《綠色短評》

 | | | 轉寄

完全民主ê國家，人民有練siáu話ê自由！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2022.03.06

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī


《 Le̍ksik toánphêng 》 Lí Lâmhêng

Oântsoân bîntsú ê kokka, jînbîn ū liān siáuōe ê tsūiû!

Jīgue̍h tshe, Ingkok 《 Kingtsèha̍kjin 》 kongpò͘ 2021 nî tsoân sèkài bîntsú tsísò͘, móahun 10 hun, kiatkó hiánsī lán kok tsóng tithun 8.99, hông lia̍t ji̍p "oântsoân bîntsú" ê kokka, tī tsoân sèkài pâi miâ tēpeh, iâⁿkòe Òtsiu, Sūisū, Hôlân, Canada, Tikkok, tongjiân iâⁿkòe tētsa̍p la̍k miâ ê Lâmhân kah tē tsa̍ptshit miâ ê Ji̍tpún.

Kingtsèha̍kjin Tìkhò͘ (EIU) ùi 2006 nî khaisí tsètsok nîtō͘ bîntsú tsí sò͘, gō͘ hāng tsípio hunpia̍t sī, soánkí kòethêng kah togoânsèng, tsènghú ūntsok tsōnghóng, tsèngtī tshamú, tsèngtī bûnhòa, kongbîn tsūiû. Tsóng hun 8 hun ísiōng lia̍tji̍p "oântsoân bîntsú" kokka, 6 hun tsì 8 hun sǹgtsoh "ū khuatsit ê bîntsú" kokka, 4 hun tsì 6 hun sǹg sī "hūnha̍p hêng tsèngkoân" kokka, 4 hun íhā hōtsoh "uikoân tsèngkoân" kokka.

　　 Tsoân sèkài ū jītsa̍pit ê "oântsoân bîntsú" kokka, ū gō͘tsa̍psaⁿ ê "ū khuatsit ê bîntsú" kokka, ū saⁿtsa̍psì ê "hūnha̍p hêng tsèngkoân" kokka, ū gō͘tsa̍pkáu ê"uikoân tsèngkoân" kokka. Nāsī í jînkháu pílē lâi sǹg, tsoân sèkài kanta ū 45.7% ê lâng singua̍h tī "oântsoân bîntsú" á·sī "ū khuatsit ê bîntsú" kokka, m̄ nā bô kàu pòaⁿsò͘, jîtshiáⁿ kah 2020 nî ê 49.4% lâi pí mā sī thèpō͘. Píkàu khílâi, tsoân sèkài ū tshiaukòe saⁿhuntsiit ê lâng singua̍h tī uikoân thóngtī tsi hā, paukuat ū tsa̍psì ik jînkháu ê Tiongkok.

Kóngtio̍h Tiongkok, bîntsú sī kah Tâioân oântsoân bē pítit, tēit hāng tsípio "soánkí kòethêng kah togoânsèng", Tiongkok tittio̍h lêng hun, Tâioân tittio̍h móa hun 10 hun; tēgō͘ hāng tsípio "kongbîn tsūiû", Tiongkok tittio̍h 0.88 hun, Tâioân tittio̍h 9.41 hun, tsitê tan hāng Tâioân pâimiâ sèkài tējī.

　　 Tiongkok Kokbîntóng piàⁿ tsoântóng ê la̍t tshuitōng sù tāi kongtâu àn, kūnî tsa̍pjīgue̍h tsa̍ppeh àm, tsaiiáⁿ sù tāi kongtâu àn lóngtsóng sukhì liáuāu, Tiongkok Kokbîntóng Tsu Li̍plûn tsúse̍k kèngjiân kóng,"tùi Tâioân sin ê bîntsú to̍ktshâi tsènghú lâi kóng sī tsi̍tê sènglī."ónghùi Tsu Li̍plûn tsúse̍k ū khì Bíkok liûha̍k, iáu m̄tsaiiáⁿ tsoân sèkài bô hitlō "bîntsú to̍ktshâi tsènghú", mā bô hitlō "to̍ktshâi bîntsú tsènghú". Kūnî tsa̍pjīgue̍h, Tiongkok Kokbîntóng tsêng tsúse̍k, Tionghôa Bînkok tsêngtsóngthóng Má Ingkiú tâusu mûithé kongkik Tshòa Ingbûn tsóngthóng tsiptsèng tsi hā, tsènghú ê piáuhiān m̄nā lī bîntsú lú lâi lú hn̄g, tiantò sī lú kiâⁿ lú óa "put tsūiû ê bîntsú". Kúi kògue̍h āu, Ingkok 《 Kingtsèha̍kjîn 》 kongpò͘ 2021 tsoân sèkài bîntsú tsísò͘, Tâioân sī "oântsoân bîntsú" ê kokka, hiônghiông kā Má Ingkiú siàn tshùiphóe, sèkan ná ū siáⁿmi̍h "put tsūiû ê bîntsú"!

　　 Ingkok 《 Kingtsèha̍kjîn 》 tìkhò͘ kong pò͘ 2021 tsoân sèkài bîntsú tsísò͘, lāité ū tsi̍t hāng sī kongbîn tsūiû, khòaⁿtio̍h Tiongkok Kokbîntóng tsúse̍k Tsu Li̍plûn, Tiongkok Kokbîntóng tsêngtsúse̍k, Tionghôa Bînkok tsêngtsóngthóng Má Ingkiú ô͘pe̍h liān siáuōe, hō͘ tsoân sèkài ê lâng khaksi̍t siongsìn, Tâioân ūiáⁿ sī oântsoân tsūiû ê kokka! (220218)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sik toán-phêng 》 Lí Lâm-hêng

Oân-tsoân bîn-tsú ê kok-ka, jîn-bîn ū liān siáu-ōe ê tsū-iû!

Jī-gue̍h tshe, Ing-kok 《 King-tsè-ha̍k-jin 》 kong-pò͘ 2021 nî tsoân sè-kài bîn-tsú tsí-sò͘, móa-hun 10 hun, kiat-kó hián-sī lán kok tsóng tit-hun 8.99, hông lia̍t ji̍p "oân-tsoân bîn-tsú" ê kok-ka, tī tsoân sè-kài pâi miâ tē-peh, iâⁿ-kòe Ò-tsiu, Sūi-sū, Hô-lân, Canada, Tik-kok, tong-jiân iâⁿ-kòe tē-tsa̍p la̍k miâ ê Lâm-hân kah tē tsa̍p-tshit miâ ê Ji̍t-pún.

King-tsè-ha̍k-jin Tì-khò͘ (EIU) ùi 2006 nî khai-sí tsè-tsok nî-tō͘ bîn-tsú tsí sò͘, gō͘ hāng tsí-pio hun-pia̍t sī, soán-kí kòe-thêng kah to-goân-sèng, tsèng-hú ūn-tsok tsōng-hóng, tsèng-tī tsham-ú, tsèng-tī bûn-hòa, kong-bîn tsū-iû. Tsóng hun 8 hun í-siōng lia̍t-ji̍p "oân-tsoân bîn-tsú" kok-ka, 6 hun tsì 8 hun sǹg-tsoh "ū khuat-sit ê bîn-tsú" kok-ka, 4 hun tsì 6 hun sǹg sī "hūn-ha̍p hêng tsèng-koân" kok-ka, 4 hun í-hā hō-tsoh "ui-koân tsèng-koân" kok-ka.

　　 Tsoân sè-kài ū jī-tsa̍p-it ê "oân-tsoân bîn-tsú" kok-ka, ū gō͘-tsa̍p-saⁿ ê "ū khuat-sit ê bîn-tsú" kok-ka, ū saⁿ-tsa̍p-sì ê "hūn-ha̍p hêng tsèng-koân" kok-ka, ū gō͘-tsa̍p-káu ê"ui-koân tsèng-koân" kok-ka. Nā-sī í jîn-kháu pí-lē lâi sǹg, tsoân sè-kài kan-ta ū 45.7% ê lâng sing-ua̍h tī "oân-tsoân bîn-tsú" á-·sī "ū khuat-sit ê bîn-tsú" kok-ka, m̄ nā bô kàu pòaⁿ-sò͘, jî-tshiáⁿ kah 2020 nî ê 49.4% lâi pí mā sī thè-pō͘. Pí-kàu khí-lâi, tsoân sè-kài ū tshiau-kòe saⁿ-hun-tsi-it ê lâng sing-ua̍h tī ui-koân thóng-tī tsi hā, pau-kuat ū tsa̍p-sì ik jîn-kháu ê Tiong-kok.

Kóng-tio̍h Tiong-kok, bîn-tsú sī kah Tâi-oân oân-tsoân bē pí--tit, tē-it hāng tsí-pio "soán-kí kòe-thêng kah to-goân-sèng", Tiong-kok tit-tio̍h lêng hun, Tâi-oân tit-tio̍h móa hun 10 hun; tē-gō͘ hāng tsí-pio "kong-bîn tsū-iû", Tiong-kok tit-tio̍h 0.88 hun, Tâi-oân tit-tio̍h 9.41 hun, tsit-ê tan hāng Tâi-oân pâi-miâ sè-kài tē-jī.

　　 Tiong-kok Kok-bîn-tóng piàⁿ tsoân-tóng ê la̍t tshui-tōng sù tāi kong-tâu àn, kū-nî tsa̍p-jī-gue̍h tsa̍p-peh àm, tsai-iáⁿ sù tāi kong-tâu àn lóng-tsóng su--khì liáu-āu, Tiong-kok Kok-bîn-tóng Tsu Li̍p-lûn tsú-se̍k kèng-jiân kóng,"tùi Tâi-oân sin ê bîn-tsú to̍k-tshâi tsèng-hú lâi kóng sī tsi̍t-ê sèng-lī."óng-hùi Tsu Li̍p-lûn tsú-se̍k ū khì Bí-kok liû-ha̍k, iáu m̄-tsai-iáⁿ tsoân sè-kài bô hit-lō "bîn-tsú to̍k-tshâi tsèng-hú", mā bô hit-lō "to̍k-tshâi bîn-tsú tsèng-hú". Kū-nî tsa̍p-jī-gue̍h, Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsêng tsú-se̍k, Tiong-hôa Bîn-kok tsêng-tsóng-thóng Má Ing-kiú tâu-su mûi-thé kong-kik Tshòa Ing-bûn tsóng-thóng tsip-tsèng tsi hā, tsèng-hú ê piáu-hiān m̄-nā lī bîn-tsú lú lâi lú hn̄g, tian-tò sī lú kiâⁿ lú óa "put tsū-iû ê bîn-tsú". Kúi kò-gue̍h āu, Ing-kok 《 King-tsè-ha̍k-jîn 》 kong-pò͘ 2021 tsoân sè-kài bîn-tsú tsí-sò͘, Tâi-oân sī "oân-tsoân bîn-tsú" ê kok-ka, hiông-hiông kā Má Ing-kiú siàn tshùi-phóe, sè-kan ná ū siáⁿ-mi̍h "put tsū-iû ê bîn-tsú"!

　　 Ing-kok 《 King-tsè-ha̍k-jîn 》 tì-khò͘ kong pò͘ 2021 tsoân sè-kài bîn-tsú tsí-sò͘, lāi-té ū tsi̍t hāng sī kong-bîn tsū-iû, khòaⁿ-tio̍h Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsú-se̍k Tsu Li̍p-lûn, Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsêng-tsú-se̍k, Tiong-hôa Bîn-kok tsêng-tsóng-thóng Má Ing-kiú ô͘-pe̍h liān siáu-ōe, hō͘ tsoân sè-kài ê lâng khak-si̍t siong-sìn, Tâi-oân ū-iáⁿ sī oân-tsoân tsū-iû ê kok-ka! (220218)



二月初，英國《經濟學人》公布2021年全世界民主指數，滿分10分、結果顯示咱國總得分8.99，hông列入「完全民主」ê國家，tī全世界排名第八，贏過澳洲、瑞士、荷蘭、加拿大、德國，當然贏過第十六名ê南韓kah第十七名ê日本。

經濟學人智庫（EIU）ùi 2006年開始製作年度民主指數，五項指標分別是：選舉過程kah多元性、政府運作狀況、政治參與、政治文化、公民自由。總分8分以上列入「完全民主」國家，6分至8分算作「有缺失ê民主」國家，4分至6分算是「混合型政權」國家，4分以下號作「威權政權」國家。

　　全世界有二十一个「完全民主」國家，有五十三个「有缺失ê民主」國家，有三十四个「混合型政權」國家，有五十九 个「威權政權」國家。若是以人口比例來算，全世界kan-ta有45.7% ê人生活tī「完全民主」á是「有缺失ê民主」國家，m̄ nā無到半數，而且kah 2020年ê 49.4%來比mā是退步。比較起來，全世界有超過三分之一ê人生活tī威權統治之下，包括有十四億人口ê中國。

講tio̍h中國，民主是kah台灣完全bē比得，第一項指標「選舉過程kah多元性」，中國得tio̍h零分、台灣得tio̍h滿分10分；第五項指標「公民自由」，中國得tio̍h 0.88分、台灣得tio̍h 9.41分，tsit-ê單項台灣排名世界第二。

　　中國國民黨piàⁿ全黨ê力推動四大公投案，舊年十二月十八暗，知影四大公投案lóng總輸去了後，中國國民黨朱立倫主席竟然講：「對台灣新ê民主獨裁政府來講是一个勝利。」枉費朱立倫主席有去美國留學，猶m̄知影全世界無hit號「民主獨裁政府」、mā無hit號「獨裁民主政府」。舊年十二月，中國國民黨前主席、中華民國前總統馬英九投書媒體攻擊蔡英文總統執政之下，政府ê表現m̄-nā離民主lú來lú遠，顛倒是lú行lú óa「不自由ê民主」。幾個月後，英國《經濟學人》公布2021全世界民主指數，台灣是「完全民主」ê國家，雄雄kā馬英九煽嘴phóe：世間ná有啥物「不自由ê民主」！

　　英國《經濟學人》智庫公布2021全世界民主指數，內底有一項是公民自由，看tio̍h中國國民黨主席朱立倫、中國國民黨前主席、中華民國前總統馬英九胡白練siáu話，hō͘全世界ê人確實相信：台灣有影是完全自由ê國家！ (220218)

註：hit號　請讀作［hit-lō］