《綠色短評》

 | | | 轉寄

「海峽中線」tio̍h固守hō͘好！

作者 李南衡, TsoânTâijī/全台字 by Tsng Hūiphêng 2022.10.30

Tsoânbîn Tâioânjī pán/全民台灣字版簡稱TsoânTâiJī

《 Le̍ksik toánphêng 》　　 Lí Lâmhêng

　　　　　　"Háikiap Tiongsòaⁿ" tio̍h kò͘siú hō͘ hó!

　　 Pehgue̍h saⁿtsa̍p, Tsêng Tshambô͘tsóngtiúⁿ Lí Híbêng tī beh tshutpán ê sin tsheh, thàulō͘ Τiongkiōng ìtô͘ í búle̍k tshimhoān Tâioân ê saⁿ pō͘ khik, thâu khísing tio̍h sī tsēngka kunki kunlām jiáuloān Tâioân, phòhoāi Háikiap Tiongsòaⁿ ê tshàng kuitsik, hôngtsí ìgōa ê kitsè lú lâi lú tsió. I kóng, kîtiong siōngkài tio̍h tamiu ê sī Nn̄ghōaⁿ kunsū ua̍htāng suijiân bô kóng bêng, tānsī sianghong tùi "Háikiap Tiongsòaⁿ" ū ittì ê liáukái kah khòaⁿhuat íking tsosiū phòhoāi. Kòikhì kúi tsa̍p nî, "Háikiap Tiongsòaⁿ" itti̍t pānián Nn̄ghōaⁿ kunsū hêngûi tsúntsik ê kehkài, Nn̄ghōaⁿ suijiân bô kunsū hō͘sìn kitsè, tānsī sianghong lóng tiāmtiām tsiapsiū tsite bô siū Koktsèhuat ioksok ê "Háikiap Tiongsòaⁿ". Lán Gōakaupō͘tiúⁿ Gô͘ Tsiauhiàn kóng,” Tâioân Háikiap Tiong sòaⁿ” íking îtshî Nn̄ghōaⁿ hiāntsōng kúitsa̍p nî ah, i tio̍h sī Nn̄ghōaⁿ hiāntsōng ê tāipiáu." Tiongkok Gōakaupō͘ hù pō͘tiúⁿ Bé Tiâuhiok kóng, "Tâioân sī Tiongkok léngthó͘ ê tsi̍tpō͘hūn, kinpún bô tsûntsāi siáⁿmi̍h “ Háikiap Tiongsòaⁿ .”

　　"Tâioân Háikiap Tiongsòaⁿ" kántshing "Háikiap Tiongsòaⁿ". 1949 nî, Tsiúⁿ Κàitsio̍h ê Tiongkok Kokbîntóng tsènghú tsiànpāi tshian lâi Tâioân. Jītshù Tāitsiàn āu, Bíkok ūitio̍h khakpó i tī Atsiu ê iusè, kā kunsū hôngsòaⁿ thui tsìn kàu Atsiu iânhōaⁿ, iā tio̍h sī iû Bíkok kah Bêngkok só͘ khòngtsè ê Tēit Tóliān, Tâioân tútú tī Tēit Tóliān ê tiongng, tsiànlio̍k tēūi tsa̍phun tiōngiàu, hông oló sī "Bē tîm ê hângkhong búkàm". 1950 nî la̍kgue̍h jīgō͘ Hântsiàn po̍khuat, Bíkok khióngkiaⁿ bānit Τiongkiōng phah Tâioân, siang thâu kò͘ bē khì, Bíkok Tō͘ Ló͘mn̂g tsóngthóng suanpò͘ "Tâioân Háikiap tiongli̍phòa", phàikhián Bíkok Tētshit Kàmtūi tsìnji̍p Tâioân Háikiap, khaisí hái, khong tsingtshâ hêngtōng. Tsi̍t hongbīn ūitio̍h hôngtsí Pakkiaⁿ búle̍k hoān Tâi, lēnggōa tsi̍t hongbīn mā khoànkò Tionghôa Bînkok tsiāmthêng hoánkong Tāilio̍k. 1954 nî, Bí Tâi tshiamsú 《 TiongBí kiōngtông hônggū tiâuiok 》, Bíkok sênglo̍k hia̍phông Tâioân, phêⁿô͘, Κimmn̂g kah Mátsó͘. Tôngsî mā hêngsêng liáu Nn̄ghōaⁿ keh hái hun tī ê kehkiok. Tsi̍t nî āu, Bíkun Tētsa̍p saⁿ Hângkhongtūi sulēng Tè Bîsu khongkun tsúntsiòng tī Tâioân háikiap tiongng ōe tsi̍t tiâu higí ê hôngkhong kéngkàisòaⁿ, ēng Davis ê miâ hō-tsoh " Tè Bîsu sòaⁿ". 1955 nî, tsù TâiBí kun Tè Bîsu khongkun tsúntsiòng, tùi Bíkun hāta̍t tsílēng, "nāsī ū Tiongkok Jînbîn Káihòngkun ê kunki, kunlām, pôaⁿ kòe Tâioân Háikiap Tiongsòaⁿ, phòaⁿ bêng ū te̍kì ê hêngûi, hia̍phông Tâioân ê Bíkun tsiàntàuki to̍h ēsái ka phah."

　　2004 nî, Tâioân Kokhông pō͘tiúⁿ Lí kiat tē tsi̍t piàn kongpò͘ "Háikiap Tiongsòaⁿ" ê tēlí tsōpio, siōngkài pak sī pakhūi 27 tō͘, tangking 123 tō͘, siōngkài lâm sī pakhūi 23 tō͘, tangking 119 tō͘.

20 nî lâi, Tiongkok kunla̍t itti̍t thêsing, Tiongkok kunki tī Tâihái ê ua̍htāng hoānûi mā puttoān khoktōa. 2020 nî káugue̍h kàu 2022 nî tshitgue̍h té, Tiongkok kunki lóngtsóng ū 23 pái pue kòe "Háikiap Tiongsòaⁿ", tānsī kanta kiⁿî peh gue̍hhūn, pue kòe "Háikiap Tiongsòaⁿ" ê tshùsò͘ to̍h ū 300 kè pái. Lán îit ê pānhuat to̍h sī ka kóaⁿ ka kéngkò. Tiongkok Káihòngkun nńgthô͘ tshimku̍t, tshintshiūⁿ Tiongkok bôlângki puelâi Κimmn̂g Lia̍ttó jiáuloān, lú lâi lú pháiⁿkhoán, kā phah tsi̍t tsiah lo̍h hái, Tiongkok bôlângki káⁿ ū koh lâi loān? bô.

　　 Bôlūn ántsóaⁿ,"Háikiap Tiongsòaⁿ" tio̍h kò͘siú hō͘ hó! (221014)


Pe̍h-ōe-jī-pán/白話字版

《 Le̍k-sik toán-phêng 》　　 Lí Lâm-hêng

　　　　　　"Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" tio̍h kò͘-siú hō͘ hó!

　　 Peh-gue̍h saⁿ-tsa̍p, Tsêng Tsham-bô͘-tsóng-tiúⁿ Lí Hí-bêng tī beh tshut-pán ê sin tsheh, thàu-lō͘ Τiong-kiōng ì-tô͘ í bú-le̍k tshim-hoān Tâi-oân ê saⁿ pō͘ khik, thâu khí-sing tio̍h sī tsēng-ka kun-ki kun-lām jiáu-loān Tâi-oân, phò-hoāi Hái-kiap Tiong-sòaⁿ ê tshàng kui-tsik, hông-tsí ì-gōa ê ki-tsè lú lâi lú tsió. I kóng, kî-tiong siōng-kài tio̍h tam-iu ê sī Nn̄g-hōaⁿ kun-sū ua̍h-tāng sui-jiân bô kóng bêng, tān-sī siang-hong tùi "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" ū it-tì ê liáu-kái kah khòaⁿ-huat í-king tso-siū phò-hoāi. Kòe-khì kúi tsa̍p nî, "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" it-ti̍t pān-ián Nn̄g-hōaⁿ kun-sū hêng-ûi tsún-tsik ê keh-kài, Nn̄g-hōaⁿ sui-jiân bô kun-sū hō͘-sìn ki-tsè, tān-sī siang-hong lóng tiām-tiām tsiap-siū tsit-e bô siū Kok-tsè-huat iok-sok ê "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ". Lán Gōa-kau-pō͘-tiúⁿ Gô͘ Tsiau-hiàn kóng,” Tâi-oân Hái-kiap Tiong-sòaⁿ” í-king î-tshî Nn̄g-hōaⁿ hiān-tsōng kúi-tsa̍p nî ah, i tio̍h sī Nn̄g-hōaⁿ hiān-tsōng ê tāi-piáu." Tiong-kok Gōa-kau-pō͘ hù pō͘-tiúⁿ Bé Tiâu-hiok kóng, "Tâi-oân sī Tiong-kok léng-thó͘ ê tsi̍t-pō͘-hūn, kin-pún bô tsûn-tsāi siáⁿ-mi̍h “ Hái-kiap Tiong-sòaⁿ .”

　　"Tâi-oân Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" kán-tshing "Hái-kiap Tiong sòaⁿ". 1949 nî, Tsiúⁿ Κài-tsio̍h ê Tiong-kok Kok-bîn-tóng tsèng-hú tsiàn-pāi tshian lâi Tâi-oân. Jī-tshù Tāi-tsiàn āu, Bí-kok ūi-tio̍h khak-pó i tī A-tsiu ê iu-sè, kā kun-sū hông-sòaⁿ thui tsìn kàu A-tsiu iân-hōaⁿ, iā tio̍h sī iû Bí-kok kah Bêng-kok só͘ khòng-tsè ê Tē-it Tó-liān, Tâi-oân tú-tú tī Tē-it Tó-liān ê tiong-ng, tsiàn-lio̍k tē-ūi tsa̍p-hun tiōng-iàu, hông o-ló sī "Bē tîm ê hâng-khong bú-kàm". 1950 nî la̍k-gue̍h jī-gō͘ Hân-tsiàn po̍k-huat, Bí-kok khióng-kiaⁿ bān-it Τiong-kiōng phah Tâi-oân, siang thâu kò͘ bē khì, Bí-kok Tō͘ Ló͘-mn̂g tsóng-thóng suan-pò͘ "Tâi-oân Hái-kiap tiong-li̍p-hòa", phài-khián Bí-kok Tē-tshit Kàm-tūi tsìn-ji̍p Tâi-oân Hái-kiap, khai-sí hái, khong tsing-tshâ hêng-tōng. Tsi̍t hong-bīn ūi-tio̍h hông-tsí Pak-kiaⁿ bú-le̍k hoān Tâi, lēng-gōa tsi̍t hong-bīn mā khoàn-kò Tiong-hôa Bîn-kok tsiām-thêng hoán-kong Tāi-lio̍k. 1954 nî, Bí Tâi tshiam-sú 《 Tiong-Bí kiōng-tông hông-gū tiâu-iok 》, Bí-kok sêng-lo̍k hia̍p-hông Tâi-oân, phêⁿ-ô͘, Κim-mn̂g kah Má-tsó͘. Tông-sî mā hêng-sêng liáu Nn̄g-hōaⁿ keh hái hun tī ê keh-kiok. Tsi̍t nî āu, Bí-kun Tē-tsa̍p saⁿ Hâng-khong-tūi su-lēng Tè Bî-su khong-kun tsún-tsiòng tī Tâi-oân hái-kiap tiong-ng ōe tsi̍t tiâu hi-gí ê hông-khong kéng-kài-sòaⁿ, ēng Davis ê miâ hō-tsoh " Tì Bî-su sòaⁿ". 1955 nî, tsù Tâi-Bí kun Tè Bî-su khong-kun tsún-tsiòng, tùi Bí-kun hā-ta̍t tsí-lēng, "nā-sī ū Tiong-kok Jîn-bîn Kái-hòng-kun ê kun-ki, kun-lām, pôaⁿ kòe Tâi-oân Hái-kiap Tiong-sòaⁿ, phòaⁿ bêng ū te̍k-ì ê hêng-ûi, hia̍p-hông Tâi-oân ê Bí-kun tsiàn-tàu-ki to̍h ē-sái ka phah."

　　2004 nî, Tâi-oân Kok-hông pō͘-tiúⁿ Lí kiat tē tsi̍t piàn kong-pò͘ "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" ê tē-lí tsō-pio, siōng-kài pak sī pak-hūi 27 tō͘, tang-king 123 tō͘, siōng-kài lâm sī pak-hūi 23 tō͘, tang-king 119 tō͘.

20 nî lâi, Tiong-kok kun-la̍t it-ti̍t thê-sing, Tiong-kok kun-ki tī Tâi-hái ê ua̍h-tāng hoān-ûi mā put-toān khok-tōa. 2020 nî káu-gue̍h kàu 2022 nî tshit-gue̍h té, Tiong-kok kun-ki lóng-tsóng ū 23 pái pue kòe "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ", tān-sī kan-ta kin-nî peh gue̍h-hūn, pue kòe "Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" ê tshù-sò͘ to̍h ū 300 kè pái. Lán î-it ê pān-huat to̍h sī ka kóaⁿ ka kéng-kò. Tiong-kok Kái-hòng-kun nńg-thô͘ tshim-ku̍t, tshin-tshiūⁿ Tiong-kok bô-lâng-ki pue-lâi Κim-mn̂g Lia̍t-tó jiáu-loān, lú lâi lú pháiⁿ-khoán, kā phah tsi̍t tsiah lo̍h hái, Tiong-kok bô-lâng-ki káⁿ ū koh lâi loān? bô.

　　 Bô-lūn án-tsóaⁿ,"Hái-kiap Tiong-sòaⁿ" tio̍h kò͘-siú hō͘ hó! (221014)



　　八月三十，前參謀總長李喜明tī beh出版ê新冊，透露中共意圖以武力侵犯台灣ê三部曲，頭起先tio̍h是增加軍機軍艦擾亂台灣，破壞海峽中線ê潛規則，防止意外ê機制lú來lú少。伊講，其中上kài tio̍h擔憂ê是兩岸軍事活動雖然無講明、但是雙方對「海峽中線」有一致ê瞭解kah看法已經遭受破壞。過去幾十年，「海峽中線」一直扮演兩岸軍事行為準則ê隔界，兩岸雖然無軍事互信機制，但是雙方lóng tiām-tiām接受tsit-e無受國際法約朿ê「海峽中線」。咱外交部長吳釗夑講：「『台灣海峽中線』已經維持兩岸現狀幾十年ah，伊tio̍h是兩岸現狀ê代表。」中國外交部副部長馬朝旭講：「台灣是中國領土ê一部分，根本無存在啥物『海峽中線』。」

　　「台灣海峽中線」簡稱「海峽中線」。1949年，蔣介石ê中國國民黨政府戰敗遷來台灣。二次大戰後，美國為tio̍h確保伊tī亞洲ê優勢，kā軍事防線推進到亞洲沿岸，也tio̍h是由美國kah盟國所控制ê第一島鏈，台灣tú-tú tī第一島鏈ê中央，戰略地位十分重要，hôngo-ló是「Bē沉ê航空母艦」。1950年六月二五韓戰爆發，美國恐驚萬一中共拍台灣，雙頭顧bē去，美國杜魯門總統宣布「台灣海峽中立化」，派遣美國第七艦隊進入台灣海峽，開始海、空偵查行動。一方面為tio̍h防止北京武力犯台，另一方面mā勸告中華民國暫停反攻大陸。1954年，美台簽署《中美共同防禦條約》，美國承諾協防台灣、澎湖、金門kah馬祖。同時mā形成了兩岸隔海分治ê格局。一年後，美軍第十三航空隊司令戴微斯空軍准將tī台灣海峽中央畫一條虛擬ê防空警戒線，用戴微斯（Davis）ê名號作「戴微斯線」。1955年，駐台美軍戴維斯空軍准將，對美軍下達指令，「若是有中國人民解放軍ê軍機、軍艦，盤kòe台灣海峽中線，判明有敵意ê行為，協防台灣ê美軍戰鬥機to̍h ē-sái ka拍。」

　　2004年，台灣國防部長李傑第一遍公布「海峽中線」ê地理座標：上kài北是北緯27度、東經123度，上kài南是北緯23度、東經119度。

20年來，中國軍力一直提升，中國軍機tī台海ê活動範圍mā不斷擴大。2020年九月到2022年七月底，中國軍機lóng總有23次飛kòe「海峽中線」，但是kan-ta今年八月份，飛kòe「海峽中線」ê次數tio̍h有300架次。咱唯一ê辦法to̍h是ka趕ka警告。中國解放軍軟土深掘，親像中國無人機飛來金門列島擾亂，lú來lú歹款，kā拍一隻落海，中國無人機敢有koh來亂？無。

　　無論按怎，「海峽中線」tio̍h固守hō͘好！ (221014)