《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Jī koàn Tē sì tsiuⁿ Siàuliân Kah Sêngliân 二卷第四章 少年Kah成年

作者 Tâi e̍k:Ko Tiktsiong,Siutēng Lîm Tsùnio̍k & Tsng Hūiphêng 2024.03.31

Tē sì tsiuⁿ Siàuliân Kah Sêngliân

Sèngtsheh ū kìtsài Iésu tī siàuliân sîtāi, tsa̍pjī hòe ê sî só͘ tútio̍h ê tsi̍tê kò͘sū, lâi phahphòa hitê saⁿtsa̍pnî, tn̂gtn̂g, tiāmtsēng ê le̍ksú. Lán teh kîkoài m̄tsai sī ū siáⁿmi̍h goânin tīteh? M̄ tsai sī ū siáⁿmi̍h bo̍ktik tsiah lâi teh kóng khí? Kám sī ū ìsù beh àmsī, tī I ê tsingsîn singua̍h ê huatta̍t siōng ê tsoánki? Kiámtshái sī teh àmsī, tī hit sî Iésu tāikhài tsiah tsho͘tsho͘ iúì bat tio̍h I ê sînpì?

Iûthàilâng ê gíná, nā kàu tsa̍pjī hòe, tsiàu in ê kuikí, lóng hō͘ in ha̍ksi̍p lu̍thuat ê kàsī, lâi tsiâⁿtsò "lu̍thuat ê Kiáⁿ", tútú sī tshintshiūⁿ hiānkim, bôlūn siáⁿmi̍h Kitokkàu ê thoânthé, ū kiâⁿin ê lésik lâi hō͘ gíná, ū hūn tī kàuhōe lóng tsóng ê tsikjīm kāngkhoán. Tshintshiūⁿ ánne, I ê sèhàn kî íking kòeliáu. I tī simlāi sī ū kámkak tsongkàu siōng tiōngtāi ê tsikjīm. Tsit sî I ēthang kah tōalâng tsòhóe tsiūⁿ Êlúsalem̀ hù tseh. Só͘í lán ū tha̍k tio̍hkóng,"Τa̍k nî Pôaⁿ kòetseh ê sî, I ê pēbú khì Êlúsalem̀, kàu I tsa̍pjī hòe ê sî, tsiàu tsehkî ê lē, lóng tsiūⁿ Êlúsalem̀."

Sèngtsheh tùi tsit tsân, ū khòaⁿ puttsí tāng, só͘í tùi ánne, ū giú lán ê sim ài lâi tsùì tsittiám. Lán thang sióngsiōng, tsitê sèngtsêng tiāmtsēng, tshimtîm ê gíná Iésu, tī láutsá ê tiongkan, ū gia̍h thâu teh thènghāu tsitê kihōe, tsit sî I ê simlāi ū puttsí siū tsin tōa ê kámtōng, lâi kah tsèng Natsalia̍t ê sûnlé tsiá tsòtīn tshuthuat, tùi hit tiâu Natsalia̍t ê tōa tōlō͘, ǹg hitê pêⁿiûⁿ ti̍tti̍t lo̍hkhì, iā tsùì tehkhòaⁿ hiahê tùi siangtshe lō͘ lâi tsiap tīn ê tsētsē ê sin ê thoânthé, tāike kingkòe siantsó͘, íki̍p sianti lâng só͘ bat le̍kkòe ê ū le̍ksú ê só͘tsāi, jiânāu ū kiâⁿ kàu tī Sūliām, tāike to̍h hiohkhùn tīhia lâi thiaⁿkìⁿ Ílēsa ê sūtsik, iūkoh beh kiâⁿkòe Kîpía ê sî, ū thiaⁿkìⁿ kóng, hit só͘tsāi sī Sàulô ông ê kò͘hiong. In tāike ná kiâⁿ ná teh gîm huaⁿhí ê tsìnhêng kua — Siphian — lâi oló Êlúsalem̀ ê sèngsiâⁿ.

Lán sī tsin ohtit siatsióng, hiahê jia̍tsim ê Iûthài gíná ê liāmthâu; tsiôngtiong tsò gíná ê Iésu, thâukhísing lâi khòaⁿkìⁿ sèng ê Êlúsalem̀, hit sî I sī kámsióng siáⁿ khoán, sī hō͘ lán kohkhah bētàng siatsióng·ê! tsiàu I tehkhòaⁿ, Êlúsalem̀ m̄ sī tsi̍tê kokbîn ê kiaⁿsiâⁿ niāniā, mā m̄ sī tsi̍tê ū siū tsētsē le̍ksú ê kìik só͘ tsngthāⁿê siâⁿtshī niāniā. Êlúsalem̀ sī tsi̍tê sèng ê siâⁿ; ū kiatliân tī I ê tsongkàu, I ê kîtó, I ê sèngtsheh; iā ū kiat liân tī I ê bîntso̍k ê le̍ksú tiong tsò tēit sînsèng ê sîkî. Tsèng sûnlé tsiá hua̍h ji̍p Tamásik (** Êlúsalem̀ ) siâⁿ ê sî, sī íking ji̍p tī Siōngtè ê sèng ê siâⁿ.

Khaksi̍t, tsāi Iésu tehkhòaⁿ, I ji̍p siâⁿ hit ji̍t, sī I itsing só͘ tio̍h kìliām ê ji̍t. Tī hit tsi̍t lépài kú ê tiongkan, I úntàng ū seⁿkhí kîī íki̍p kèngùi ê liāmthâu. Tshì siūⁿ, I ji̍p tī I ê pē ê tshù, tsoân sèkài ê Isulael lâng só͘ tsunkèng kèngpài ê tiongsim, hitê tsòngkuan ê tiāntn̂g, hit sî I ê simsîn m̄tsai giâmsiok kàu ántsóaⁿ! tshì siūⁿ, I khòaⁿkìⁿ kángtshing kángbān ê kui tōatīn ê jia̍tsim, kèngkhiân ê Iûthàilâng, tùi thiⁿē ta̍k kok tsūtsi̍p, lâi tsak tī Êlúsalem̀ ê kuetshī, ūê tah pò͘pêⁿ hiohkhùn tī suaⁿ·n̍i̍h, iā tāike tsūtsi̍p tsòhóe ēng tâng tsi̍tiūⁿ ê sim, beh tī I ê sèngtiān lâi ho̍ksāi Pē, hit sî I khòaⁿkìⁿ hitê kongkéng, I ê simkuaⁿ kám bô tsin huaⁿhí khoàilo̍k! bô giâugî, hiahê khah lāu ê lâng ê tiongkan, ūê sī gâu kingthé lâng, gâu khòaⁿ khin lâng ê kèngkhiân, só͘í bô kàu gōani̍h siū kámtōng. Tsóng·sī lâng nā m̄ sī tùi tsa̍pjī hòe khí, sī bōe seⁿkhí hitkhoán ê simkuaⁿ! só͘í khaksi̍t hitê kénghóng, Iésu khòaⁿliáu sī kámkhài bû liōng!

Tī hitê giâmsiok ê àmmê, tī sûi lâng ê katêng, hoānsè ū kúinā ê katêng tsò tsi̍tê thoânthé, lâi t ī"lâuténg" siú hitê tùi kúinā sèkí ílâi, só͘ teh tsíbêng I ê Pôaⁿ kòetseh ê lésik, kohtsài tshì siūⁿ, I khòaⁿtio̍h tsitê tsêngkéng, hit sî ê kámsióng siáⁿ khoán? hit sî Pôaⁿkòetseh ê iûⁿko íking thâi, bôkàⁿ ê piáⁿ kah phang tsháu íking pâi tī toh· n̍i̍h, ū tsētsē sèsè Hàn ê gíná, tōabīn Iésu iā sī ū óa lâi mn̄g só͘ pâilia̍t ê lésik kóng,"Tsitê lésik sī siáⁿmi̍h ìsù?"hit sî tī tsèng tāike ê tiongkan, tēit lāu ê lâng, to̍h tsin giâmsiok lâi ìn kóng,"Tsitê to̍h sī Tsú ê Pôaⁿkòetseh ê lésik, lâi siàu liām tsá Tsú ū pôaⁿkòe Isulael tsèng kiáⁿsun ê tshù, lâi tsínkiù lán ê ke."khaksi̍t tshintshiūⁿ tsit khoán kénghóng, tsò gíná ê Iésu khòaⁿliáu, úntàng siū tōa kámtōng, lâi seⁿkhí kîī ê liāmthâu tsiah tio̍h.

Taⁿ lâi kóngkhí tsiahê La̍hbí ê sū, inūi ū tāmpo̍h líiû tī·leh, só͘í lán tsiah tio̍h te̍kpia̍t lâi kóngkhí I kah in tâmlūn ê kò͘sū.

Iûthàilâng ê kingtsheh (Talmud) ū tsísī lán tsai, sèngtiān ê phênggīoân (Sanhedrim), sī khah siông tī ta̍kpái ê tseh ê sî, tio̍h ài lâi tsē tī "Gîmá" ê téngbīn lâi kàsī jînbîn. In só͘ kóng·ê sī tansûn, phó͘thong ê kàsī, ta̍k lâng thang lâi thiaⁿ, lâi mn̄g. Ū tsi̍t ji̍t, tsitê gíná Iésu ū khòaⁿ tang khòaⁿ sai, tsin hihán ê khoán, lâi sìkè kiâⁿ tī hitê tsònggiām ê thiaⁿtn̂g, lâi tittio̍h tsētsē sinkî ê ìnsiōng khik tī simlāi, iā tī bô phahsǹg ê tiongkan, I ū kiâⁿ lâi khiā tī hitê "Gîmá" ê téngbīn!

Tsi̍tēá ê tiongkan, tsitê gíná Iésu lóng bô teh siūⁿ I ê lāubú, pêngiú íki̍p kîtha ittshè ê sū. Tsitê siàuliân gíná Iésu khiā tītsia, simsîn puttsí tshùita himbō͘ tìhūi, to lóng bô boántsiok Natsalia̍t hiahê bûti ê lāu La̍hbí ê kàsī. Sīmtsì tī tsitê "Gîmá" téng, koh ū tsèng kokbîn ê tōa siansiⁿ, ū tsaibat ê lâng tsētsē tī·leh, só͘í ū kohkhah seⁿkhí himbō͘ ê sim.


Lán thang siūⁿ, I ū jia̍tsim tī teh thiaⁿ, lâi siū in ê kàsī. Kàu hit àm, ta̍k lâng to lóng sìsòaⁿ liáu, I ko͘puttsiong iā tio̍h līkhui in, lâi sìkè se̍h lâi se̍h khì tī Êlúsalem̀ ê kelō͘ · n̍i̍h, iā lóng bētàng tútio̍h siáⁿmi̍h pêngiú, só͘í phahsǹg ū tshintshiat ê hūjînlâng, hó khoánthāi tsitê sitbê ê gíná Iésu, ū tsúnpī pângking hō͘ I hiohkhùn, tsúnpī mīpau hō͘ I tsia̍h. Keh tsákhí, I khùntshéⁿ, to̍h kohtsài lâi tsahng ê só͘tsāi, iā thiaⁿ iā siūⁿ in só͘ kóng ê tōlí. Ū sî I mā sòa jia̍tsêng lâi tshéngkàu in. Kàu lō͘bé, hiahê lāu La̍hbí suah puttsí ū tsùì tio̍h I, sīmtsì suah tsin tshùbī ài kah I tâmlūn, só͘í āulâi in "Lóng kîkoài I ê tshongbêng kah I ê ìntap."

Tùi tī pa̍t só͘tsāi lán só͘ tsaiiáⁿ, lūn gíná ê thâunáu ê huatta̍t, lán tik khak bētàng kàu gōa kîthāi Iûthài ê La̍hbí ê pangtsō͘. Hoántsoán tsētsē sī kuanhē gíná púnsin ê ua̍tle̍k. Liân hiahê bô bī bô sò͘ ê sîn ha̍ktsiá, kiámtshái ū sî mā iáu ē kìtit in púnsin bat tsò gíná ê khoán, só͘í tshintshiūⁿ Iésu hitkhoán ū khiáukhùi, jia̍tsêng ê thâunáu ê gíná, úntàng sī puttsí ē tshuipik hiahê siansiⁿ ê liôngsim. Tī hiahê Iûthài ê La̍hbí ê tiongkan, ū tsētsē tsin gâu·ê, m̄ sī kanta miâ kóng sī sîn ha̍ktsiá niāniā. Tī in tiongkan ū tsētsē tshimtîm ê susióngka, kosiōng ê jînkeh tsiá tī·leh. Tshintshiūⁿ La̍hbí Hiléluh(Hillel), Siámmái(Shammai), íki̍p Páulô ê siansiⁿ Kamália̍t(Gamaliel), tsiahê siansiⁿ kàu kináji̍t, tī Iûthài ê le̍ksú tiong sī hō͘ lâng tsunkèng tsò tsongkàu susiúⁿ ê tēit kosiōng ê tsítō tsiá. Tsiahê lâng tōabīn tī hit ji̍t ū tshutse̍k tī hitê "Gîmá" ê téngbīn. Inūi tī Pôaⁿkòetseh ê sî, in tikkhak sī bô khiàmsik tsiah tio̍h.

Tī āulâi tāikhài Iésu sī bô kah La̍hbí kauōaⁿ ìkiàn kàu gōa tsē. Tsóng·sī tsit sî tāike bênghián ū saⁿtshùbī tī·leh. Tsèng La̍hbí ū tshut būntê hō͘ tsitê gíná Iésu lâi siūⁿ. M̄ tsai Iésu thiaⁿ in ê kàsī liáu, ū kámsióng siáⁿ khoán?M̄ tsai Iésu ū tùi in tshéngkàu siáⁿmi̍h khoán ê būntê bò͘? Phah sǹg ū tsētsē būntê, I sī úntàng ài tsai, kîtiong tshintshiūⁿ lūnkhí Siōngtè tùi Isulael lâng ê kèōe, á·sī lūnkhí Mesíiah ê ǹgbāng, íki̍p Pôaⁿkòetseh ê ìsù. Κiámtshái I iā ū siūⁿ kóng, ántsóaⁿ Siōngtè to ū hiántshut I ê thiàⁿ, thài ē iûgoân tī tsit sèkan ū khó͘thàng, ū tsōeok tī·leh, tsit tsióng òbiāu ê būntê, I úntàng ū mn̄g, māū khólêng. Lán kám m̄ sī tsin ài thiaⁿ I ántsóaⁿ lâi mn̄g, iā ántsóaⁿ lâi ìn? siatsú tsitê kò͘sū nāsī ū ìsù, ài beh àmsī, tī tsitê gíná Iésu ê singua̍h tiong ê tsoánki lâi kóng, ísiōng lán só͘ teh siūⁿ ê, si̍ttsāi sī tsin tiōngiàu ê būntê. Hokimsu ê tùtsiá, ingkai tio̍h ài siá bêng, putkò Lūka tsíū sī tsai Mâlíah só͘ tsai ê niāniā. M̄koh Mâlíah sī tútú in tâmlūn beh liáu tsiah ji̍pkhì. Lūka sī tùi Mâlíah lâi tittio̍h tsitê siausit. Só͘í tsitê kò͘sū thang kóng sī tsin ûihām, tsin bô oântsoân ê kò͘sū.

Lán sī tiāⁿtio̍h ǹgbāng hiahê khah láuliān ê La̍hbí tīhia, ū ê beh ū khùila̍t thang ìn I ê jia̍tsêng ê susiúⁿ ê iaukiû. Putkoán siáⁿ khoán, in khòaⁿliáu sī siongtong tsheⁿkiaⁿ I ê tshongbêng, to̍h himbō͘ Iésu lâi tiàm tī in ê tiongkan, lâi thiaⁿ lâi mn̄g téngténg ê būntê, tìkàu sòa bē kìtit sîkan ti̍tti̍t teh kòikhì, iā Natsalia̍t ê sûnlé tsiá, to lóng tńgkhì à. Kàu saⁿ ji̍t āu, Iôséhuh kah Mâlíah sim puttsí jû loān, lâi teh tshōe i, āulâi tshōetio̍h I tī tiān· n̍i̍h,"tsē tī hiahê siansiⁿ ê tiongkan, iā teh thiaⁿ, iā teh mn̄g."

Hit sî Mâlíah khòaⁿkìⁿ I to̍h "gōnggia̍h", tōabīn sī inūi ū khòaⁿkìⁿ i hitê kiaⁿ pháiⁿsè ê gíná Iésu, ū kah hiahê tōa La̍hbí tsē tsòhóe teh tâmlūn. Tsóng·sī lán thang phahsǹg, m̄ sī kanta inūi ánne nātiāⁿ. Mâlíah ū khòaⁿtio̍h tsitê gíná Iésu tshintshiūⁿ ū hiántshut tāmpo̍h kohiūⁿ ê iôngmāu, I ê ba̍ktsiu ū huattshut sinī ê kongtshái tī·leh. Mâlíah sī teh tsheⁿkiaⁿ, Iésu úntàng ū kinggiām tio̍h siáⁿmi̍h kîī ê sū tsiah tio̍h!

Sī lah! Iésu ū kinggiām tio̍h Êlúsalem̀, I kakī ê Pôaⁿkòetseh, I ê Pē ê sèngtiān, kángtshingbān lâng phak pài tī Siōngtè ê bīntsêng, íki̍p kah La̍hbí tsòhóe tâmlūn ê tsêngkéng. Sèngtsheh tùi tī lō͘bóe tsit tsân ū puttsí khòaⁿtiōng, só͘í suijiân bô kìtsài kàu gōani̍h siôngsè, thang hō͘ lán tsai hitê tsêngkéng, putkò lán lóng bián giâugî, tsitê tāitsì sī I ê tsin iàukín ê kinggiām. M̄ koán siáⁿ khoán, tsitê gíná Iésu tī I ê simsîn ū tittio̍h sinī ê kinggiām tsiah tio̍h.

Sèngtsheh ū kì Iésu hù tsitê thâutsi̍t pái ê Pôaⁿkòetseh ê kò͘sū, lâi phahphòa I ê siàuliân sîtāi, hitê tn̂gtn̂g tiāmtsēng ê le̍ksú; khaksi̍t tsitê kò͘sū sī ū teh tsísī I ê singgâi tiong ê tsoánki.

Mâlíah khiàntsik Iésu, mn̄g kóng,"kiáⁿah, lí siáⁿsū khoánthāi goán kàu ánne?" Tsitkù kám m̄ sī tongjiân ê ōe? siatsú lâi kóng, ū siáⁿmi̍h hūjînlâng hoânló kúinā ji̍t kú, lâi tshōe i só͘ sitlo̍h ê sèkiáⁿ, simlāi hoànsióng ta̍k ténghō ê sū, āulâi hutjiânkan tshōetio̍h i, khòaⁿkìⁿ i ê gíná simlāi huaⁿhuaⁿ híhí, lóng bô siūⁿtio̍h pēbú ê kankhó͘, hit sî tsò pēbú ê lâng, kám m̄ sī tiāⁿtio̍h iûgoân beh tsiàu ánne lâi mn̄g i ê kiáⁿ? tsò lāubú ê lâng sī tsin khóliân, sūsū sī tsin gâu khòalū. Mâlíah sī kah tsētsē hūjînlâng kāngkhoán, sī bōe líkái i ê sèkiáⁿtī simlāi só͘ teh ua̍htāng ê hitkhoán sînpì ê susiúⁿ.

Iésu tùi I ê lāubú só͘ ìn tsit kù ōe, sī lán thâutsi̍t pái thiaⁿkìⁿ I só͘ kóng ê ōe, ū kìtsài tī sèngtsheh lāi·ê. Tùi I só͘ ìn tsit kù ōe, hō͘ lán thang tsai, Mâlíah só͘ siông ū ántsóaⁿ ēng súisúi ê tsingsîn teh kàsī Iésu bat Pē Siōngtè ê sū. Tsitkù ū teh àmsī, Mâlíah tōabīn sī íking ū tùi Iésu kóngkhí I ê sînpì tik ê tshutsì, íki̍p tùi Siōngtè I só͘ū ê te̍kpia̍t kuanhē. I to̍h sī ìn kóng,"siáⁿsū tshōe Góa, kám m̄tsai Góa ingkai tī Góa ê Pē ê tshù?"

Tsóng·sī tsit kù ōe, kîsi̍t sī iáu ū teh piáusī kohkhah tshim ê ìsù tī·leh. I ìn ánne, sī piáubêng I íking ū siókhóa teh līkhui Mâlíah, sī piáubêng I ū phō hitkhoán liân Mâlíah to iā sī bētàng líkái ê susiúⁿ tī·leh. Lán thang ēng kèngkhiân ê liāmthâu lâi thuisióng, tsit sî Iésu sī íking ū thuattshut hitê éngoán ê sèkài ê pòaⁿ ìsik ê tsingsîn tsōngthāi, tī I ê simlāi íking ū kámtshiok tio̍h tsi̍tsutá ê kng, lâi bêngpe̍k I púnsin sī ū khah kohiūⁿ tī tsiuûi ê lâng, ū khah kohiūⁿ tī hiahê kah I tsòhóe teh tshitthô ê gíná, íki̍p pôeióng I tōahàn ê pēbú. Tsitê gíná Iésu ê tsingsîn ê huatta̍t, sī tsiāmtsiām ê sū, lâng só͘ bētàng khòaⁿkìⁿ·ê, sī tshintshiūⁿ tshunthiⁿ sî ê sètsâng tshiū teh suh i ê tshiūtsiap khílâi téngbīn kāngkhoán. Khiok ū sî tī lâng ê tsingsîn ê huatta̍t siōng, iûgoân bat tútio̍h tsētsē pái ê tsoánki. Lán nāsī hôikò͘ lán tsò gíná ê tsōngthāi, lán iûgoân ē kìtit, kàu tī tsa̍pjī hòe ê tiongkan, mā sī ū kinggiām tio̍h tsētsē pái hitkhoán giâmsiok ê tsoánki, to̍h sī tī hitkhoán ê sîtsūn, Siōngtè ū tī àmtsīⁿ ê tiongkan, lâi hóngbūn lán siàuliân lâng ê simsîn, iā lán ê tōahiaⁿ mā lóng m̄tsai pòaⁿhāng. Tsāi hitkhoán phó͘thong lâng ê tsa̍pjī hòe ê gíná, to ū hitkhoán ê kinggiām, só͘í lán khaksìn, tī hitê ū tsònggiâm koh ē kámtōng lâng ê Pôaⁿkòetseh ê tsi̍t lépài kan, tsitê sîntông Iésu, sī úntàng tittio̍h tshimtshim ê kinggiām tsiah tio̍h.

I ê lāubú Mâlíah tikkhak sī ū tsi̍tsutá kámtshiok tio̍h tsitê sūsi̍t, inūi lán ū tha̍ktio̍h kóng,"In m̄tsai I só͘ kā in kóng ê I. I ê lāubú ū kā tsiahê ōe lóng kì tī sim·ni̍h. "Tshintshiūⁿ tī khah āulâi, lán só͘ ēthang khòaⁿkìⁿ ê, lūn I ê lāubú ê bōe liáukái I ê sū, kîsi̍t m̄ sī kanta tsitpái niāniā. Tī khah āulâi I putsî tio̍h ko͘li̍p, bô lâng thang líkái I ê simsu, tse sī bētàng siámphiah ê sūsi̍t. Tsóng·sī liân tsit sî, Iésu to sī tútsiah tsa̍pjī hòe niāniā, to̍h íking ū siókhóa kámkak tio̍h I ê ko͘to̍k, bôliâu ê liāmthâu, tse sī Iésu ê ko͘to̍k ê singua̍h ê khígoân.

Tùi tī ísiōng só͘ kóng tsiahê, hō͘ lán kohkhah ài tsùì tī tsit kù tété ê ōe, to̍h sī kóng, "Iésu to̍h kah in lo̍hkhì kàu Natsalia̍t, lâi sūntsiông in." siatsú, Iésu iā sī tsi̍tê phó͘thong ê tsūjiân lâng ê gíná lâi kóng, tshintshiūⁿ I hitkhoán ū tshimtîm kosiōng ê susiúⁿ, íki̍p kinggiām tī·leh, I úntàng sī khah bô ìhiòng tī hitkhoán bô tshùbī ê tsngkha ê singua̍h tsiah tio̍h. I kám m̄ sī ài kah hiahê tōa siansiⁿ tsòhóe tiàm tī Êlúsalem̀? I kám m̄ sī ài tsū ánne tiàm tī I ê Pē ê tshù, lâi ha̍ksi̍p tsò "I ê Pē ê kang" ê tōa ê kàsī? siatsú I kójiân tsū ánne tiàm tīhia, bián giâugî, lán mā sī úntàng ē siūⁿtshut tsētsē hóthiaⁿ koh kèngkhiân ê líiû, thang lâi piānbêng. Tsóng·sī tsitê sîntông Iésu tsai, iā sòa tsísī lán tsai, lâng tansûn lâi sūnho̍k pēbú, tsiôngsū hitkhoán bô khòaⁿua̍h ê sūgia̍p, tī pē ê bīntsêng ū sî iáu kohkhah sī kosiōng, sînsèng ê sū. Lán sī puttsí bē jímsiū jînsing bô khòaⁿua̍h ê lō͘tsām; só͘í khah hó lán tio̍h tsai, hitkhoán ê lō͘tsām, sī I só͘ beh tamtng ê thianhūn.

Tsit sî tsāi Iésu tehkhòaⁿ, I ê tansûn ê ji̍tsiông ê singua̍h, sī teh tsò "I ê Pē ê kang."inūi I tsittsūn, tú tsiah sī tsa̍pjī hòe, iā I ê tansûn ê katêng singua̍h, íki̍p tùi pēbú só͘ tio̍h tsīn ê hàusūn, bô giâugî, sī siōng hó ê tsúnpī, thang tsò I tsionglâi ê lō͘ēng. Tī I ê singua̍h, bô ū hui tsūjiân ê kinggiām, á·sī ū thang hiántshut I sī ū tōalâng ê khìkhài, lâi hō͘ lâng phō͘tháⁿ, á·sī kiaⁿhiâⁿ ê khoánsit tī·leh.

Tshingliân ê singua̍h, I ê huatta̍t sī tio̍h ū tsūjiân, ū kuikí, ū khongkiān, ū ua̍hkhì ê khoánsit. Tsitê tsò gíná ê Iésu, iûgoân sī tī bô lâng tsùì tio̍h ê tiongkan, tsiāmtsiām lâi tōahàn·ê. Tōabīn tsitsî I mā sī m̄tsai iáⁿ Siōngtè ê ìsù, sī ài I tī āulâi tio̍h tsīn I ê gībū lâi tsiàukò͘ I ê tsiúkóaⁿ ê lāubú Mâlíah, só͘í tsiah lâi íntshōa I khì tiàm tī hitê phianphiah ê tsngkha, lâi hàusūn I ê sītōalâng khah ke tsa̍ppeh nî kú. Tshintshiūⁿ ánne, tī I ê simlāi khǹg sin ê būntê, tī I ê ba̍ktsiu khǹg sin ê kîkoài, tsitê gíná Iésu ū tòtńg khì in tau Natsalia̍t, tīhia lâi tittio̍h ha̍pgî ê tsúnpī, thang oânsêng I lîmkàu sèkan ūitio̍h lán, íki̍p lán ê tsínkiù ê sūgia̍p.




第四章 少年Kah成年

聖冊有記載耶穌tī少年時代，十二歲ê時所tú tio̍h ê一个故事，來phah破hitê三十年，長長、恬靜ê歷史。咱teh奇怪m̄知是有啥物原因tī teh？M̄知是有啥物目的tsiah來teh講起？Kám是有意思beh暗示，tī伊ê精神生活ê發達上ê一轉機？Kiámtshái是teh暗示，tī hit時耶穌大概tsiah初初有意識著伊ê神祕？

偤太人ê gín'á，若到十二歲，照in ê規矩，lóng hō͘ in學習律法ê教示，來成做「律法ê Kiáⁿ」，tútú是親像現今，無論啥物基督教ê團體，有行in ê禮式來hō͘ gín'á，有份tī教會lóng總ê責任仝款。親像ánne，伊ê細漢期已經過了。伊tī心內是有感覺宗教上重大ê責任。Tsit時伊ēthang kah大人做伙tsiūⁿ耶路撒冷赴節。所以咱有讀tio̍h講：「Τa̍k年Pôaⁿ過節ê時，伊ê父母去耶路撒冷，到伊十二歲ê時，照節期ê例，lóng tsiūⁿ耶路撒冷。」

聖冊tùi tsit層，有看不止重，所以tùi ánne，有giú咱ê心ài來注意tsit點。咱thang想像，tsitê性情恬靜、深沉ê gín'á耶穌，tī老早ê中間，有gia̍h頭teh thèng候tsitê機會，tsit時伊ê心內有不止受真大ê感動，來kah眾拿撒勒ê巡禮者做陣出發，tùi hit條拿撒勒ê大道路，ǹg hitê平洋直直落去，也注意teh看hiahê tùi雙叉路來接陣ê tsētsē ê新ê團體，大家經過先祖，以及先知人所bat歷過ê有歷史ê所在，然後有行到tī Sūliām，大家to̍h歇睏tī hia來聽見Ílēsa ê事蹟，又koh beh 行過Kîpí'a ê時，有聽見講，hit所在是掃羅王ê故鄉。In大家ná行ná teh吟歡喜ê進行歌—詩篇—來oló耶路撒冷ê聖城。

咱是真oh得設想，hiahê熱心ê偤太gín'á ê念頭；從中做gín'á ê耶穌，頭起先來看見聖ê耶路撒冷，hit時伊是感想啥款，是hō͘咱koh khah bē tàng設想得ê！照伊teh看，耶路撒冷m̄是一个國民ê京城niāniā，mā m̄是一个有受tsētsē歷史ê記憶所粧thāⁿê城市niāniā。耶路撒冷是一个聖ê城；有結連tī伊ê宗教，伊ê祈禱，伊ê聖冊；也有結連tī伊ê民族ê歷史中做第一神聖ê時期。眾巡禮者hua̍h入大馬色(**耶路撒冷)城ê時，是已經入tī上帝ê聖ê城。

確實，在耶穌teh看，伊入城hit日，是伊一生所tio̍h記念ê日。Tī hit一禮拜久ê中間，伊穩當有生起奇異以及敬畏ê念頭。試想，伊入tī伊ê父ê厝，全世界ê以色列人所尊敬敬拜ê中心，hitê壯觀ê殿堂，hit時伊ê心神m̄知嚴肅到án怎！試想，伊看見káng千káng萬ê kui大陣ê熱心敬虔ê偤太人，tùi天下ta̍k國聚集，來tsak tī耶路撒冷ê街市，有ê搭布棚歇睏tī山裡，也大家聚集做伙用同一樣ê心，beh tī伊ê聖殿來服事父，hit時伊看見hitê光景，伊ê心肝kám無真歡喜快樂！無僥疑，hiahê khah老ê人ê中間，有ê是gâu kingthé人，gâu看輕人ê敬虔，所以無到gōani̍h受感動。總是人若m̄是tùi十二歲起，是bōe生起hit款ê心肝！所以確實hitê景況，耶穌看了是感慨無量！

Tī hitê嚴肅ê暗暝，tī隨人ê家庭，hoānsè有幾nā个家庭做一个團體，來tī「樓頂」守hitê tùi幾nā世紀以來，所teh指明伊ê Pôaⁿ過節ê禮式，koh再試想，伊看tio̍h tsitê情景，hit時ê感想啥款？Hit時Pôaⁿ過節ê羊羔已經thâi，無酵ê餅kah芳草已經排tī桌裡，有tsētsē細細漢ê gín'á，大面耶穌也是有óa來問所排列ê禮式講：「Tsitê禮式是啥物意思？」Hit時tī眾大家ê中間，第一老ê人，to̍h真嚴肅來應講：「Tsitê to̍h是主ê Pôaⁿ過節ê禮式，來siàu念早主有pôaⁿ過以色列眾kiáⁿ孫ê厝，來拯救咱ê家。」確實親像tsit款景況，做gín'á ê耶穌看了，穩當受大感動，來生起奇異ê念頭tsiah tio̍h。

Taⁿ來講起tsiahê拉比ê事，因為有淡薄理由tī leh，所以咱tsiah tio̍h特別來講起伊kah in談論ê故事。

偤太人ê經冊(Talmud)有指示咱知，聖殿ê評議員(Sanhedrim)，是khah常tī ta̍k pái ê節ê時，tio̍h ài來坐tī「砛á」ê頂面來教示人民。In所講ê是單純、普通ê教示，ta̍k人thang來聽，來問。有一日，tsitê gín'á耶穌有看東看西，真稀罕ê款，來四界行tī hitê壯嚴ê廳堂，來得tio̍h tsētsē新奇ê印象刻tī心內，也tī無phah算ê中間，伊有行來khiā tī hitê「砛á」ê頂面！

Tsi̍tē'á ê中間，tsitê gín'á耶穌lóng無teh想祂ê老母、朋友以及其他一切ê事。Tsitê少年gín'á耶穌khiā tī tsia，心神不止嘴乾欣慕智慧，to lóng無滿足拿撒勒hiahê無知ê老拉比ê教示。甚至tī tsitê「砛á」頂，koh有眾國民ê大先生，有知bat ê人tsētsē tī leh，所以有koh khah生起欣慕ê心。


咱thang想，伊有熱心tī teh聽，來受in ê教示。到hit暗，ta̍k人to lóng四散了，伊ko͘不終也tio̍h離開in，來四界se̍h來se̍h去tī耶路撒冷ê街路裡，也lóng bē tàng tú tio̍h啥物朋友，所以phah算有親切ê婦人人，好款待tsitê失迷ê gín'á耶穌，有準備房間hō͘祂歇睏，準備麵包hō͘祂食。隔早起，祂睏醒，to̍h koh再來昨昏ê所在，也聽也想in所講ê道理。有時伊mā續熱誠來請教in。到路尾，hiahê老拉比suah不止有注意tio̍h伊，甚至suah真趣味ài kah祂談論，所以後來in「Lóng奇怪祂ê聰明kah祂ê應答。」

Tùi tī別所在咱所知影，論gín'á ê頭腦ê發達，咱的確bē tàng到gōa期待偤太ê拉比ê幫助。反轉tsētsē是關係gín'á本身ê閱歷。連hiahê無味無素ê神學者，kiámtshái有時mā猶ē記得in本身bat做gín'á ê款，所以親像耶穌hit款有巧氣、熱誠ê頭腦ê gín'á，穩當是不止ē催逼hiahê先生ê良心。Tī hiahê偤太ê拉比ê中間，有tsētsē真gâu ê，m̄是kantaⁿ名講是神學者niāniā。Tī in中間有tsētsē深沉ê思想家，高尚ê人格者tī leh。親像拉比Hiléluh(Hillel)、Siámmái(Shammai)，以及保羅ê先生Kamália̍t(Gamaliel)，tsiahê先生到今á日，tī偤太ê歷史中是hō͘人尊敬做宗教思想ê第一高尚ê指導者。Tsiahê人大面tī hit日有出席tī hitê「砛á」ê頂面。因為tī Pôaⁿ過節ê時，in的確是無欠席tsiah tio̍h。

Tī後來大概耶穌是無kah拉比交換意見到gōa tsē。總是tsit時大家明顯有相趣味tī leh。眾拉比有出問題hō͘ tsitê gín'á耶穌來想。M̄知耶穌聽in ê教示了，有感想啥款？M̄知耶穌有tùi in請教啥物款ê問題無？Phah算有tsētsē問題，祂是穩當ài知，其中親像論起上帝tùi以色列人ê計畫，á是論起彌賽亞ê ǹg望，以及Pôaⁿ過節ê意思。Κiámtshái祂也有想講，án怎上帝to有顯出祂ê疼，thài ē猶原tī tsit世間有苦痛，有罪惡tī leh，tsit種奧妙ê問題，祂穩當有問，mā有可能。咱kám m̄是真ài聽祂án怎來問，也án怎來應？設使tsitê故事若是有意思，ài beh暗示，tī tsitê gín'á耶穌ê生活中ê轉機來講，以上咱所teh想ê，實在是真重要ê問題。福音書ê著者，應該tio̍h ài寫明，不過路加只有是知馬利亞所知ê niāniā。M̄ koh馬利亞是tútú in談論beh了tsiah入去。路加是tùi馬利亞來得tio̍h tsitê消息。所以tsitê故事thang講是真遺憾，真無完全ê故事。

咱是tiāⁿtio̍h ǹg望hiahê khah老練ê拉比tī hia，有ê beh有氣力thang應祂ê熱誠ê思想ê要求。不管啥款，in看了是相當生驚祂ê聰明，to̍h欣慕耶穌來tiàm tī in ê中間，來聽來問等等ê問題，致到續bē記得時間直直teh過去，也拿撒勒ê巡禮者，to lóng tńg去à。到三日後，約瑟kah馬利亞心不止jû亂，來teh tshōe祂，後來tshōe tio̍h祂tī殿 裡，「坐tī hiahê先生ê中間，也teh聽，也teh問。」

Hit時馬利亞看見祂to̍h「戇gia̍h」，大面是因為有看見祂hitê 驚pháiⁿ勢ê gín'á耶穌，有kah hiahê大拉比坐做伙teh談論。總是咱thang phah算，m̄是kantaⁿ因為ánne nātiāⁿ。馬利亞有看tio̍h tsitê gín'á耶穌親像有顯出淡薄koh樣ê容貌，祂ê目tsiu有發出新異ê光彩tī leh。馬利亞是teh生驚，耶穌穩當有經驗tio̍h啥物奇異ê事tsiah tio̍h！

是lah!耶穌有經驗tio̍h耶路撒冷，祂kakī ê Pôaⁿ過節，祂ê父ê聖殿，káng千萬人phak拜tī上帝ê面前，以及kah拉比做伙談論ê情景。聖冊tùi tī路尾tsit層有不止看重，所以雖然無記載到gōani̍h詳細，thang hō͘咱知hitê情景，不過咱lóng免僥疑，tsitê tāitsì是伊ê真要緊ê經驗。M̄管啥款，tsitê gín'á耶穌tī伊ê心神有得tio̍h新異ê經驗tsiah tio̍h。

聖冊有記耶穌赴tsitê頭一pái ê Pôaⁿ過節ê故事，來phah破祂ê少年時代，hitê長長恬靜ê歷史；確實tsitê故事是有teh指示祂ê生涯中ê轉機。

馬利亞遣責耶穌，問講：「Kiáⁿ ah，你啥事款待阮到ánne？」Tsit句kám m̄是當然ê話？設使來講，有啥物婦人人煩惱幾nā日久，來tshōe她所失落ê細kiáⁿ，心內幻想ta̍k等號ê事，後來忽然間tshōe tio̍h伊，看見伊ê gín'á心內歡歡喜喜，lóng無想tio̍h父母ê艱苦，hit時做父母ê人，kám m̄是tiāⁿtio̍h猶原beh照ánne來問伊ê kiáⁿ？做老母ê人是真可憐，事事是真gâu掛慮。馬利亞是kah tsētsē婦人人仝款，是bē理解她ê細kiáⁿ tī心內所teh活動ê hit款神祕ê思想。

耶穌tùi祂ê老母所應tsit句話，是咱頭一pái聽見祂所講ê話，有記載tī聖冊內ê。Tùi祂所應tsit句話，hō͘咱thang知，馬利亞所常有án怎用súisúi ê精神teh教示耶穌bat父上帝ê事。Tsit句有teh暗示，馬利亞大面是已經有tùi耶穌講起祂ê神祕tik ê出世，以及tùi上帝祂所有ê特別關係。祂to̍h是應講：「啥事tshōe我，kám m̄知我應該tī我ê父ê厝？」

總是tsit句話，其實是iáu有teh表示koh khah深ê意思tī leh。祂應ánne，是表明祂已經有小khóa teh離開馬利亞，是表明祂有抱hit款連馬利亞to也是bē tàng理解ê思想tī leh。咱thang用敬虔ê念頭來推想，tsit時耶穌是已經有脫出hitê永遠ê世界ê半意識ê精神狀態，tī祂ê心內已經有感觸tio̍h一屑á ê光，來明白祂本身是有khah koh樣tī周圍ê人，有khah koh樣tī hiahê kah伊做伙teh tshitthô ê gín'á，以及培養祂大漢ê父母。Tsitê gín'á耶穌ê精神ê發達，是漸漸ê事，人所bē tàng看見ê，是親像春天時ê細叢樹teh suh伊ê樹汁起來頂面仝款。卻有時tī人ê精神ê發達上，猶原bat tú tio̍h tsētsē pái ê轉機。咱若是回顧咱做gín'á ê狀態，咱猶原ē記得，到tī十二歲ê中間，mā是有經驗tio̍h tsētsē pái hit款嚴肅ê轉機，to̍h是tī hit款ê時tsūn，上帝有tī暗靜ê中間，來訪問咱少年人ê心神，也咱ê大兄mā lóng m̄知半項。在hit款普通人ê十二歲ê gín'á，to有hit款ê經驗，所以咱確信，tī hitê有壯嚴koh ē感動人ê Pôaⁿ過節ê一週間，tsitê神童耶穌，是穩當得tio̍h深深ê經驗tsiah tio̍h。

祂ê老母馬利亞的確是有一屑á感觸tio̍h tsitê事實，因為咱有讀tio̍h講：「In m̄知祂所kā in講ê祂。祂ê老母有kā tsiahê話lóng記tī心裡。」親像tī khah後來，咱所ē thang看見ê，論祂ê老母ê bē了解祂ê事，其實m̄是kantaⁿ tsit pái niāniā。Tī khah後來祂不時tio̍h孤立，無人thang理解祂ê心思，這是bē tàng閃避ê事實。總是連tsit時，耶穌to是tútsiah十二歲niāniā，to̍h已經有小khóa感覺tio̍h祂ê孤獨、無聊ê念頭，這是耶穌ê孤獨ê生活ê起源。

Tùi tī以上所講tsiahê，hō͘咱koh khah ài注意tī tsit句短短ê話，to̍h是講：「耶穌to̍h kah in落去到拿撒勒，來順從in。」設使，耶穌也是一个普通ê自然人ê gín'á來講，親像祂hit款有深沉高尚ê思想，以及經驗tī leh，祂穩當是khah無意向tī hit款無趣味ê庄腳ê生活tsiah tio̍h。伊kám m̄是ài kah hiahê大先生做伙 tiàm tī耶路撒冷？伊kám m̄是ài自ánne tiàm tī祂ê父ê厝，來學習做「祂ê父ê工」ê大ê教示？設使祂果然自ánne tiàm tī hia，免僥疑，咱mā是穩當ē想出tsētsē好聽koh敬虔ê理由，thang來辯明。總是tsitê神童耶穌知，也續指示咱知，人單純來順服父母，從事hit款無khòaⁿ活ê事業，tī父ê面前有時iáu koh khah是高尚、神聖ê事。咱是不止bē忍受人生無khòaⁿ活ê路站；所以khah好咱tio̍h知，hit款ê路站，是祂所beh擔當ê天分。

Tsit時在耶穌teh看，伊ê單純ê日常ê生活，是teh做「祂ê父ê工。」因為祂tsit tsūn，tútsiah是十二歲，也祂ê單純ê家庭生活，以及tùi父母所tio̍h盡ê孝順，無僥疑，是siōng好ê準備，thang做祂將來ê路用。Tī祂ê生活，無有非自然ê經驗，á是有thang顯出祂是有大人ê氣慨，來hō͘人phō͘-tháⁿ，á是驚惶ê款式tī leh。青年ê生活，祂ê發達是tio̍h有自然，有規矩，有康健，有活氣ê款式。Tsitê做gín'á ê耶穌，猶原是tī無人注意tio̍h ê中間，漸漸來大漢ê。大面tsit時伊mā是m̄知影上帝ê意思，是ài祂tī後來tio̍h盡祂ê義務來照顧祂ê守寡ê老母馬利亞，所以tsiah來引tshōa祂去tiàm tī hitê偏僻ê庄腳，來孝順祂ê序大人khah加十八年久。親像ánne，tī祂ê心內khǹg新ê問題，tī祂ê目tsiu khǹg新ê奇怪，tsitê gín'á耶穌有倒tńg去in tau拿撒勒，tī hia來得tio̍h合宜ê準備，thang完成祂臨到世間為tio̍h咱，以及咱ê拯救ê事業。