ê武漢肺炎傳到全世界lóng tio̍h災。真tsē科學家趕緊beh研發武漢肺炎ê疫苗。Tsit-ê病毒傳染足緊、害死真tsē人，“WHO”kah各國政府發出「緊急使用清單」，允准疫苗生產公司ê tī第三階段試驗tio̍hē-tàngná做試驗ná販賣疫苗。真tsē好額國緊the̍h大把錢向疫苗廠商大批訂購疫苗，預訂疫苗數量有tsēkah全國民人注五遍ê，但是有koh-khahtsē國家根本無錢thang買疫苗。

一個叫作“COVAX”ê機構成立，計劃2021年二月開始分發疫苗hō͘ 92個散鄉國家kah幾十個中等收入國家。“COVAX”ê目標是到2021年底ētàng向全球配送至少20億劑疫苗，hō͘低收入國家有20%人口ē-tàng注tio̍h疫苗。錢咧？募款。各國政府捐獻，英國政府捐7.34億美金，日本捐10億美金，到六月初三為止，募款ê總金額已經達到96億美金。“COVAX”ê想法是，世界上若有人無機會注疫苗，inē艱苦心，tse tio̍h是人道主義ê精神。

　　六月三十，美國白宮發言人莎琪（Jen Psaki）指出「美國有注意tio̍h台灣beh the̍h疫苗ê途徑hông截（tsa̍h）斷」。六月二十美國捐贈250萬劑疫苗運到台北，當然有「制衡中國操作空間」ê意思。Mā是出tī人道主義ê精神。六月初六，日本外相茂木敏充宣布第二波追加贈送台灣êAZ疫苗，ē tī七月初八送出，數量是113萬劑，加上六月初四捐送ê 124萬劑，合計237萬劑。伊講tī十年前ê日本東北大地動，台灣第一時間捐助善款hō͘日本民眾相當感心，所以當台灣面臨困難ê時，日本mā「義不容辭」（gī-put-iông-sû），意思是講道義上bē-tàng推辭提供疫苗支援，ǹg望ē-tàng幫贊台灣防止疫情擴大。

六月初九，中國「中央電視」講台灣接受美、日疫苗ê援助，是「國際乞食」。台灣ê中國國民黨有甘願作中國共產黨僚儸ê，緊tòe in頭家講台灣是「疫苗乞食」。舊年二月武漢肺炎tī中國大流行ê時，日本捐送中國防護嘴掩633萬個、手套104萬副、大型CT檢測設備1台（約300萬元人民幣），koh有防護服、隔離衫等等。這是人道行為，有人性ê無人ē講中國是乞食。

　　孟子講：有一個人看tio̍h一個細漢囝á行倚去古井邊，tio̍h趕緊去kā抱離開，並m̄是tsit-ê人kah tsit-ê細漢囝á ê父母有熟似，mā m̄是為tio̍h beh hôngo-ló。只是因為人lóng有「惻隱（tshik-ún）之心」，tio̍h是對別人遭遇不幸ē產生同情心、ēm̄甘。孟子講，人lóng有惻隱之心，無惻隱之心êm̄是人。

Ē罵接受援助ê人是乞食，可見in無惻隱之心，當然m̄是人。咱若深入看tāi-tsì，ē發現：M̄是tsit黨kah hit黨ê無仝，是人kah m̄是人ê差別！ (210709)