《綠色短評》

 | | | 轉寄

人，是按怎bē-sái哭？

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2022.07.24

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　　　　　　　 Lâng, sī ántsóaⁿ bēsái khàu?


　　 Tshitgue̍h tshepeh, Ji̍tpún tongtē sîkan tsákhí 11 tiám pòaⁿ tsóiū, Ji̍tpún tsêng siúsiòng 安倍晉三（Abe shinzo）tī奈良 tshī ūi in Tsūiû Bîntsútóng tshamgīīⁿ gīoân hāusoánjîn 佐藤啓 tsō͘soán ê sî, ū po̍ktô͘ ùi i āupiah 3 kongtshioh ê só͘tsāi kā tôaⁿ tshèng, i tò lo̍hkhì liáuāu kóaⁿkín hông sàngkhì pēⁿīⁿ kip kiù, ēpo͘ gō͘ tiám gōa tio̍h tn̄gkhùi kòesin, hiángnî 67 hòe.

Tsoân sèkài kokkok kokkài thiaⁿtio̍h tsitê puthēng ê siausit, lóng tōa tio̍hkiaⁿ kah hoâiliām m̄ kam ê sî, to̍kto̍k Tiongkok kah lâng bô kângkhoán. Thiaⁿtio̍h Abe tsêng siúsiòng hông tôaⁿ tshèng síbông ê siausit, Tiongkok ū tsi̍t kóa siongka nátshiūⁿ sī "te̍kpia̍t huaⁿhí", khaisí tsoh tshioksiau ua̍htāng, ū tsi̍t king bē lingtê ê kòa âng pò͘tiâu siá kóng,"khèngtsiok 安倍 kuise lingtê bé tsi̍t sàng tsi̍t, liânsòa saⁿ kang phó͘ thiⁿ tông khèng", ū tsi̍t king tsūtsoántshia tiàm thui tshut "ūi khèngtsiok 安倍晉三 hông piāng" sàng tshiúthò ua̍htāng, Abe tsêng siúsiòng hông àmsat ê siausit thoân kàu Tiongkok liáuāu, sûisî tī Tiongkok ê bānglō͘ siākûn ínkhí tōaliōng ê thólūn, kàu ēpo͘ saⁿ tiám, tī 微博 ê jia̍t tshiaupńg tsêng 10 miâ ê ōetê tiong, ū 8 hāng ti̍ttsiap kah Abe tsêng siúsiòng iúkuan. Tī tsin tsē lâugiân tiong suijiân ū lâng huatpiáu kuansim ásī siūⁿ beh thólūn sūkiāⁿ ê bûntsiuⁿ, tānsī koh khah tsē ê sī "khèngtsiok","tōa huaⁿhí" ê giânlūn. Ji̍tpún ê bāngiú si̍ttsāi khòaⁿ bē lo̍hkhì, kā Tiongkok tsiahê ûihoán jînsèng ê tāitsì kah bûntsiuⁿ, lóng tsóng kā huane̍k tsoh kokkok bûnjī po tshutlâi hō͘ tsoân sèkài ê lâng khòaⁿ Tiongkok sī siáⁿmi̍h khoán ê kokka.

Sûisî hō͘ lán siūⁿkhí nn̄g tshing gōa nî tsêng Tiongkok tsi̍t ūi kàuio̍kka Bēngtsú ê ōe," Bû tshikún tsi sim, hui jîn iá." Bēngtsú kóng ê tshikún tsi sim, tio̍h sī tsûpi liânbín ê sim, i kí tsi̍tê lē kóng, ū tsi̍tê lâng khòaⁿtio̍h tsi̍tê sèhàn gíná ti̍tti̍t kiâⁿ óa khì kó͘tséⁿ piⁿ, i tio̍h kóaⁿkín khì kā tsitê sèhàn gíná phō khílâi. Tsitê lâng sī m̄ sī kah tsitê sèhàn gíná ê pēbú ū se̍ksāi? m̄ sī. I ánne tsò sī m̄ sī ūitio̍h beh hō͘ tsng n̍i̍h ê lâng oló? m̄ sī. I ánne tsò kantāⁿ tshut tī m̄ kam tsitê sèhàn gíná pua̍h lo̍hkhì kó͘tséⁿ niāniā. Bēngtsú kóng, bô tsûpi liânbín sim ê, m̄ sī lâng.

　　 Thiaⁿkóng Tiongkok jînkháu ū tsa̍psì ik gōa, nāsī kîtiong ū tsi̍t tōatui lóng m̄ sī lâng, si̍ttsāi ē hông kiaⁿ. Koh khah ē hông hoânló ê sī, tsiahê m̄ sī "lâng" ê hoántùi lâng liûlō͘ tshut jînsèng. Tshitgue̍h tshepeh hit kang, Tiongkok mûithé 《澎湃新聞 》 tsù Ji̍t tshiaukòe 10 nî ê kìtsiá Tsan Éng, tī ti̍tpò sinbûn biâusu̍t sū huat kingkòe, tûliáu oló 安倍"ūi Tiong Ji̍t iúhó tsoh tshut huisiông kītāi ê kònghiàn", i kóngkah nââu tīⁿ khílâi khàukah bē tshut siaⁿ. Tsin tsē Tiongkok sió húnâng khòaⁿ kah sêng siūkhì kā tshuttsing, jīnûi Tsan Éng sī ūitio̍h 安倍 siū hāi lâi siongsim. Tsan Éng sūāu ū huat bûn ūi kakī "sitthài" hōe sitlé, kiôngtiāu i bô ingkai kā kòjîn tsêngsû kǹg tī kongtsiòng pêⁿtâi. Lán iáu ē kìtit, 1989 nî Lio̍ksù Thiananmn̂g sūkiāⁿ hit àm, Ji̍tpún NHK tsù Pakkiaⁿ tsi̍t ūi lí kìtsiá pòtō tsi̍tê siàuliân lâng beh ēng singkhu khì tòng tsiàntshia ê sî, i móabīn ba̍ksái, khàukah bē tshèkhùi, liân lâng tī Tangkiaⁿ NHK ê Tsúpò mā khàu tsham lo̍hkhì.. In nn̄gūi sinbûn kangtsoktsiá khàu siáⁿmi̍h? inūi in ū Bēngtsú kóng ê tshikún tsi sim, in sī lâng. Lâng, sī ántsóaⁿ bēsái khàu? 　　(220715)


《澎湃新聞 》 tshiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sik toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　　　　　 Lâng, sī án-tsóaⁿ bē-sái khàu?


　　 Tshit-gue̍h tshe-peh, Ji̍t-pún tong-tē sî-kan tsá-khí 11 tiám pòaⁿ tsó-iū, Ji̍t-pún tsêng siú-siòng 安倍晉三（Abe shinzo）tī奈良 tshī ūi in Tsū-iû Bîn-tsú-tóng tsham-gī-īⁿ gī-oân hāu-soán-jîn 佐藤啓 tsō͘-soán ê sî, ū po̍k-tô͘ ùi i āu-piah 3 kong-tshioh ê só͘-tsāi kā tôaⁿ tshèng, i tò lo̍h-khì liáu-āu kóaⁿ-kín hông sàng-khì pēⁿ-īⁿ kip kiù, ē-po͘ gō͘ tiám gōa tio̍h tn̄g-khùi kòe-sin, hiáng-nî 67 hòe.

Tsoân sè-kài kok-kok kok-kài thiaⁿ-tio̍h tsit-ê put-hēng ê siau-sit, lóng tōa tio̍h-kiaⁿ kah hoâi-liām m̄ kam ê sî, to̍k-to̍k Tiong-kok kah lâng bô kâng-khoán. Thiaⁿ-tio̍h Abe tsêng siú-siòng hông tôaⁿ tshèng sí-bông ê siau-sit, Tiong-kok ū tsi̍t kóa siong-ka ná-tshiūⁿ sī "te̍k-pia̍t huaⁿ-hí", khai-sí tsoh tshiok-siau ua̍h-tāng, ū tsi̍t king bē ling-tê ê kòa âng pò͘-tiâu siá kóng,"khèng-tsiok 安倍 kui-se ling-tê bé tsi̍t sàng tsi̍t, liân-sòa saⁿ kang phó͘ thiⁿ tông khèng", ū tsi̍t king tsū-tsoán-tshia tiàm thui tshut "ūi khèng-tsiok 安倍晉三 hông piāng" sàng tshiú-thò ua̍h-tāng, Abe tsêng siú-siòng hông àm-sat ê siau-sit thoân kàu Tiong-kok liáu-āu, sûi-sî tī Tiong-kok ê bāng-lō͘ siā-kûn ín-khí tōa-liōng ê thó-lūn, kàu ē-po͘ saⁿ tiám, tī 微博 ê jia̍t- tshiau-pńg tsêng 10 miâ ê ōe-tê tiong, ū 8 hāng ti̍t-tsiap kah Abe tsêng siú-siòng iú-kuan. Tī tsin tsē lâu-giân tiong sui-jiân ū lâng huat-piáu kuan-sim á-sī siūⁿ beh thó-lūn sū-kiāⁿ ê bûn-tsiuⁿ, tān-sī koh khah tsē ê sī "khèng-tsiok","tōa huaⁿ-hí" ê giân-lūn. Ji̍t-pún ê bāng-iú si̍t-tsāi khòaⁿ bē lo̍h-khì, kā Tiong-kok tsiah-ê ûi-hoán jîn-sèng ê tāi-tsì kah bûn-tsiuⁿ, lóng tsóng kā huan-e̍k tsoh kok-kok bûn-jī po tshut-lâi hō͘ tsoân sè-kài ê lâng khòaⁿ Tiong-kok sī siáⁿ-mi̍h khoán ê kok-ka.

Sûi-sî hō͘ lán siūⁿ-khí nn̄g tshing gōa nî tsêng Tiong-kok tsi̍t ūi kàu-io̍k-ka Bēng-tsú ê ōe," Bû tshik-ún tsi sim, hui jîn iá." Bēng-tsú kóng ê tshik-ún tsi sim, tio̍h sī tsû-pi liân-bín ê sim, i kí tsi̍t-ê lē kóng, ū tsi̍t-ê lâng khòaⁿ-tio̍h tsi̍t-ê sè-hàn gín-á ti̍t-ti̍t kiâⁿ óa khì kó͘-tséⁿ piⁿ, i tio̍h kóaⁿ-kín khì kā tsit-ê sè-hàn gín-á phō khí-lâi. Tsit-ê lâng sī m̄ sī kah tsit-ê sè-hàn gín-á ê pē-bú ū se̍k-sāi? m̄ sī. I án-ne tsò sī m̄ sī ūi-tio̍h beh hō͘ tsng n̍i̍h ê lâng o-ló? m̄ sī. I án-ne tsò kan-tāⁿ tshut tī m̄ kam tsit-ê sè-hàn gín-á pua̍h lo̍h-khì kó͘-tséⁿ niā-niā. Bēng-tsú kóng, bô tsû-pi liân-bín sim ê, m̄ sī lâng.

　　 Thiaⁿ-kóng Tiong-kok jîn-kháu ū tsa̍p-sì ik gōa, nā-sī kî-tiong ū tsi̍t tōa-tui lóng m̄ sī lâng, si̍t-tsāi ē hông kiaⁿ. Koh khah ē hông hoân-ló ê sī, tsiah-ê m̄ sī "lâng" ê hoán-tùi lâng liû-lō͘ tshut jîn-sèng. Tshit-gue̍h tshe-peh hit kang, Tiong-kok mûi-thé 《澎湃新聞 》 tsù Ji̍t tshiau-kòe 10 nî ê kì-tsiá Tsan Éng, tī ti̍t-pò sin-bûn biâu-su̍t sū huat king-kòe, tû-liáu o-ló 安倍"ūi Tiong Ji̍t iú-hó tsoh tshut hui-siông kī-tāi ê kòng-hiàn", i kóng-kah nâ-âu tīⁿ khí-lâi khàu-kah bē tshut siaⁿ. Tsin tsē Tiong-kok sió hún-âng khòaⁿ kah sêng siū-khì kā tshut-tsing, jīn-ûi Tsan Éng sī ūi-tio̍h 安倍 siū hāi lâi siong-sim. Tsan Éng sū-āu ū huat bûn ūi ka-kī "sit-thài" hōe sit-lé, kiông-tiāu i bô ing-kai kā kò-jîn tsêng-sû kǹg tī kong-tsiòng pêⁿ-tâi. Lán iáu ē kì-tit, 1989 nî Lio̍k-sù Thian-an-mn̂g sū-kiāⁿ hit àm, Ji̍t-pún NHK tsù Pak-kiaⁿ tsi̍t ūi lí kì-tsiá pò-tō tsi̍t-ê siàu-liân lâng beh ēng sing-khu khì tòng tsiàn-tshia ê sî, i móa-bīn ba̍k-sái, khàu-kah bē tshè-khùi, liân lâng tī Tang-kiaⁿ NHK ê Tsú-pò mā khàu tsham lo̍h-khì.. In nn̄g-ūi sin-bûn kang-tsok-tsiá khàu siáⁿ-mi̍h? in-ūi in ū Bēng-tsú kóng ê tshik-ún tsi sim, in sī lâng. Lâng, sī án-tsóaⁿ bē-sái khàu? 　　(220715)


《澎湃新聞 》 tshiáⁿ liām Hôa-gí


《綠色短評》　　李南衡

　　　　　　　　　人，是按怎bē-sái哭？


　　七月初八，日本當地時間早起11點半左右，日本前首相安倍晉三（Abe shinzo）tī奈良市為in自由民主黨參議院議員候選人佐藤啓助選ê時，有暴徒ùi伊後壁3公尺ê所在kā彈銃，伊倒落去了後趕緊hông送去病院急救，下晡五點外tio̍h斷氣過身，享年67歲。

全世界各國各界聽tio̍h tsit-ê不幸ê消息，lóng大tio̍h驚kah懷念m̄甘ê時，獨獨中國kah人無仝款。聽tio̍h Abe前首相hông彈銃死亡ê消息，中國有一kóa商家nátshiūⁿ是「特別歡喜」，開始作促銷活動，有一間賣奶茶ê掛紅布條寫講：「慶祝安倍歸西奶茶買一送一，連續三工普天同慶」，有一間自轉車店推出「為慶祝安倍晉三hông piāng」送手套活動，Abe前首相hông暗殺ê消息傳到中國了後，隨時tī中國ê網路社群引起大量ê討論，到下晡三點，tī微博ê熱搜榜前10名ê話題中，有8項直接kah Abe前首相有關。tī真tsē留言中雖然有人發表關心抑是想beh討論事件ê文章，但是koh khahtsēê是「慶祝」、「大歡喜」ê言論。日本ê網友實在看bē落去，kā中國tsiah-ê違反人性ê代誌kah文章，lóng總kā翻譯作各國文字po出來hō͘全世界ê人看中國是啥物款ê國家。

隨時hō͘咱想起兩千外年前中國一位教育家孟子ê話：「無惻隱之心，非人也。」孟子講ê惻隱之心，tio̍h是慈悲憐憫ê心，伊舉一個例講，有一個人看tio̍h一個細漢gín-á直直行倚去古井邊，伊tio̍h趕緊去kā tsit-ê細漢gín-á抱起來。Tsit-ê人是m̄是kah tsit-ê細漢gín-áê父母有識似？m̄是。伊án-ne做是m̄是為tio̍h beh hō͘庄裡ê人o-ló？m̄是。伊án-ne做kan-tāⁿ出tīm̄甘tsit-ê細漢gín-á跋落去古井niā-niā。孟子講，無慈悲憐憫心ê，m̄是人。

　　聽講中國人口有十四億外，若是其中有一大堆lóng m̄是人，實在ēhông驚。Koh khahēhông煩惱ê是，tsiah-ê m̄是「人」ê反對人流露出人性。七月初八hit工，中國媒體《澎湃新聞》駐日超過10年ê記者曾穎，tī直播新聞描述事發經過，除了o-ló安倍「為中日友好作出非常巨大ê貢獻」，伊講kah嚨喉tīⁿ起來哭kah bē出聲。真tsē中國小粉紅看kah誠受氣kā出征，認為曾穎是為tio̍h安倍受害來傷心。曾穎事後有發文為家己「失態」會失禮，強調伊無應該kā個人情緒匟tī公眾平台。咱猶ē記得，1989年六四天安門事件hit暗，日本NHK駐北京一位女記者報導一個少年人beh用身軀去擋戰車ê時，伊滿面目屎、哭kah bē tshè-khùi，連人tī東京NHKê主播mā哭摻落去.。In兩位新聞工作者哭啥物？因為in有孟子講ê惻隱之心，in是人。人，是按怎bē-sái哭？　　(220715)


註：「無惻隱之心，非人也。」（Bû tshik-ún tsi sim, hui jîn iá） 《澎湃新聞》 請唸華語