《綠色短評》

 | | | 轉寄

蘇格蘭beh koh獨立公投，想起台灣！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2022.07.17

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik Toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　 Scotland beh koh to̍kli̍p kongtâu, siūⁿkhí Tâioân!

2014 nî káugue̍h tsa̍ppeh, Scotland pān kòe tsi̍t piàn to̍kli̍p kongtâu, kongtâu têba̍k sī, Scotland sī m̄ sī ingkai tsiâⁿ tsoh tsi̍tê to̍kli̍p ê kokka? tôngì ê ū 1,617,989 phiò, tsiàm 44.70%, put tôngì ê ū 2,001,926 phiò, tsiàm 55.30%. To̍kli̍p kongtâu bô kòe. Tsitshî Scotland to̍kli̍p ê tīniâⁿ hibāng ētàng ū nn̄g pái kongtâu, Scotland tsènghú siútiúⁿ , siúsik pō͘tiúⁿ Nicola Sturgeon lúsū thêgī, mênî 2023 nî tsa̍pgue̍h tsa̍pkáu kípān Scotland to̍kli̍p kongtâu. I íking hiòng Ingkok siúsiòng Boris Johnson tì hâm, Tsînkiû i ê tsèngsik tôngì. Nicola Sturgeon pō͘tiúⁿ piáusī, nā sī siúsiòng m̄ tôngì, i ē the̍h tshiáⁿ tsòiko huatīⁿ tsiamtùi Scotland to̍kli̍p kongtâu sī m̄ sī ha̍phuat tsòtshut huatlu̍t tshâikuat.

To̍kli̍p ho͘siaⁿ ná ē kohtsài tshuthiān? si̍ttsèsiōng Scotland to̍kli̍p ê siaⁿim itti̍t m̄bat siausit kòe. 2016 nî, Ingkok tsoânbîn kongtâu tsànsêng thuatlī Aubêng, tongsî Nicola Sturgeon pō͘tiúⁿ tio̍h sûisî iaukiû kíhêng tējī piàn Scotland to̍kli̍p kongtâu, inūi tī Ingkok thuat Au kongtâu tiong, 62%ê Scotland soánbîn hoántùi thuat Au, kantāⁿ38% soánbîn tsànsêng. Tsitshî to̍kli̍p ê lâng jīnûi Scotland ê bīlâi ingkai kakī kuattēng, bô ingkai kah kuiê liânha̍p ôngkok pa̍k tsoh tsi̍tê. In jīnûi Scotland "hông thuat Au" tio̍h sī tsi̍tê siōng hó ê lē.

　　2021 nî gō͘gue̍h tshela̍k, Scotland gīhōe soánkí, Scotland Bîntso̍któng se̍kūi tsēngka kàu 64 sik, soán tsêng Scotland Bîntso̍któng kah Le̍k tóng ū piáusī, nā sī tī gīhōe soánkí tiong iâⁿ tio̍h siōng tsē soánphiò, tio̍h beh thui tshut to̍kli̍p kongtâu kèe̍k. Soánkí kiatkó in tsintsiàⁿ tī Scotland tēhng gīhōe tiong tsiàm tosò͘ se̍kūi. Nicola Sturgeon pō͘tiúⁿ piáusī, tēhng gīhōe soánkí ê sènglī, koh ke Scotland tosò͘ soánbîn hoántùi thuat Au, ìsù sī kóng i tsiángak tio̍h "kiông koh ū la̍t ê soánbîn siūkoân", tsútiuⁿ kíhêng to̍kli̍p kongtâu tsiâⁿ ū kàula̍t. Tānsī Ingkok tsènghú íking tshingtshó piáubêng, bē tôngì Scotland kohtsài kíhêng to̍kli̍p kongtâu. Siatsú tsòiko huatīⁿ tshâikuat ha̍phuat, tio̍h ēsái koh to̍kli̍p kongtâu. Siatsú tshâikuat jīnûi put ha̍phuat, i kóng, Scotland Bîntso̍któng ē tī āu kài tōasoán tiong thêtshut Scotland to̍kli̍p ê tsèngkiàn, hō͘ āu kài tōasoán tsiâⁿ tsoh "si̍ttsit siōng ê to̍kli̍p kongtâu".

Lán thè Scotland jînbîn huaⁿhí, in ua̍h tī tsintsiàⁿ tsūiû bîntsú ê só͘tsāi, kóng beh to̍kli̍p kongtâu tio̍h ēsái to̍kli̍p kongtâu, bô siū khiónghat, to̍kli̍p kongtâu ē kòe bē kòe, kiatkó ántsóaⁿ lóng tio̍h iû tsoânthé Scotland jînbîn hūtsik. Te̍kpia̍t ài tsùì tsi̍t tiám, Scotland kàu tsitmá iûgoân sī Ingkok ê tsi̍tpō͘hūn.

　　2005 nî saⁿgue̍h tsa̍psì, Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok tēng tsi̍tê 《 Hoán hunlia̍t kokka huat 》 kóng sī ūitio̍h beh tùihù Tâioân to̍kli̍p. Kiⁿî la̍kgue̍h tshetsa̍p, tī Sinkapho kíhêng ê tē 19 kài "香格里拉 tùiōe" tiong, Tiongkok kokhông pō͘tiúⁿ Gūi Hōnghô piáusī, Tiongkok kiankuat húntshùi jīmhô "Tâito̍k" tô͘bô͘. I tiôngsin "Nā ū lâng tōatáⁿ káⁿ kā Tâioân hunlia̍t tshutkhì, goán ittēng ē bô sioh tāikè kah i siotsiàn, ittēng tsiàn kàu té."tsioh mn̄g tsi̍tē, Tâioân tsū lâi m̄bat kah Tionghôa Jînbîn Kiōnghôkok ha̍p tsòhóe kòe, goânpún tio̍h m̄bat ha̍p tsòhóe ê nn̄gê kokka, sī beh ántsóaⁿ hunlia̍t tshutkhì leh? ná tshiūⁿ kiò nn̄gê bô kiathun ê to̍ksiná bēsái lîhun, kāngkhoán bô tōlí, kāngkhoán hótshiò. Tâioân beh to̍kli̍p m̄ to̍kli̍p, kah Tiongkok siáⁿ tītōatāi? 　 (220708)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik Toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　 Scotland beh koh to̍k-li̍p kong-tâu, siūⁿ-khí Tâi-oân!

2014 nî káu-gue̍h tsa̍p-peh, Scotland pān kòe tsi̍t piàn to̍k-li̍p kong-tâu, kong-tâu tê-ba̍k sī, Scotland sī m̄ sī ing-kai tsiâⁿ tsoh tsi̍t-ê to̍k-li̍p ê kok-ka? tông-ì ê ū 1,617,989 phiò, tsiàm 44.70%, put tông-ì ê ū 2,001,926 phiò, tsiàm 55.30%. To̍k-li̍p kong-tâu bô kòe. Tsi-tshî Scotland to̍k-li̍p ê tīn-iâⁿ hi-bāng ē-tàng ū nn̄g pái kong-tâu, Scotland tsèng-hú siú-tiúⁿ , siú-sik pō͘-tiúⁿ Nicola Sturgeon lú-sū thê-gī, mê-nî 2023 nî tsa̍p-gue̍h tsa̍p-káu kí-pān Scotland to̍k-li̍p kong-tâu. I í-king hiòng Ing-kok siú-siòng Boris Johnson tì hâm, Tsîn-kiû i ê tsèng-sik tông-ì. Nicola Sturgeon pō͘-tiúⁿ piáu-sī, nā sī siú-siòng m̄ tông-ì, i ē the̍h tshiáⁿ tsòe-ko huat-īⁿ tsiam-tùi Scotland to̍k-li̍p kong-tâu sī m̄ sī ha̍p-huat tsò-tshut huat-lu̍t tshâi-kuat.

To̍k-li̍p ho͘-siaⁿ ná ē koh-tsài tshut-hiān? si̍t-tsè-siōng Scotland to̍k-li̍p ê siaⁿ-im it-ti̍t m̄-bat siau-sit kòe. 2016 nî, Ing-kok tsoân-bîn kong-tâu tsàn-sêng thuat-lī Au-bêng, tong-sî Nicola Sturgeon pō͘-tiúⁿ tio̍h sûi-sî iau-kiû kí-hêng tē-jī piàn Scotland to̍k-li̍p kong-tâu, in-ūi tī Ing-kok thuat Au kong-tâu tiong, 62%ê Scotland soán-bîn hoán-tùi thuat Au, kan-tāⁿ38% soán-bîn tsàn-sêng. Tsi-tshî to̍k-li̍p ê lâng jīn-ûi Scotland ê bī-lâi ing-kai ka-kī kuat-tēng, bô ing-kai kah kui-ê liân-ha̍p ông-kok pa̍k tsoh tsi̍t-ê. In jīn-ûi Scotland "hông thuat Au" tio̍h sī tsi̍t-ê siōng hó ê lē.

　　2021 nî gō͘-gue̍h tshe-la̍k, Scotland gī-hōe soán-kí, Scotland Bîn-tso̍k-tóng se̍k-ūi tsēng-ka kàu 64 sik, soán tsêng Scotland Bîn-tso̍k-tóng kah Le̍k tóng ū piáu-sī, nā sī tī gī-hōe soán-kí tiong iâⁿ tio̍h siōng tsē soán-phiò, tio̍h beh thui tshut to̍k-li̍p kong-tâu kè-e̍k. Soán-kí kiat-kó in tsin-tsiàⁿ tī Scotland tē-hng gī-hōe tiong tsiàm to-sò͘ se̍k-ūi. Nicola Sturgeon pō͘-tiúⁿ piáu-sī, tē-hng gī-hōe soán-kí ê sèng-lī, koh ke Scotland to-sò͘ soán-bîn hoán-tùi thuat Au, ì-sù sī kóng i tsiáng-ak tio̍h "kiông koh ū la̍t ê soán-bîn siū-koân", tsú-tiuⁿ kí-hêng to̍k-li̍p kong-tâu tsiâⁿ ū kàu-la̍t. Tān-sī Ing-kok tsèng-hú í-king tshing-tshó piáu-bêng, bē tông-ì Scotland koh-tsài kí-hêng to̍k-li̍p kong-tâu. Siat-sú tsòe-ko huat-īⁿ tshâi-kuat ha̍p-huat, tio̍h ē-sái koh to̍k-li̍p kong-tâu. Siat-sú tshâi-kuat jīn-ûi put ha̍p-huat, i kóng, Scotland Bîn-tso̍k-tóng ē tī āu kài tōa-soán tiong thê-tshut Scotland to̍k-li̍p ê tsèng-kiàn, hō͘ āu kài tōa-soán tsiâⁿ tsoh "si̍t-tsit siōng ê to̍k-li̍p kong-tâu".

Lán thè Scotland jîn-bîn huaⁿ-hí, in ua̍h tī tsin-tsiàⁿ tsū-iû bîn-tsú ê só͘-tsāi, kóng beh to̍k-li̍p kong-tâu tio̍h ē-sái to̍k-li̍p kong-tâu, bô siū khióng-hat, to̍k-li̍p kong-tâu ē kòe bē kòe, kiat-kó án-tsóaⁿ lóng tio̍h iû tsoân-thé Scotland jîn-bîn hū-tsik. Te̍k-pia̍t ài tsù-ì tsi̍t tiám, Scotland kàu tsit-má iû-goân sī Ing-kok ê tsi̍t-pō͘-hūn.

　　2005 nî saⁿ-gue̍h tsa̍p-sì, Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok tēng tsi̍t-ê 《 Hoán hun-lia̍t kok-ka huat 》 kóng sī ūi-tio̍h beh tùi-hù Tâi-oân to̍k-li̍p. Kin-nî la̍k-gue̍h tshe-tsa̍p, tī Sin-ka-pho kí-hêng ê tē 19 kài "香格里拉 tùi-ōe" tiong, Tiong-kok kok-hông pō͘-tiúⁿ Gūi Hōng-hô piáu-sī, Tiong-kok kian-kuat hún-tshùi jīm-hô "Tâi-to̍k" tô͘-bô͘. I tiông-sin "Nā ū lâng tōa-táⁿ káⁿ kā Tâi-oân hun-lia̍t tshut-khì, goán it-tēng ē bô sioh tāi-kè kah i sio-tsiàn, it-tēng tsiàn kàu té."tsioh mn̄g tsi̍t-ē, Tâi-oân tsū lâi m̄-bat kah Tiong-hôa Jîn-bîn Kiōng-hô-kok ha̍p tsò-hóe kòe, goân-pún tio̍h m̄-bat ha̍p tsò-hóe ê nn̄g-ê kok-ka, sī beh án-tsóaⁿ hun-lia̍t tshut-khì leh? ná tshiūⁿ kiò nn̄g-ê bô kiat-hun ê to̍k-sin-á bē-sái lî-hun, kāng-khoán bô tō-lí, kāng-khoán hó-tshiò. Tâi-oân beh to̍k-li̍p m̄ to̍k-li̍p, kah Tiong-kok siáⁿ tī-tōa-tāi? 　 (220708)


2014年九月十八，蘇格蘭辦過一遍獨立公投，公投題目是：蘇格蘭是m̄是應該成作一个獨立ê國家？同意ê有1,617,989票、佔44.70%，不同意ê有2,001,926票、佔55.30%。獨立公投無過。支持蘇格蘭獨立ê陣營希望ētàng有二次公投，蘇格蘭政府首長、首席部長斯透真（Nicola Sturgeon）女士提議，明年2023年十月十九舉辦蘇格蘭獨立公投。伊已經向英國首相章孫（Boris Johnson）致函，尋求伊ê正式同意。斯透真部長表示，nā是首相m̄同意，伊ē提請最高法院針對蘇格蘭獨立公投是m̄是合法做出法律裁決。

獨立呼聲náēkoh再出現？實際上蘇格蘭獨立ê聲音一直m̄-bat消失過。2016年，英國全民公投贊成脫離歐盟，當時斯透真部長tio̍h隨時要求舉行第二遍蘇格蘭獨立公投，因為tī英國脫歐公投中，62%ê蘇格蘭選民反對脫歐，kan-tāⁿ38%選民贊成。支持獨立ê人認為蘇格蘭ê未來應該家己決定，無應該kah kui个聯合王國縛作一个。In認為蘇格蘭「hông脫歐」tio̍h是一个上好ê例。

　　2021年五月初六，蘇格蘭議會選舉，蘇格蘭民族黨席位增加到64席，選前蘇格蘭民族黨kah綠黨有表示，nā是tī議會選舉中贏tio̍h上tsē選票，tio̍h beh 推出獨立公投計劃。選舉結果in真正tī蘇格蘭地方議會中佔多數席位。斯透真部長表示，地方議會選舉ê勝利，koh加蘇格蘭多數選民反對脫歐，意思是講伊掌握tio̍h「強koh有力ê選民授權」，主張舉行獨立公投tsiâⁿ有夠力。但是英國政府已經清楚表明，bē同意蘇格蘭koh再舉行獨立公投。設使最高法院裁決合法，tio̍hē-sái koh獨立公投。設使裁決認為不合法，伊講，蘇格蘭民族黨ētī後屆大選中提出蘇格蘭獨立ê政見，hō͘後屆大選成作「實質上ê獨立公投」。

咱替蘇格蘭人民歡喜，in活tī真正自由民主ê所在，講beh獨立公投tio̍hē-sái獨立公投、無受恐嚇，獨立公投ē過bē過，結果按怎lóng tio̍h由全體蘇格蘭人民負責。特別ài注意一點，蘇格蘭到tsit-má猶原是英國ê一部分。

　　2005年三月十四，中華人民共和國訂一个《反分裂國家法》講是為tio̍h beh對付台灣獨立。今年六月初十，tī新加坡舉行ê第19屆「香格里拉對話」中，中國國防部長魏鳳和表示，中國堅決粉碎任何「台獨」圖謀。伊重申「Nā有人大膽敢kā台灣分裂出去，阮一定ē無惜代價kah伊相戰，一定戰到底。」借問一下，台灣自來m̄-bat kah中華人民共和國合做夥過，原本tio̍h m̄-bat合做夥ê兩个國家，是beh按怎分裂出去咧？ná像叫兩个無結婚ê獨身仔bē-sái離婚，仝款無道理、仝款好笑。台灣beh獨立m̄獨立，kah中國siáⁿ tī-tōa-tāi？　 (220708)