《綠色短評》

 | | | 轉寄

真正台灣ê英雄好漢，kah假-·ê！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2022.10.09

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik Toánphêng 》　　　 Lí Lâmhêng

　　　　　Tsintsiàⁿ Tâioân ê inghiông hóhàn, kah ké· ê!

　　1976 nî inūi "Tsiúⁿ Κàitsio̍h síbông" pan Te̍ksiàlēng, So͘ Tongkhé siansiⁿ bûkîtô͘hêng kiám tsoh 15 nî, 1976 nî káugue̍h tsa̍ppeh, ho̍k móa hêngkî kásik tshutga̍k liáuāu bô jōa kú, Tāipak ū kípān tsi̍t tiûⁿ "huangêng So͘ Tongkhé siansiⁿ pêngan tńglâi tshanhōe", ūi tioh beh hiòng c hit ūi m̄bat kìⁿkòe bīn ê Tâioân inghiông hóhàn tìkèng, góa kóaⁿkín pò miâ tshamka. Tshahōe tsi̍t khaisí, tshiáⁿ So͘ Tongkhé siansiⁿ kóng kúikù ōe. I kóng,"góa tsē tsa̍pgō͘ nî o͘lô, siōng kài khóò͘ⁿ· ê sī tsòeāu gō͘ nî kā góa kuaiⁿ to̍kkaⁿ, tsi̍t ê lâng kuaiⁿ tsi̍t king, bô beh hō͘ góa ū kihōe kóngōe. Inūi tshaputto ū gō͘ nî ê sîkan bô kóng pòaⁿkù ōe, kináji̍t, kóngōe nā kóng bē hósè ê só͘tsāi, tshiáⁿ ta̍kê goânliōng." Tongtiûⁿ, ta̍kê lóng ba̍ksái kâmteh kā i phah phoká.

　　So͘ Tongkhé siansiⁿ sī Hûnlîmlâng, tshingsiàuliân sîkî khì Ji̍tpún tha̍ktsheh, inūi hoántùi Ji̍tpún tshimlio̍k Tiongkok, Tiongiong Tāiha̍k tha̍k bô oân, piàⁿ tńglâi Tâioân tsiah khì Ji̍tpún tsù Thàikok Tāisàikoán tsoh huane̍k kangtsok, bô jōa kú tio̍h tsiàu kèōe tshianlí thiâuthiâu 1943 nî piàⁿ kàu Tiongkok Tiôngkhèng. Tsiànāu 1946 nî tńglâi Tâioân, 1951 nî thâutsi̍t piàn tshamsoán tēit kài Hûnlîmkoān gīoân koân phiò lo̍k soán, 1953 nî sūnlī tòngsoán tējī kài Hûnlîmkoān gīoân, tshúāu liân jīm sì kài kàu 1960 nî. 1960 nî tshamsoán Hûnlîm koāntiúⁿ, inūi Tiongkok Kokbîntóng giâmtiōng tsohphiò tsiah lo̍ksoán. 1961 nî káugue̍h tsa̍pkáu thàutsá, tsi̍t kûn giâ tshèng si̍ttôaⁿ ê kun, hiàn, kèng kàu So͘ Tongkhé tshù, kā So͘ Tongkhé, So͘Âng Gua̍tkiau angbó͘ lia̍h·khì. Tsōe miâ sī gībô͘ huattōng "bútsong kikbēng, khòngtsè tiāntâi, hōtiàu tsoânkok Tâioân to̍kli̍p". Tôngsî, Kéngtsóng Póantshù tōa kuibô͘ lia̍h sìpah gōalâng, 1962 nî káu·gue̍h jītsa̍p pún àn phòaⁿkuat, phòaⁿhêng·ê ū gō͘tsa̍p lâng, paukuat So͘ Tongkhé, Tiuⁿ Bō͘tsing, Tân Kingsin phòaⁿ "síhêng", Tsiam E̍kjîn phòaⁿ bûkî tô͘hêng, Lîm Tangkian,N̂g Tshiūlîm, Tēⁿ Kimhô kok phòaⁿ 15 nî, ígōa·ê kok phòaⁿ 12 nî, 7 nî, 5 nî, 2 nî put téng tô͘hêng. Hûnlîmkoān gīhōe ū thongkòe "tsi̍p thé khònggī su", khònggī "imbô͘ poānloān thuihuan tsènghú" liōnghêng siongtiōng, hái gōa jînkoân thoânthé kah koktsè mûithé mā tùi tsitê ànkiāⁿ tōa mē, inūi kokgōa ûlūn aple̍k siuⁿ tōa, huat hôe kingsím, 1963 nî káugue̍h jīgō͘ tsòeāu phòaⁿkuat, So͘ Tongkhé, Tiuⁿ Bō͘tsing, Tsiam E̍kjîn, Tân Kingsin téng sì lâng "bûkî tô͘hêng", ígōa ê lâng kái phòaⁿ tsoh iúkî tô͘hêng 15 nî, 12 nî, 7 nî, 5 nî put téng.

　　 Kiⁿî (2022) káugue̍h tsa̍ptshit Koksúkoán kái bi̍t, 61 nî tsêng ê Tâito̍k tsèngtī ànkiāⁿ So͘ Tongkhé àn huathiān tio̍h sin sūtsèng! 1961 nî saⁿgue̍h tshikáu, Hûnlîm tsi̍t tiûⁿ liûsán kikbēng liáuāu, saⁿgue̍h tsa̍pjī tī Tâipaktshī Ko Gio̍ktshiū ê tshù·nih tsūtsi̍p ê sî, So͘ Tongkhé ū thàuliāu lio̍ktsiàntūi tsiósò͘ putboán hūntsú kah tsi̍t tīn lâng beh huattōng "bútsong kikbēng". Tongsî tsāitiûⁿ· ê Lí Tshiuoán tējī kang tio̍h thêngpò Kokankio̍k. Lí Tshiuoán ná ē sī jiàupêá ? I sénggīgoân jīmlāi tī Sénggīhōe thêtshut, iaukiû Tiongkok Kokbîntóng thètshut kuntūi kah kokêng sūgia̍p, khaihòng tóngkìm, tsoânbīn káisóan tiongiong bînì tāipiáu téngténg, kám bô kàu ióng, bô kàu khìphik?

　　 Kó͘tsálâng kóng,"蓋棺論定" ìsù sī kóng, sì ki ting tèng·lo̍hkhì tsiah tsai suiâⁿ. Bôiáⁿ! Lí Tshiuoán siansiⁿ sī góa tshingsiàuliân sîtāi simba̍k tiong Tâioân ê inghiông hóhàn, náē tsai i síliáu la̍k nî gōa ê kináji̍t, tsiah tsai iáⁿ sī ké·ê! 　　　(220930)


Tsù," 蓋棺論定"　　 tshiáⁿ liām Hôagí


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版


《 Le̍k-sik Toán-phêng 》　　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　Tsin-tsiàⁿ Tâi-oân ê ing-hiông hó-hàn, kah ké-· ê!

　　1976 nî in-ūi "Tsiúⁿ Κài-tsio̍h sí-bông" pan Te̍k-sià-lēng, So͘ Tong-khé sian-siⁿ bû-kî-tô͘-hêng kiám tsoh 15 nî, 1976 nî káu-gue̍h tsa̍p-peh, ho̍k móa hêng-kî ká-sik tshut-ga̍k liáu-āu bô jōa kú, Tāi-pak ū kí-pān tsi̍t tiûⁿ "huan-gêng So͘ Tong-khé sian-siⁿ pêng-an tńg-lâi tshan-hōe", ūi tioh beh hiòng c hit ūi m̄-bat kìⁿ-kòe bīn ê Tâi-oân ing-hiông hó-hàn tì-kèng, góa kóaⁿ-kín pò miâ tsham-ka. Tsha-hōe tsi̍t khai-sí, tshiáⁿ So͘ Tong-khé sian-siⁿ kóng kúi-kù ōe. I kóng,"góa tsē tsa̍p-gō͘ nî o͘-lô, siōng kài khó-ò͘ⁿ-· ê sī tsòe-āu gō͘ nî kā góa kuaiⁿ to̍k-kaⁿ, tsi̍t ê lâng kuaiⁿ tsi̍t king, bô beh hō͘ góa ū ki-hōe kóng-ōe. In-ūi tsha-put-to ū gō͘ nî ê sî-kan bô kóng pòaⁿ-kù ōe, kin-á-ji̍t, kóng-ōe nā kóng bē hó-sè ê só͘-tsāi, tshiáⁿ ta̍k-ê goân-liōng." Tong-tiûⁿ, ta̍k-ê lóng ba̍k-sái kâm-teh kā i phah phok-á.

　　So͘ Tong-khé sian-siⁿ sī Hûn-lîm-lâng, tshing-siàu-liân sî-kî khì Ji̍t-pún tha̍k-tsheh, in-ūi hoán-tùi Ji̍t-pún tshim-lio̍k Tiong-kok, Tiong-iong Tāi-ha̍k tha̍k bô oân, piàⁿ tńg-lâi Tâi-oân tsiah khì Ji̍t-pún tsù Thài-kok Tāi-sài-koán tsoh huan-e̍k kang-tsok, bô jōa kú tio̍h tsiàu kè-ōe tshian-lí thiâu-thiâu 1943 nî piàⁿ kàu Tiong-kok Tiông-khèng. Tsiàn-āu 1946 nî tńg-lâi Tâi-oân, 1951 nî thâu-tsi̍t piàn tsham-soán tē-it kài Hûn-lîm-koān gī-oân koân phiò lo̍k soán, 1953 nî sūn-lī tòng-soán tē-jī kài Hûn-lîm-koān gī-oân, tshú-āu liân jīm sì kài kàu 1960 nî. 1960 nî tsham-soán Hûn-lîm koān-tiúⁿ, in-ūi Tiong-kok Kok-bîn-tóng giâm-tiōng tsoh-phiò tsiah lo̍k-soán. 1961 nî káu-gue̍h tsa̍p-káu thàu-tsá, tsi̍t kûn giâ tshèng si̍t-tôaⁿ ê kun, hiàn, kèng kàu So͘ Tong-khé tshù, kā So͘ Tong-khé, So͘-Âng Gua̍t-kiau ang-bó͘ lia̍h-·khì. Tsōe miâ sī gī-bô͘ huat-tōng "bú-tsong kik-bēng, khòng-tsè tiān-tâi, hō-tiàu tsoân-kok Tâi-oân to̍k-li̍p". Tông-sî, Kéng-tsóng Pó-an-tshù tōa kui-bô͘ lia̍h sì-pah gōa-lâng, 1962 nî káu-·gue̍h jī-tsa̍p pún àn phòaⁿ-kuat, phòaⁿ-hêng-·ê ū gō͘-tsa̍p lâng, pau-kuat So͘ Tong-khé, Tiuⁿ Bō͘-tsing, Tân King-sin phòaⁿ "sí-hêng", Tsiam E̍k-jîn phòaⁿ bû-kî tô͘-hêng, Lîm Tang-kian,N̂g Tshiū-lîm, Tēⁿ Kim-hô kok phòaⁿ 15 nî, í-gōa-·ê kok phòaⁿ 12 nî, 7 nî, 5 nî, 2 nî put téng tô͘-hêng. Hûn-lîm-koān gī-hōe ū thong-kòe "tsi̍p thé khòng-gī su", khòng-gī "im-bô͘ poān-loān thui-huan tsèng-hú" liōng-hêng siong-tiōng, hái gōa jîn-koân thoân-thé kah kok-tsè mûi-thé mā tùi tsit-ê àn-kiāⁿ tōa mē, in-ūi kok-gōa û-lūn ap-le̍k siuⁿ tōa, huat hôe king-sím, 1963 nî káu-gue̍h jī-gō͘ tsòe-āu phòaⁿ-kuat, So͘ Tong-khé, Tiuⁿ Bō͘-tsing, Tsiam E̍k-jîn, Tân King-sin téng sì lâng "bû-kî tô͘-hêng", í-gōa ê lâng kái phòaⁿ tsoh iú-kî tô͘-hêng 15 nî, 12 nî, 7 nî, 5 nî put téng.

　　 Kin-nî (2022) káu-gue̍h tsa̍p-tshit Kok-sú-koán kái bi̍t, 61 nî tsêng ê Tâi-to̍k tsèng-tī àn-kiāⁿ So͘ Tong-khé àn huat-hiān tio̍h sin sū-tsèng! 1961 nî saⁿ-gue̍h tshe-káu, Hûn-lîm tsi̍t tiûⁿ liû-sán kik-bēng liáu-āu, saⁿ-gue̍h tsa̍p-jī tī Tâi-pak-tshī Ko Gio̍k-tshiū ê tshù-·nih tsū-tsi̍p ê sî, So͘ Tong-khé ū thàu-liāu lio̍k-tsiàn-tūi tsió-sò͘ put-boán hūn-tsú kah tsi̍t tīn lâng beh huat-tōng "bú-tsong kik-bēng". Tong-sî tsāi-tiûⁿ-· ê Lí Tshiu-oán tē-jī kang tio̍h thêng-pò Kok-an-kio̍k. Lí Tshiu-oán ná ē sī jiàu-pê-á ? I séng-gī-goân jīm-lāi tī Séng-gī-hōe thê-tshut, iau-kiû Tiong-kok Kok-bîn-tóng thè-tshut kun-tūi kah kok-êng sū-gia̍p, khai-hòng tóng-kìm, tsoân-bīn kái-sóan tiong-iong bîn-ì tāi-piáu téng-téng, kám bô kàu ióng, bô kàu khì-phik?

　　 Kó͘-tsá-lâng kóng,"蓋棺論定" ì-sù sī kóng, sì ki ting tèng-·lo̍h-khì tsiah tsai su-iâⁿ. Bô-iáⁿ! Lí Tshiu-oán sian-siⁿ sī góa tshing-siàu-liân sî-tāi sim-ba̍k tiong Tâi-oân ê ing-hiông hó-hàn, ná-ē tsai i sí-liáu la̍k nî gōa ê kin-á-ji̍t, tsiah tsai iáⁿ sī ké-·ê! 　　　(220930)


Tsù," 蓋棺論定"　　 tshiáⁿ liām Hôa-gí




　　1976年因為「蔣介石死亡」頒特赦令，蘇東啟先生無期徒刑減作15年，1976年九月十八，服滿刑期假釋出獄了後無jōa久，台北有舉辦一場「歡迎蘇東啟先生平安轉來餐會」，為tioh beh向tsit位m̄-bat見過面ê台灣英雄好漢致敬，我趕緊報名參加。餐會一開始，請蘇東啟先生講幾句話．伊講：「我坐十五年烏牢，上kài可惡ê是最後五年kā我關獨監，一ê人關一間，無beh hō͘我有機會講話。因為差不多有五年ê時間無講半句話，今仔日，講話若講bē好勢ê所在，請ta̍k-ê原諒。」當場，ta̍k-ê lóng目屎含teh kā伊拍phok-á。

　　蘇東啟先生是雲林人，青少年時期去日本讀冊，因為反對日本侵略中國，中央大學讀無完，拼tńg來台灣才去日本駐泰國大使館作翻譯工作，無jōa久tio̍h照計畫千里迢迢1943年拼到中國重慶。戰後1946年轉來臺灣，1951年頭一遍參選第一屆雲林縣議員高票落選，1953年順利當選第二屆雲林縣議員，此後連任四屆到1960年。1960年參選雲林縣長，因為中國國民黨嚴重作票才落選。1961年九月十九透早，一群夯銃實彈ê軍、憲、警到蘇東啟厝，kā蘇東啟、蘇洪月嬌翁某lia̍h去。罪名是議謀發動「武裝革命、控制電台、號召全國台灣獨立」。同時，警總保安處大規模lia̍h四百外人，1962年九月二十本案判決，判刑ê有五十人，包括蘇東啟、張茂鐘、陳庚辛判「死刑」，詹益仁判無期徒刑，林東鏗、黃樹琳、鄭金河各判15年，以外ê各判12年、7年、5年、2年不等徒刑。雲林縣議會有通過「集體抗議書」，抗議「陰謀叛亂推翻政府」量刑傷重，海外人權團體kah國際媒體mā對tsit-ê案件大罵，因為國外輿論壓力siuⁿ大，發回更審，1963年九月二五最後判決，蘇東啟、張茂鐘、詹益仁、陳庚辛等四人「無期徒刑」，以外ê人改判作有期徒刑15年、12年、7年、5年不等。

　　今年（2022）九月十七國史館解密，61年前ê台獨政治案件蘇東啟案發現tio̍h新事證！1961年三月初九，雲林一場流產革命了後，三月十二tī臺北市高玉樹ê厝裡聚集ê時，蘇東啟有透露陸戰隊少數不滿分子kah一陣人beh發動「武裝革命」。當時在場ê李秋遠第二工tio̍h呈報國安局。李秋遠ná ē是抓耙仔（jiàu-pê-á）？伊省議員任內tī省議會提出：要求中國國民黨退出軍隊kah國營事業，開放黨禁、全面改選中央民意代表等等，kám無夠勇、無夠氣魄？

　　古早人講：「蓋棺論定」意思是講，四枝釘（ting）釘（tèng）落去才知輸贏。無影！李秋遠先生是我青少年時代心目中台灣ê英雄好漢，ná-ē知伊死了六年外ê今á日，才知影是假ê！　　　(220930)


註：「蓋棺論定」　　請唸華語