《《平民ê基督傳》》

 | | | 轉寄

Tēsì koàn Tēpeh tsiuⁿ itpuaⁿ ê bîntsiòng 第四卷第八章一般Ê民眾

作者 Tâi e̍k:Ko Tiktsiong,Siutēng Lîm Tsùnio̍k & Tsng Hūiphêng 2024.07.21






Tēpeh tsiuⁿ itpuaⁿ ê bîntsiòng

Lán nā bô siókhóa liáukái itpuaⁿ ê bîntsiòng pōikéng, to̍h bētàng sìtsiàⁿ bêngpe̍k Iésu tī Kapehnáum, íki̍p tī Galílaiah thoântō ê lóngtsóng ê tsêngkéng. Lán putsî to ū kámkak tio̍h tī I ê bīntsêng ū hó kaupôe ê bîntsiòng, puttsí huaⁿhí lâi thiaⁿ Iésu ê kàsī. Tsitê sūsi̍t tiantò tshintshiūⁿ tsi̍tê thang gôngngia̍h ê sū. Inūi lán tiāⁿtiāⁿ ài siūⁿ kóng itpuaⁿ ê jînbîn lóng sī bújio̍k Iésu, kītsua̍t Iésu. Lán tiāⁿtiāⁿ sī teh siūⁿ kóng I sī siū itpuaⁿ ê kokbîn só͘ hoánkhòng, só͘ kītsua̍t ê lâng; iā ūitio̍h tsit khoán sêngkiàn ê énghióng, tìkàu sòa bô siáⁿ tsùì tio̍h hiahê tansûn ê bîntsiòng, íki̍p hiahê sêngsi̍t ê lâng ū ántsóaⁿ sîsiông teh kui ǹg I, ài thiaⁿ I ê kàsī, himbō͘ I ê jînkeh, tsin huahhó I ê tōlí.

I bêngbêng sī puttsí ū jînbōng, itpuaⁿ ê tsèng lâng lóng piktshiat ài thiaⁿ I ê kàsī. Tī Hokimsu tiong, ta̍k bīn to lóng ū teh kóng khí, ū tsin tsē jia̍tsim ê lâng teh óa lâi tsiūkīn Ii. Tshintshiūⁿ lán ū tha̍k tio̍hkóng,"ū kui tōatīn ê lâng teh uikhueh I.""Tsèng lâng lóng teh tshōe I.""Τhong siâⁿ lóng tsūtsi̍p tī mn̂gkháu.""lâng tùi sùhong tsiūkīn I.""tsèng lâng thiaⁿkìⁿ to̍h tùi tsiahê siâⁿ pō͘hêng tòe I.""Iésu ê lāubú kah hiaⁿtī lâi tsiūkīn I; inūi lâng tsē bōe tit kīn óa."Koh ū hiatlāu ê hūjînlâng tio̍h tī kui tōatīn ê tsèng lâng ê tiongkan tùi I ê katsiahāu tsìntsêng kiâⁿ oákhì tsiūkīn I, mā ū 5000 lâng kintòe I, lâi tittio̍h I ê iúⁿtshī. Iūkoh lán iā ē kìtit Iésu tùi piàn bīniông ê suaⁿténg lo̍hlâi ê sî, ū kui tōatīn lâng tī suaⁿkha teh thènghāu I. Si̍ttsāi putsî ū kui tōatīn jia̍tsim ê lâng teh uikhueh I."tsèng lâng koh tsūtsi̍p, tìkàu in bōe kò͘tit tsia̍h." Tsiàu khòaⁿ I sī tshintshiūⁿ khiptsio̍h, tōatōa ū la̍t ē giú tsētsē lâng lâi tsiūkīn I. Tsèng lâng lóng himbō͘ ài tshinkīn I, tsèng lâng m̄ sī kantaⁿ tshut tùi hò͘kî sim, si̍ttsāi sī ū tsiâⁿsi̍t teh himbō͘ I.

Tshiáⁿ lán ē kìtit, tsitê tsêngkéng m̄ sī kantaⁿ tī khah tsá tiàmtī Galílaiah ê sîtāi ê tsōnghóng niāniā. Tsitê tsêngkéng si̍ttsāi sī ū tsiapsio̍k tī I ê itsing, liânkàu tī I beh lîmtsiong ê sî, mā sī iûgoân ū kui tōatīn lâng teh tòe I. Liân tī hitê gâu hoántùi I ê Êlúsalem̀, tsèng lâng to iûgoân huaⁿhí thiaⁿ I ê ōe. Iôhaneh kóng,"Iûthàilâng kohkhah tshōe beh thâi I,"hitê ìsù sī teh tsí bêng hiahê hoántùi I ê Huatlīsài tóng. Tsóng·sī lūnkàu itpuaⁿ ê jînbîn, kuattoàn sī m̄bat tshōe kihōe siūⁿ beh thâi I. In lóng sī I ê pêngiú, I ê iónghō͘ tsiá. Tī hitê kháisoân ê Anhiohji̍t, Iésu íki̍p ha̍ksing tāike khiâ lî tsìntsêng beh tsiūⁿ Êlúsalem̀ ê sî, ū kui tōatīn ê lâng tsūtsi̍p tī kelō͘·ni̍h. Iā keh tsákhí tī sèngtiān ni̍h,"jînbîn lóng tìì thiaⁿ I.""Τùi ánne, Huatlīsài lâng to̍h kóng, ' lán nā iôngún I ánne. Tsèng lâng beh lóng sìn I. Koh kóng, ' khókiàn lín lóng bô tsháikang, lín khòaⁿ thong sèkan lóng khì tòe I lah."

Si̍ttsāi tùi thâu kàu bóe, I sī tsi̍tê ū jînbōng ê inghiông. Itpuaⁿ ê jînbîn sī lóng ūi I. Jînbîn nāsī ū kīn tī I ê sin piⁿ ê sî, I putsî sī thòtòng. Hiahê tùite̍k tshōe phāng ài beh lia̍h I, hit sî in "ū kiaⁿ tsèng lâng.""In kóng tng tsehkî m̄thang, khióngkiaⁿ jînbîn ū jiáuloān." M̄tsiah in tio̍h sáilōng Iôtah,"tng jînbîn bô tīteh ê sî" lâi bē I. In tio̍h thènghāu tsèng lâng lóng khì hiohkhùn hit sî, in tsiah káⁿ lâi lia̍h I. Ūiáⁿ, tī hitê siū símmn̄g ê hit tsákhí, ū kui tīn ê lâng tsòhóe tōasiaⁿ âukiò kóng,"tèng I tī si̍pjīkè." iā hiahê kiattóng ê pôesímtsiá lóng thiaⁿ tsèsi ê ōe, ài tháupàng Palia̍ppa, bia̍tbô Iésu. Tsóng·sī tī Golgóthah khòaⁿkìⁿ Iésu sí tī si̍pjīkè ê "tsèng lâng, khòaⁿkìⁿ tsiahê tāitsì, lóng tûihing tò·khì."

Siatsú góa sī Iûthài ê Kitoktô͘, góa to̍h beh hoántùi, m̄ goān jīn kóng Iûthài ê bîntsiòng ū kītsua̍t Iésu Kitok. Hiahê ū koânui ê lâng ū lah. Hiahê jînbîn ê tāipiáu tsiá ū lah. Ia̍h jînbîn tsènglâng putkò to khah kiaⁿ tsèsi, só͘í hit ji̍t khòaⁿkìⁿ tsiahê sū, kantaⁿ tûihing lâi līkhui Golgóthah tò khì in tau. Siatsú in tī hit ji̍t nāsī iáu ū in ê tshutmiâ ê siantsó͘ ê tsingsîn tī·leh, in úntàng liân Tsú ê tsi̍t ki thâumn̂g to bô beh iôngún lâng lâi kha̍p·tio̍h, mā sòa ē phahphòa tsèsi kah Huatlīsài lâng, íki̍p tsèng pingting ê singkhu. Inūi suijiân in ū khah bô támliōng, iáukoh in ê sim tùi thâu kàu bóe, si̍ttsāi lóng sī ūi I. Lán thang ēng kèngkhiân ê liāmthâu lâi siūⁿ kóng tī símphòaⁿ ê ji̍t, Kitok úntàng ē kìtit thang thè Isulael piānkái tsiah tio̍h.

Lán tāike siūⁿ liáu puttsí thè I huaⁿhí, inūi tī Galílaiah tsitê tshìliān ê nî, I ū thang tittio̍h tsit tsióng khoàilo̍k ê kinggiām. Si̍ttsāi sī tsin thang huaⁿhí, inūi suijiân iáubōe lóng phó͘phiàn ài beh lâi tòe I. Iáukoh tī I ê sin piⁿ ū tsētsē tshintshiat ê lâng teh tòe I. Ia̍h tùi in tiongkan, tsìtsió to ū tāmpo̍h lâng kuatsim beh tsò I ê ha̍ksing. In sī gûgōng ê jînbîn. In tōabīn lóng sī sio̍k tī tsit sèkan ê lâng, in bētàng tsìnpō͘ lâi liáukái I ê kosiōng ê susiúⁿ. Suijiân in bōeē, iáukoh in tùi tī I ū hiántshut thiàⁿthàng ê liāmthâu tī·leh. In ū puttsí jia̍tsim teh siūⁿ, ū tsi̍t ji̍t ài lâi ngē lia̍h I tsò ông, I to̍h tsiksî siaubia̍t in ê ǹgbāng. I sībô himbō͘ beh lâi tsē tī Isulael gōahêng ê ôngūi, to̍kto̍k sī beh tsò ông lâi tsē tī lâng ê simlāi ê ôngūi. Iésu siaubia̍t in ê ǹgbāng ê sî, ū hō͘ in puttsí sitbōng ê khoán, Tsóng·sī in bô ūitio̍h ánne lâi pàngsak I, suijiân in ê sītōa ū puttsí bôêng, teh iā hitkhoán giâugî ê tséngtsí. Tse sī kîī ê tsênghêng. Lán thang siūⁿ I tùi in tsèng tāike m̄tsai kámsióng siáⁿ khoán, tōabīn I tùi in ê kámsióng sī tshintshiūⁿ I tùi hitê himbō͘ beh tòe I ê lâng, só͘ kóng ê ōe ê khoánsit."Iésu khòaⁿ i, thiàⁿ i, to̍h kā i kóng lí iáu khiàm tsi̍t hāng; koh lâi tòe góa."

Iésu ū thiàⁿthàng in. Ū lâng bat kóng Siōngtè ū thiàⁿthàng phó͘thong ê lâng. Tùi ánne, I tsiah ū tshòngtsō hiahni̍h tsē ê phó͘thong lâng. Ia̍h in tāike mā sī thiàⁿthàng I. In tiāⁿtio̍h ài thiàⁿthàng I. Inūi I sī hiahni̍h tsiàu lâng ê khoán, hiahni̍h hó kaupôe, hiahni̍h khoàilo̍k ê lâng. Κoh I sī tshintshiūⁿ in tiongkan ê tsi̍tê. I sī tsènglâng tiong ê tsi̍t lâng, iā tshintshiūⁿ in tiongkan ê tsi̍t lâng, gâu líkái in, gâu tôngtsêng in. I m̄ sī tshintshiūⁿ hitkhoán êngêng, bô sūlō͘ ê tiatha̍ktsiá, kantaⁿ tsē·teh, tùi hiahê kankhó͘ ê jînbîn, lâi teh kóng tiatha̍k. Kîsi̍t tī tsènglâng tiong bô tsi̍tê ū pí I kohkhah sàntshiah, á·sī ū pí I tio̍h bôa kohkhah tāng. In tsai hitê teh kàsī in tio̍h khòaⁿtiōng gī khah kòethâu tī bu̍ttsit ê khoàilo̍k·ê, sī tsi̍tê bô tsîⁿ koh bô tshù thang khiā ê lâng; in tsai I sī tsi̍tê lôtōng tsiá, kàugia̍h bêngpe̍h lâng ê iàsiān, pōe tāngtàⁿ sī siáⁿmi̍h khoánsit, íki̍p Siōngtè tùi tsitê iàsiān ê sèkài, só͘ beh siúⁿsù ê pêngan, to̍h kóng,"Τio̍h lâi tsiūkīn góa, góa beh hō͘ lín anhioh."

Suijiân I kàugia̍h bêngpe̍k lán lâng só͘ū tēit pháiⁿ ê tiám, iáukoh I mā sī ū tsi̍tkhoán ê tsâitiāu, gâu kuantshat lán lâng só͘ū tsò hó ê só͘tsāi. I ū susiúⁿ lâng ê hótshù, I ū ǹgbāng lâng ê hótshù, I ū sêngtsiū lâng ê hótshù, I ū huathui lâng ê hótshù. Góa bat ū tsi̍t ji̍t tha̍ktio̍h I tsi̍tê ha̍ksing, to̍h sī tāiha̍k kàusiū ê sū. Tsitê kàusiū ê ha̍ksing tiong, bat ū tsi̍tê lūn I ê siansiⁿ ê sū kóng,"I putsî siūⁿ kóng goán sī bētàng hiâm ê lâng, ia̍h só͘í goán tikkhak tio̍h tsò hitkhoán ê lâng."

Sī lah, lán puttsí thang ūitio̍h I lâi kámkak huaⁿhí, inūi tī hitkhoán sitbōng, gō͘kái, oànhūn kah pōebiū ê sîtāi, ū hiah tsē ê tansûn ê jînbîn teh ìhiòng I. Lán kám bô siókhóa kámkak lán khóliân ê jînlūi, tùi tī Siōngtè ê kuanhē, sī bênghián iáu ū ǹgbāng ê só͘tsāi tīleh? inūi tsiahê lâng m̄ sī lóng sèngjîn, putkò sī pêngsiông ū tsōe ê jînbîn niāniā. Iáukoh Siōngtè ū tsiâⁿtsò lâng ê iūⁿsiùⁿ, lâi hiahni̍h ìhiòng in tāike. Κiámtshái lán bô kah tshintshiūⁿ sînha̍kka só͘ kàsī ê khoán, kàu hiahni̍h tsêtsoân pháiⁿ ê lâng, kàu "hiahni̍h hn̄ghn̄g līkhui goânpún ê gī" ê lâng. Siatsú lán ū si̍ttsāi ài beh bêngpe̍k I, Siōngtè úntàng beh giú lán, hō͘ lán lóngtsóng kīn óa tī I ê sin piⁿ.

Tsitê sūsi̍t ū thêtshut tsi̍tê iàukín ê būntê, lán tsit sî ài lâi siūⁿ. Lán tùi tī khah tsá, tsitê kò͘sū tsaiiáⁿ, hittia̍p ê tsèng lâng lóng uikhueh I, himbō͘ I. Tsóng·sī kináji̍t to̍h m̄ sī ánne, hiānkim lán ê tsongkàu, só͘ tēit thòngkhó͘ sitbōng ê sū, to̍h sī tōatosò͘ ê tsèng lâng lóng līkhui kàuhōe.

Khiok tī Iésu ê sîtāi, in iûgoân sī ū līkhui kàuhōe. Tsóng·sī tī hiānkim, sī kohkhah siongtiōng, koh sī tsi̍tê bênghián tiōngtāi ê būntê. Inūi khah tsá lâng lóng bô teh tsùì in, lâng lóng bô teh kuansim in. Lôtōng kaikip ê lâng tī jînsing ê kēngtsing ū khah su lâng, in lóng hō͘ lâng khòaⁿ bô khí. Iáukoh tī tsionglâi in to̍h úntàng bô beh sulâng, lâng beh khòaⁿ in ū khí. Tshintshiūⁿ Autsiu tāitsiàn āu, tī tsitê siāhōe káitsō siōng, siáⁿmi̍h lâng teh tsò thâu? M̄ sī kunông, mā m̄ sī tsuantsè tsiá, hoántńg sī itpuaⁿ ê bîntsiòng. Inūi ánne, kimji̍t tōatosò͘ ê bîntsiòng lâi kah kàuhōe sio kehlī, bô ónglâi, si̍ttsāi sī te̍kpia̍t tio̍h tsùì ê tsi̍tê tiōngtāi ê būntê. Inūi kèngjiân hiānsè tsò thâu ê sī bîntsiòng, nāsī ánne, siáⁿ lâng beh lâi koánhat tsiahê teh koánhat lâng ê itpuaⁿ ê bîntsiòng ah? siáⁿ lâng beh lâi khiàntsik in, tsítō in ah? tsi̍tê ê kunông nāsī ū tshògō͘, lán itpuaⁿ ê bîntsiòng to̍h thang khiàntsik i. Siatsú i só͘ tsò ingkai tio̍h lut ôngūi ê sî, lán bîntsiòng thang lut i. Tsóng·sī tsit sî bîntsiòng kèngjiân sī teh tsò thâu ê sîtāi, in nā ū tshògō͘, to̍h bô lâng thang khiàntsik in. Bô lâng thang lut in ê ôngūi. Tûliáu tsongkàu ígōa, bô pō͘ thang khiàntsik in. Tûliáu Kitok ígōa, bô pō͘ thang tsítō in. Siatsú bîntsú tsúgī nā iáukoh kah lán ê kàuhōe sio kehlī, lán si̍ttsāi sī tio̍h ūitio̍h tsiàntsing āu, tsitê sin ê sèkài lâi thó͘khùi!

Ūitio̍h siáⁿmi̍h intuaⁿ, hiānsî ê bîntsiòng thài lóng kah kàuhōe keh lǐlī leh? In úntàng beh kóng tse sī kàuhōe ū tshògō͘ lah, sī tsūtshing Kitoktô͘ ū tshògō͘ lah. Ūiáⁿ, hiānkim tōatosò͘ teh hoántùi Kitok, tse sī tsi̍tê tshutmiâ ê sūsi̍t. Góa bat ū tha̍ktio̍h tsi̍tê hoántùi kàuhōe ê tùtsiá, to̍h sī lôtōng kaikip ê ūntōng ê tshutmiâ ê tsítō tsiá só͘ tù ê tsheh. I puttsí ke̍klia̍t lâi lémē Kitokkàu. Tsóng·sī tsin kîkoài, i ū ke tsi̍t kù ōe teh kóng,"Iésu to̍h m̄ sī tshintshiūⁿ kimji̍t ê kàutô͘ ê khoán, siatsú Iésu nā koh tshuthiān tī lán tiongkan, lán kimji̍t ê lâng tikkhak beh tshintshiūⁿ kó͘tsá, ueue khuehhueh lóng beh oákhì tsiūkīn I." góa teh kîkoài, m̄tsai I púnsin beh bô? Hoānsè beh. Putkò in beh sūnho̍k I á·sī m̄, tse khiok sī pa̍t būntê. Sūsi̍t bîntsiòng púnsin iā sī tio̍h tōatōa tsūtsik tsiah ē ēngtit. Tsiàu khòaⁿ lán kimji̍t ê lâng sînking ū khah kòebín, lâi teh símgī tōatosò͘ ê lâng m̄ ài khì kàuhōe ê intuaⁿ. Tsiàu góa teh siūⁿ hitê tsúiàu ê líiû, bô pa̍t mi̍h, tsíū sī inūi in to simlāi bô siūⁿ ài beh khì kàuhōe. In to bô kàugia̍h kuansim tī khah tiōngiàu ê būntôe, só͘í tsiah bô beh khì kàuhōe.

Tsóng·sī kàuhōe mā sī iûgoân tikkhak tio̍h tōatōa tsūtsik lah, khaksi̍t kàuhōe tikkhak tio̍h ēthang piáusī Kitok ê tsingsîn, ǹgbāng thang tshintshiūⁿ tsásî, hō͘ Iésu gâu khipín tsèng lâng. Tītsia khiok iā ū tāmpo̍h tshògō͘ tī·leh, só͘í góa ǹgbāng lán tsaiiáⁿ, lán ê kàuhōe tútú tio̍h kiâⁿ siáⁿmi̍h lō͘.

Góa bat tsi̍t pái, tshéngkàu tsi̍t ūi ū siū kàuio̍k ê lôtōng tsiá. Hit sî i ū tùi góa kóng,"hiānkim ê kàuhōe nā káⁿ tshutthâu, tshintshiūⁿ lín kàuhōe ê thâu, Iésu ê khoán, lâi ūi bîntsiòng, ūi lôtōng tsiá lâi kah tsupúnka tsò tùite̍k. Hit sî lí úntàng beh khòaⁿkìⁿ kui tōatīn lâng, koh tsi̍t pái tshintshiūⁿ tsásî kāngkhoán, beh lâi kintòe I."Tsóng·sī tse sī bôiáⁿ ê ōe, inūi lán ê Tsú Iésu, kîsi̍t mā lóng bô ūi tó ūi tsi̍t pêng, putkò sī ū ūi tsènggī hoántùi tsōeok; tsànsêng hising ê hêngûi, hoántùi kò͘ kí ê só͘ tsò. I sī tsoânjiân bô ū kaikip ê phiankiàn tī·leh. M̄ sī lah! siatsú kàuhōe ū ūi tó ūi tsi̍t pêng, úntàng sī bētàng tāipiáu Kitok, ia̍h kàu bóe liân lôtōng tsiá to mā sòa iûgoân bētàng huaⁿhí lán ê kàuhōe. Siatsú nā ēthang kóng Iésu sī lóng bô phô͘tháⁿ hiahê khah kosiōng ê kaikip ê lâng, mā iûgoân thang kóng I lóng bô teh phô͘tháⁿ hiahê teh kintòe I ê bîntsiòng. Si̍ttsāi I ū thiàⁿthàng itpuaⁿ ê bîntsiòng, Tsóng·sī I mā sī ū ióngkám koh sêngsi̍t sim lâi khoánthāi in. Tī sèkài tsiônglâi bat hising kakī lâi ho̍ksāi tsèng lâng·ê, tsiôngtiong Iésu sī tēit tshingpe̍h ê lâng. In ū tshògō͘, I to̍h kàsī in, in ū kò͘ kakī, I to̍h tùi in thôaⁿ pàngsak kakī ê tōlí. I huanhù in hoânsū ài ū kuntsú. I ū kàsī in tio̍h bêngpe̍k lâng ê hēnghok, puttsāi tī gōahêng ê pùū.

Kàuhōe ê iáubū sī tio̍h tsunsiú I ê tōlí, phìjū lâi kánglūn lôtōng būntê, tsin tsē lâng teh Tsú tshiòng kóng tsò kàutsittsiá tio̍hài ū kángkiù kanggia̍p būntê. Góa khòaⁿ tse sī bô pitiàu. Tsiàu góa khòaⁿ, kingtsè ê būntê, ū saⁿê tongsūtsiá tīleh: it sī tsupúnka, to̍h sī teh kiongkip lôtōng ê tsâiliāu; nn̄g sī lôtōng tsiá, he̍ksī ēng tshiú á sī ēng thâunáu· ê, in ê kang sī teh singsán á·sī teh hunphòe mi̍h; saⁿ sī siauhùi tsiá, nāsī bô lâng thang siau in só͘ tsò ê mi̍h, kiatkio̍k in nn̄gūi sī bētàng tsûn li̍p. Tsátsêng sī tsupúnka khah ū koânle̍k lâi appik lôtōng tsiá, íki̍p siauhùi tsiá. Tsóng·sī hiānkim ê lôtōng tsiá, sī teh tshì khòaⁿtio̍h ántsóaⁿ tsiah thang lâi tittio̍h hitê koânpèng. Ia̍h nā tsò ē lâi, to̍h siauhùi tsiá tōabīn iûgoân mā sī ū teh ǹgbāng beh appik in. Tī tsit sî lán ê kàuhōe ê sùbēng sī tio̍hài tāipiáu Kitok lâi tùi tsupúnka, lôtōng tsiá, íki̍p siauhùi tsiá, pêⁿpêⁿ lâi khó͘khǹg kóng,"Lín sī hiaⁿtī, siáⁿsū sio khihū ah?Lín ê Tsú to̍h sī Kitok, sī tsi̍tê, ia̍h lín lóng sī hiaⁿtī."

Hiānkim ū tsētsē kaikip, lóng sī gâu ūitio̍h kakī lâi tsingtsiàn, tùi hitkhoán ūntōng, lán ê kàuhōe khiok tikkhak m̄ thang ūi tó ūi tsi̍t pêng, iáukoh tī tsia iáu ū tsi̍t kaikip, lán kàuhōe tikkhak tio̍h ūi i, to̍h sī hiahê khóliân sàntshiah·ê, bô lâng pangtsō͘·ê, siū appik ê lâng. Kòikhì kàuhōe khah bô teh tsò tsitê tāitsì, in tshiⁿtshám teh âukiò ê siaⁿ, siôngsiông ū thàu kàu tī lán ê Tsú ê hīⁿkhang, kóng,"Lín Kitoktô͘ thài hiahni̍h bôêng teh tsínkiù lâng ê lênghûn, tìkàu sòa bô sîkan thang lâi pangtsō͘ lâi tsínkiù goán."kináji̍t ê kàuhōe tikkhak tio̍h kohkhah ū kuansim tī hiahê bô ióa khóliân ê lâng, lâi póhō͘ in, tshintshiūⁿ tiongsèkí kàuhōe só͘ tsò ê kāngkhoán.

Siatsú tsionglâi kàuhōe nāsī kóngtio̍h sìtsiàⁿ lâi piáubêng Kitok, thang hō͘ bîntsiòng koh tsi̍t pái lâi tòe I, kàuhōe tikkhak sī tio̍h kongjiân tshutthâu lâi iónghō͘ hiahê khóliân bô ióa ê lâng. Kàuhōe tikkhak tio̍h iàukín lâi Tsú tshiòng siāhōe·ê ê tsongkàu.

Lán só͘ teh kóng ê siāhōe·ê ê tsongkàu sī siáⁿmi̍h ìsù?

Tī Hila̍h kàuhōe ū liûthoân teh kóng khí, nn̄gūi lâng só͘ tēit huaⁿhí ê sèng tsiá, it to̍h sī kiòtsò sèng tsiá Kuasean(St. Cassian); jī sī kiòtsò sèng tsiá Nîkolia̍p(St. Nitsolas). Sèng tsiá Kuasean sī tāipiáu kòjîn·ê ê Kitokkàu ê lâng. I puttsí kuansim tī i ê lênghûn kah i ê tsínkiù ê sū; i ta̍k ji̍t ū lépài, iā siôngsiông kìmtsia̍h lâi khó͘tshó͘ kakī. Sèng tsiá Nîkolia̍p sī tāipiáu siāhōe·ê ê Kitokkàu ê lâng. I ê itsing thang kóng sī hōngsū ê singua̍h. I ū ūitio̍h Kitok lâi pangtsō͘ hiahê khóliân ê lâng; I ū khòaⁿhō͘ hiahê phòapēⁿ·ê, I ū iónghō͘ hiahê siū appik·ê; I ū thiàⁿthàng hiahê sèhàn ê kiáⁿjî.

Tsiàu in ê liûthoân ū kóng, āulâi Kuasean ū sí, iā siōng khí khì thiⁿ·ni̍h ê sî, Tsú ū mn̄g i kóng,
"Kuasean, lí tùi hia teh tsiūⁿlâi ê sî, tī tē·ni̍h lí khòaⁿkìⁿ siáⁿmi̍h bô?"
"Tsú ah, góa ū khòaⁿkìⁿ tsi̍tê thuatshia·ê, tī thô͘môe khut lāi, teh nòa lâi nòa khì, teh bētàng thang khílâi."
"Ia̍h lí ū pangtsō͘ I tsò siáⁿmi̍h bô?"
"Tsú ah, bô; inūi góa beh lâi kìⁿ Lí ê bīn, góa khióngkiaⁿ phah lasâm góa ê pe̍h saⁿ."
Āulâi Nîkolia̍p ia̍h lâi, singkhu ùòe, bak tsētsē thô͘môe tsin lahsap.
Hit sî Tsú ū mn̄g i kóng,
"Nîkolia̍p ah, lí siáⁿsū ùòe bak hiahni̍h tsē thô͘môe ?"
Nîkolia̍p kóng,
"Tsú ah, góa khòaⁿkìⁿ tsi̍tê khóliân ê thuatshia·ê, tī thô͘môe khut, teh nòa lâi nòa khì, ia̍h góa ū àⁿ lo̍hkhì kā i tàu giâ hitê tshialián, lâi pangtsō͘ i khílâi."

Tsú kóng,"Nîkolia̍p ah, lí só͘ tsò sī tsin hó. Κuasean ah, inūi lí ū sèjī lâi pósioh lí hit niá siū sélé ê pe̍h saⁿ, só͘í in tī sèkan ta̍k nî, beh tsi̍t ji̍t lâi siàu liām lí ê êngkng. Nîkolia̍p ah, inūi lí ū pangtsō͘ lí ê hiaⁿtī, thuattshut thô͘môe ê kankhó͘, só͘í lí ū thang tittio̍h sì ji̍t."

Tsitê liûthoân sī thang tsò phìjū lâi kàsī lán, Iésu ū ūitio̍h hiahê tiàmtī thô͘khut lāi, teh nòa lâi nòa khì ê khóliân ê lâng lâi sí, só͘í khòaⁿ lán ê kàuhōe ū pangtsō͘ in kàu siáⁿmi̍h thêngtō͘, Siōngtè beh tsiàu hitê thêngtō͘ lâi tsiokhok i, hō͘ i hingkhí.

Iáukoh tsitê liûthoân, iûgoân thang suatbêng tī kimji̍t ê kàuhōe, só͘ū ê nn̄g khoán ê tsongkàu. Thâu tsi̍tkhoán, sī ēng tsoânsim sîn lâi susiúⁿ púnsin ê lênghûn, púnsin ê tsínkiù, púnsin tùi kakī ê tsingsîn singua̍h ê tsikjīm. Tsit khoán lán hoānsè thang kiòtsò sī kòjîn·ê ê tsongkàu. Hoân nā ū lâng jia̍tsim tī siāhōe hōngsū·ê, m̄thang khòaⁿ khin tsittiám. Inūi tse sī tsongkàu singua̍h ê kinpún. Tī ta̍k sîtāi íking ū tsētsē sèngtô͘ íki̍p inghiông, ū tittio̍h Siōngtè ê be̍ksī, hising ittshè lâi tô͘bô͘ tsiâⁿsèng ê singua̍h. Tsitkhoán kòjîn· ê ê tsongkàu, tio̍h ū tsìnpō͘ kàu kohkhah tshim, kohkhah ū la̍t, to̍h kàuhōe íki̍p sèkài, tī tsionglâi tsiah ū tōa ê ǹgbāng tī·leh. Tsóng·sī tsongkàu nā kohkhah tshim, kohkhah ū la̍t, to̍h bô kantaⁿ boántsiok hitkhoán kòjîn·ê ê tsongkàu singua̍h. Tsongkàu nā ū koh khah tn̂g tōa, kàu bóe tsūjiân sī tio̍h ū khui hue, koh ū kiattsí. Tsongkàu nā ū kohkhah tsiâⁿtsò tshintshiūⁿ Kitok ê khoánsit, kàu bóe to̍h piànsêng gâu thiàⁿ lâng, gâu liânbín lán ê tângphōaⁿ; nā ū tângphōaⁿ hō͘ tsōeok só͘ ûikhùn, lán tio̍h gâu hiántshut tôngtsêng ê sim, lâi kah i tsòhóe kankhó͘; nā ū tângphōaⁿ siū bô kongtō ê khoánthāi, lán tio̍h ē gâu thè in siūkhì, tio̍h ū ióngkám jia̍tsêng ê sim, kamgoān ūitio̍h in lâi hùi liáu sîkan kah tsingsîn, ū kuatsim kamgoān piàn sèⁿmiā ài pangtsō͘ in, ǹgbāng in tsìtsió ēthang lâi tsiàu in só͘ū ê hótshù lâi ua̍h.

Siatsú tsionglâi Siōngtè ê kàuhōe nāsī kóngtio̍h thêko itpuaⁿ ê bîntsiòng, tio̍h kiòtshéⁿ tsèng lâng, lâi jia̍tsêng tsáutshōe lán ê Tsú, lán tikkhak sī tio̍h thêko in kàu tī khahkoân, khah khuah ê tsongkàu kuanliām. Kàuhōe tikkhak m̄thang kantaⁿ siūⁿ, beh lâi anùi hiahê tshiⁿtshám· ê niāniā; kàuhōe tikkhak tio̍h khólī siáⁿmi̍h huattō͘ thang tsó͘tsí in ê tshiⁿtshám ê goânthâu. Kàuhōe tikkhak m̄thang kantaⁿ siūⁿ beh lâi tāmpo̍h káitsō hiahê ài tsia̍h tsiú·ê, íki̍p pháiⁿ phínhēng·ê, lia̍h ánne tsò boántsiok, iā tikkhak m̄thang iáukoh iôngún hitkhoán tshaputto tiāⁿtio̍h koh ín khí in ài lim tsiú kah hòngtōng ê khoânkéng. Kàuhōe tikkhak tio̍h kuansim tī siāhōe ê khoânkéng, ē hiáu jīnbêng kàu tī siáⁿmi̍h thêngtō͘, sī ū énghióng tio̍h tsèng lâng ê phín sèng; kàuhōe tikkhak tio̍h tsísī kokbîn tsaiiáⁿ, kokbîn ê phínsèng sī pí lán kokbîn ê pùū kohkhah kùitiōng; kàuhōe tikkhak tio̍h kéngtiàu i tsò hó ê kiáⁿ jî, tshongbêng, bênglí ê lâng, singlí lâng, sūgia̍pka, lôtōng tsiá lâi tshutthâu; sòa iaukiû in tio̍h kā in ūitio̍h kakī ê sūgia̍p, só͘ beh hùi liáu ê sîkan kah susiúⁿ, íki̍p khùila̍t, puah tāmpo̍h lâi hiàn tsò Kitok ê lō͘ēng; kàuhōe tikkhak tio̍h tùi hiahê tī lépàiji̍t tshutji̍p tī kàuhōe tshēng súisúi ê itsiûⁿ ê sìntô͘, lâi kiàntsèng hō͘ in tsai, siatsú in nā kantaⁿ ēng tsoân tsingsîn lâi teh kiànli̍p kakī ê lêngsèng niāniā, sī iáubōe oânsêng Siōngtè kéngtiàu in ê tōa ê bo̍ktik; tio̍h tùi in kiàntsèng, hō͘ in tsai tio̍h tshiauua̍t tī púnsin ê tsínkiù kah tikhēng ê tsìnpō͘, tio̍h tsìntsêng lâi siàu liām, m̄nā sī tī hn̄ghn̄g ê gōapang ê só͘tsāi ê lâng niāniā, koh iā tio̍h siàu liām tī púnkok só͘ū tsētsē bô lâng thang pangtsō͘ ê lâng, tshintshiūⁿ tiàmtī pînbînkhut·ê, tī pēⁿīⁿ·ê, tī tsûhūiīⁿ·ê, tī tsiútiàm· ê, tī tǹgtiàm ·ê, íki̍p hiahê khiākhí tī pháiⁿ tshù ê khóliân bô lâng teh koánkò͘ ê sè kiáⁿ. Tse sī kàuhōe só͘ tio̍h tsò ê sūgia̍p; siatsú ū lâng beh tùi lán kóng kàuhōe tikkhak tio̍h îtshî i sìtsiàⁿ ê sùbēng, kantaⁿ lâi tsínkiù lâng ê lênghûn, hit sî lán beh ìn kóng, kàuhōe nā thàn i ê Tsú Iésu ê huattō͘, lâi tsínkiù lâng ê lênghûn to̍h sī kàugia̍h. Sī lah, kàuhōe si̍ttsāi ê sùbēng, sī beh tsínkiù lâng ê lênghûn, Tsóng·sī lán tio̍h ē liáukái Kitok sī ēng siáⁿmi̍h huattō͘ lâi teh tsínkiù lâng ê lênghûn. I to̍h sī ēng súisúi hising ê tsingsîn, lâi kámtōng lâng ê sim, ēng hiaⁿtī só͘ khòaⁿ ē tio̍h ê thiàⁿ, lâi kàsī in sìngióng in só͘ khòaⁿ bōe tio̍h ê Siōngtè ê thiàⁿ. Lán nāsī ánne tsò, hoānsè hiahê līkhui kàuhōe ê tōatosò͘ ê lâng, úntàng ē tshintshiūⁿ tī Galílaiah ê khoánsit, lâi tsò I ê ha̍ksing. Κiámtshái lán ē koh tsi̍t pái khòaⁿkìⁿ kui tōatīn lâng lâi kintòe tī I ê sin piⁿ.




第八章 一般Ê民眾

咱若無小khóa 了解一般ê民眾背景，to̍h bē-tàng四正明白耶穌tī迦百農，以及tī加利利傳道ê lóng總 ê情景。咱不時to有感覺tio̍h tī伊ê面前有好交陪ê民眾，不止歡喜來聽耶穌ê教示。Tsit-ê事實顛倒親像一个thang gông-ngia̍h ê事。因為咱tiāⁿ-tiāⁿ ài想講一般ê人民lóng是侮辱耶穌，拒絕耶穌。咱tiāⁿ-tiāⁿ是teh想講伊是受一般ê國民所反抗，所拒絕ê人；也為tio̍h tsit款成見ê影響，致到續無啥注意tio̍h hiah-ê 單純 ê民眾，以及hiah-ê誠實ê人有án怎時常teh 歸ǹg伊，ài聽伊ê教示，欣慕伊ê人格，真huah-hó伊ê道理。

伊明明是不止有人望，一般ê眾人lóng迫切ài聽伊ê教示。Tī福音書中，ta̍k面to lóng有teh講起，有真tsē熱心ê人teh óa來就近伊。親像咱有讀tio̍h講：「有kui大陣 ê人teh ue-khueh伊。」「眾人lóng teh tshōe伊。」「Τhong城lóng聚集tī門口。」「人tùi四方就近伊。」「眾人聽見to̍h tùi tsiah-ê城步行tòe伊。」「耶穌ê老母kah兄弟來就近伊；因為人tsē bōe得近óa。」Koh有血漏ê婦人人tio̍h tī kui大陣 ê眾人ê中間tùi伊ê ka-tsiah後進前行óa去就近伊，mā有5000人跟tòe伊，來得tio̍h伊ê養飼。又koh咱也ē記得耶穌tùi變面容ê山頂落來ê時，有kui大陣人tī山腳 teh thèng候伊。實在不時有kui大陣熱心ê人teh ue-khueh伊。「眾人koh聚集，致到in bōe顧得食。」照看伊是親像吸石，大大有力ē giú tsē-tsē人來就近伊。眾人lóng欣慕ài 親近伊，眾人m̄是kan-taⁿ出tùi好奇心，實在是有誠實teh欣慕伊。

請咱ē記得，tsit-ê情景m̄是kan-taⁿ tī khah早tiàm-tī加利利ê時代ê狀況niā-niā。Tsit-ê情景實在是有接續tī伊ê一生，連到tī伊beh臨終ê時，mā是猶原有kui大陣人teh tòe伊。連tī hit-ê gâu 反對伊ê耶路撒冷，眾人to猶原歡喜聽伊ê話。約翰講：「偤太人koh-khahtshōe beh thâi伊，」hit-ê意思是teh指明hiah-ê 反對伊ê 法利賽黨。總是論到一般ê人民，決斷是m̄-bat tshōe機會想beh thâi伊。In lóng是伊ê朋友，伊ê擁護者。Tī hit-ê凱旋ê安息日，耶穌以及學生大家騎驢進前beh上耶路撒冷ê時，有kui大陣 ê人聚集tī 街路裡。也隔早起tī聖殿裡，「人民lóng致意聽伊。」「Τùi án-ne，法利賽人to̍h講：『咱若容允伊án-ne。眾人beh lóng信伊。』Koh講：『可見lín lóng無tshái-kang，lín看thong世間lóng去tòe伊lah。』」

實在tùi頭到尾，伊是一个有人望 ê英雄。一般ê人民是lóng為伊。人民若是有近tī伊ê身邊 ê時，伊不時是妥當。Hiah-ê 對敵tshōe縫ài beh掠伊，hit時in「有驚眾人。」「In講當節期m̄-thang，恐驚人民有擾亂。」所以in tio̍h使弄猶大，「當人民無 tī-teh ê時」來賣伊。In tio̍h thèng候眾人lóng去歇睏hit時，in tsiah敢來掠伊。有影，tī hit-ê受審問 ê hit早起，有kui陣 ê人做伙大聲喉叫講：「釘伊tī十字架。」也hiah-ê 結黨 ê陪審者lóng聽祭司ê話，ài tháu放Pa-lia̍p-pa，滅無耶穌。總是tī各各他看見耶穌死tī十字架ê「眾人，看見tsiah-ê tāi-tsì，lóng搥胸tò-·去。」

設使我是偤太ê基督徒，我to̍h beh反對，m̄願認講偤太ê民眾有拒絕耶穌基督。Hiah-ê有權威ê人有lah。Hiah-ê人民ê代表者有lah。亦人民眾人不過to khah驚祭司，所以hit日看見tsiah-ê事，kan-taⁿ槌胸來離開各各他tò去in tau。設使in tī hit日若是iáu有in ê出名ê先祖 ê精神tī-·leh，in穩當連主ê一支頭毛to無beh容允人來kha̍p-·tio̍h，mā續ēphah破祭司kah法利賽人，以及眾兵丁ê身軀。因為雖然in有khah無膽量，iáu-koh in ê心tùi頭到尾，實在lóng是為伊。咱thang用敬虔ê念頭來想講tī審判ê日，基督穩當ē記得thang替以色列辯解tsiah tio̍h。

咱大家想了不止替伊歡喜，因為tī加利利tsit-ê試練 ê年，伊有thang得tio̍h tsit種快樂ê經驗。實在是真thang歡喜，因為雖然iáu未lóng普遍ài beh來tòe伊。Iáu-koh tī伊ê身邊有tsē-tsē親切ê人teh tòe伊。亦tùi in中間，至少to有淡薄人決心beh做伊ê學生。In是愚戇 ê人民。In大面lóng是屬tī tsit世間ê人，in bē-tàng進步來了解伊ê高尚ê思想。雖然in bōe-ē，iáu-koh in tùi tī伊有顯出疼痛ê念頭tī-·leh。In有不止熱心teh想，有一日ài來硬掠伊做王，伊to̍h即時消滅 in ê ǹg望。伊是無欣慕beh來坐tī以色列外形ê王位，獨獨是beh做王來坐tī人ê心內 ê王位。耶穌消滅 in ê ǹg望ê時，有hō͘ in不止失望ê款，總是in無為tio̍h án-ne來放sak伊，雖然in ê序大有不止無閒，teh掖hit款僥疑ê 種子。這是奇異ê情形。咱thang想伊tùi in眾大家m̄知感想啥款，大面伊對 in ê 感想是親像伊對 hit-ê欣慕beh tòe伊ê人，所講ê話ê款式。「耶穌看伊，疼伊，to̍h kā伊講你iáu 欠一項；koh來tòe我。」

耶穌有疼痛in。有人bat講上帝有疼痛普通ê人。Tùi án-ne，伊tsiah有創造hiah-ni̍h tsē ê普通人。亦in大家mā是疼痛伊。In tiāⁿ-tio̍h ài疼痛伊。因為伊是hiah-ni̍h照人ê款，hiah-ni̍h好交陪，hiah-ni̍h快樂ê人。Κoh伊是親像in中間ê一个。伊是眾人中ê一人，也親像in中間ê一人，gâu理解in，gâu同情in。伊m̄是親像hit款閒閒，無sū-lō͘ ê哲學者，kan-taⁿ坐-·teh，tùi hiah-ê 艱苦 ê人民，來teh講哲學。其實tī眾人中無一个有比伊koh-khah sàn-tshiah，á是有比伊tio̍h磨 koh-khah重。In知hit-ê teh教示in tio̍h看重義khah過頭tī 物質ê快樂-·ê，是一个無錢 koh無厝thang khiā ê人；in知伊是一个勞動者，夠額明白人ê厭倦，背重擔是啥物款式，以及上帝tùi tsit-ê厭倦ê世界，所beh賞賜ê平安，to̍h講：「Τio̍h來就近我，我beh hō͘ lín安息。」

雖然伊夠額明白咱人所有第一pháiⁿ ê點，iáu-koh伊mā是有一款ê 才tiāu，gâu 觀察咱人所有做好ê所在。伊有思想人ê好處，伊有ǹg望人ê好處，伊有成就人ê好處，伊有發揮人ê好處。我bat有一日讀tio̍h伊一个學生，to̍h是大學教授ê事。Tsit-ê教授ê學生中，bat有一个論伊ê先生ê事講：「伊不時想講阮是bē-tàng嫌 ê人，亦所以阮的確tio̍h做hit款ê人。」

是lah，咱不止thang為tio̍h伊來感覺歡喜，因為tī hit款失望、誤解、怨恨kah悖謬ê時代，有hiah tsē ê 單純 ê人民teh 意向伊。咱kám無小khóa感覺咱可憐ê人類，tùi tī上帝ê關係，是明顯iáu有ǹg望ê所在tī--leh ?因為tsiah-ê人m̄是lóng聖人，不過是pêng常有罪ê人民niā-niā。Iáu-koh上帝有成做人ê樣相，來hiah-ni̍h意向in大家。Κiám-tshái 咱無kah親像神學家所教示ê款，到hiah-ni̍h齊全pháiⁿ ê人，到「hiah-ni̍h遠遠離開原本 ê義」ê人。設使咱有實在ài beh明白伊，上帝穩當beh giú咱，hō͘咱lóng總近óa tī伊ê身邊。

Tsit-ê事實有提出一个要緊ê問題，咱tsit時 ài來想。咱tùi tī khah早，tsit-ê故事知影，hit-tia̍p ê眾人lóng ue-khueh伊，欣慕伊。總是今á日to̍h m̄是án-ne，現今咱ê 宗教，所第一痛苦失望ê事，to̍h是大多數ê眾人lóng離開教會。

卻tī耶穌ê時代，in猶原是有離開教會。總是tī現今，是koh-khah傷重，koh是一个明顯重大ê問題。因為khah早人lóng無teh注意in，人lóng無teh關心in。勞動階級ê人tī人生ê 競爭有khah輸人，in lóng hō͘人看無起。Iáu-koh tī將來in to̍h穩當無beh輸人，人beh看in有起。親像歐洲大戰後，tī tsit-ê社會改造上，啥物人teh做頭？M̄是君王，mā m̄是專制者，反轉是一般ê民眾。因為án-ne，今日大多數ê民眾來kah教會相隔離，無往來，實在是特別 tio̍h注意ê一个重大ê問題。因為竟然現世做頭ê是民眾，若是án-ne，啥人 beh來管轄tsiah-ê teh管轄人ê一般ê民眾ah?啥人 beh來遣責in，指導in ah?一个 ê君王若是有錯誤，咱一般ê民眾to̍h thang遣責伊。設使伊所做應該tio̍h lut王位 ê時，咱民眾thang lut伊。總是tsit時民眾竟然是teh做頭ê時代，in若有錯誤，to̍h無人thang遣責in。無人thang lut in ê王位。除了宗教以外，無步thang遣責in。除了基督以外，無步thang指導in。設使民主主義若iáu-koh kah咱ê教會相隔離，咱實在是tio̍h為tio̍h戰爭後，tsit-ê新ê世界來吐氣！

為tio̍h啥物因端，現時ê民眾thài lóng kah教會隔離離leh？In穩當beh講這是教會有錯誤lah，是自稱基督徒有錯誤lah。有影，現今大多數 teh反對基督，這是一个出名ê事實。我bat有讀tio̍h一个反對教會ê著者，to̍h是勞動階級ê運動 ê出名ê 指導者所著 ê冊。伊不止劇烈來lé罵基督教。總是真奇怪，伊有加一句話teh講：「耶穌to̍h m̄是親像今日ê教徒ê款，設使耶穌若koh出現 tī咱中間，咱今日ê人的確beh親像古早，ue-ue khueh-hueh lóng beh óa去就近伊。」我teh奇怪，m̄知伊本身beh無？Hoān-sè beh。不過in beh順服iá是m̄，這卻是別問題。事實民眾本身也是tio̍h大大自責tsiah ē用得。照看咱今日ê人神經有khah過敏，來teh審議大多數ê人m̄ ài去教會ê因端。照我teh想hit-ê主要 ê理由，無別物，只有是因為in to心內無想ài beh去教會。In to無夠額關心tī khah重要ê問題，所以tsiah無beh去教會。

總是教會mā是猶原的確tio̍h大大自責lah，確實教會的確tio̍h ē-thang表示基督ê精神，ǹg望thang親像早時，hō͘耶穌gâu 吸引眾人。Tī-tsia卻也有淡薄錯誤tī-·leh，所以我ǹg望咱知影，咱ê教會tú-tú tio̍h行啥物路。

我bat一pái，請教一位有受教育ê勞動者。Hit時伊有對我講：「現今ê教會若敢出頭，親像lín教會ê頭，耶穌ê款，來為民眾，為勞動者來kah資本家做對敵。Hit時你穩當beh看見kui大陣人，koh一pái親像早時仝款，beh來跟tòe伊。」總是這是無影 ê話，因為咱ê主耶穌，其實mā lóng無為 tó位一pêng，不過是有為正義反對罪惡；贊成犧牲ê 行為，反對顧己ê所做。伊是全然無有階級ê偏見 tī-·leh。M̄是lah!設使教會有為 tó位一pêng，穩當是bē-tàng代表基督，亦到尾連勞動者to mā續猶原bē-tàng歡喜咱ê教會。設使若ē-thang講耶穌是lóng無phô͘-tháⁿ hiah-ê khah高尚ê 階級ê人，mā猶原thang講伊lóng無teh phô͘-tháⁿ hiah-ê teh跟tòe伊ê民眾。實在伊有疼痛一般ê民眾，總是伊mā是有勇敢koh誠實心來款待in。Tī世界從來bat犧牲ka-kī來服事眾人-·ê，從中耶穌是第一清白 ê人。In有錯誤，伊to̍h教示in，in有顧ka-kī，伊to̍h對in傳放sak ka-kī ê道理。伊吩咐in凡事ài有君子。伊有教示in tio̍h明白人ê 幸福，不在tī外形ê富有。

教會ê要務是tio̍h遵守伊ê道理，譬喻來講論勞動問題，真tsē人teh主倡講做教職者tio̍h-ài有講究工業問題。我看這是無必要。照我看，經濟 ê問題，有三个當事者tī--leh:一是資本家，to̍h是teh供給勞動 ê材料；二是勞動者，或是用手á是用頭腦-· ê，in ê工是teh生產á是teh分配物；三是消費者，若是無人thang消in所做ê物，結局in兩位是bē-tàng存立。早前是資本家khah有權力來壓迫勞動者，以及消費者。總是現今ê勞動者，是teh試看tio̍h án怎tsiah thang來得tio̍h hit-ê權柄。亦若做ē來，to̍h消費者大面猶原mā是有teh ǹg望beh壓迫in。Tī tsit時咱ê教會ê使命是tio̍h-ài代表基督來對資本家、勞動者，以及消費者，平平來苦勸講：「Lín是兄弟，啥事相欺負ah?Lín ê主to̍h是基督，是一个，亦lín lóng是兄弟。」

現今有tsē-tsē階級，lóng是gâu為tio̍h ka-kī來征戰，對hit款運動，咱ê教會卻的確m̄-thang為 tó位一pêng，iáu-koh tī tsia iáu有一階級，咱教會的確tio̍h為伊，to̍h是hiah-ê可憐sàn-tshiah-·ê，無人幫助-·ê，受壓迫ê人。過去教會khah無teh做tsit-ê tāi-tsì、in悽慘teh喉叫ê聲，常常有thàu到tī咱ê主ê 耳孔，講：「Lín基督徒thài hiah-ni̍h無閒teh拯救人ê靈魂，致到續無時間thang來幫助來拯救阮。」今á日ê教會的確tio̍h koh-khah有關心tī hiah-ê無依óa可憐ê人，來保護in，親像中世紀教會所做ê仝款。

設使將來教會若是講tio̍h四正來表明基督，thang hō͘民眾koh一pái來tòe伊，教會的確是tio̍h公然出頭來擁護 hiah-ê可憐無依óa ê人。教會的確tio̍h要緊來主倡社會的ê 宗教。

咱所teh講ê社會的ê 宗教是啥物意思？

Tī希臘教會有流傳teh講起，兩位人所第一歡喜ê聖者：一to̍h是叫做聖者Kua-se-an(St. Cassian)；二是叫做聖者Nî-ko-lia̍p(St. Nitsolas)。聖者Kua-se-an是代表個人的ê基督教ê人。伊不止關心tī伊ê靈魂 kah伊ê拯救ê事；依ta̍k日有禮拜，也常常禁食來苦楚ka-kī。聖者Nî-ko-lia̍p是代表社會的ê基督教ê人。伊ê一生thang講是奉事ê生活。伊有為tio̍h基督來幫助hiah-ê可憐ê人；伊有看護 hiah-ê破病-·ê，伊有擁護 hiah-ê受壓迫-·ê；伊有疼痛hiah-ê細漢ê kiáⁿ兒。

照in ê流傳有講，後來Kua-se-an有死，也上起去天裡ê時，主有問伊講：
「Kua-se-an，你tùi hia teh上來ê時，tī地裡你看見啥物無？」
「主ah，我有看見一个拖車-·ê，tī土糜窟內，teh nòa來nòa去，teh bē-tàng thang起來。」
「亦你有幫助伊做啥物無？」
「主ah，無；因為我beh來見你ê面，我恐驚phah la-sâm我ê白衫。」
後來Nî-ko-lia̍p亦來，身軀污穢，bak tsē-tsē土糜真lah-sap。
Hit時主有問伊講：
「Nî-ko-lia̍p ah，你啥事污穢bak hiah-ni̍h tsē土糜 ?」
Nî-ko-lia̍p講：
「主ah，我看見一个可憐ê 拖車-·ê，tī土糜窟，teh nòa來nòa去，亦我有àⁿ落去kā伊tàu giâ hit-ê車輪，來幫助伊起來。」

主講：「Nî-ko-lia̍p ah，你所做是真好。Κua-se-an ah，因為你有細膩來保惜你hit領受洗禮ê白衫，所以in tī世間ta̍k年，beh一日來siàu念你ê榮光。Nî-ko-lia̍p ah，因為你有幫助你ê 兄弟，脫出土糜ê 艱苦，所以你有thang得tio̍h四日。」

Tsit-ê流傳是thang做譬喻來教示咱，耶穌有為tio̍h hiah-ê tiàm-tī土窟內，teh nòa來nòa去ê可憐ê人來死，所以看咱ê教會有幫助in到啥物程度，上帝beh照hit-ê程度來祝福伊，hō͘伊興起。

Iáu-koh tsit-ê流傳，猶原thang說明tī今日ê教會，所有ê兩款ê 宗教。頭一款，是用全心神來思想本身ê靈魂，本身ê拯救，本身tùi ka-kī ê精神生活ê責任。tsit款咱hoān-sè thang叫做是個人的ê 宗教。凡若有人熱心tī社會奉事-·ê，m̄-thang看輕tsit點。因為這是宗教生活ê根本。Tī ta̍k時代已經有tsē-tsē聖徒以及英雄，有得tio̍h上帝ê默示，犧牲一切來圖謀成聖 ê生活。Tsit款個人的ê 宗教，tio̍h有進步到koh-khah深，koh-khah有力，to̍h教會以及世界，tī將來tsiah有大ê ǹg望tī-·leh。總是宗教若koh-khah深，koh-khah有力，to̍h無kan-taⁿ滿足hit款個人的ê 宗教生活。宗教若有koh-khah長大，到尾自然是tio̍h有開花，koh有結子。宗教若有koh-khah成做親像基督ê款式，到尾to̍h變成gâu疼人，gâu憐憫咱ê同伴；若有同伴hō͘罪惡所圍困，咱tio̍h gâu顯出同情ê心，來kah伊做伙艱苦；若有同伴受無公道ê款待，咱tio̍h ē gâu替in受氣，tio̍h有勇敢熱誠ê心，甘願為tio̍h in來費了時間kah精神，有決心甘願變性命ài幫助in，ǹg望in至少ē-thang來照in所有ê好處來活。

設使將來上帝ê教會若是講tio̍h 提高一般ê民眾，tio̍h叫醒眾人，來熱誠走tshōe咱ê主，咱的確是tio̍h 提高in到tī khah高，khah闊ê 宗教觀念。教會的確m̄-thang kan-taⁿ想，beh來安慰 hiah-ê 悽慘-· ê niā-niā；教會的確tio̍h考慮啥物法度thang阻止 in ê悽慘ê源頭。教會的確m̄-thang kan-taⁿ想beh來淡薄改造hiah-ê ài 食酒-·ê，以及pháiⁿ品行-·ê，掠án-ne做滿足，也的確m̄-thang iáu-koh容允hit款差不多tiāⁿ-tio̍h koh ín起in ài lim酒kah 放蕩 ê 環境。教會的確tio̍h關心tī社會ê 環境，ē曉認明到tī啥物程度，是有影響tio̍h眾人ê 品性；教會的確tio̍h指示國民知影，國民 ê 品性是比咱國民 ê富有koh-khah貴重；教會的確tio̍h揀召伊做好ê kiáⁿ兒，聰明、明理ê人，sing-lí人、事業家、勞動者來出頭；續要求in tio̍h kā in為tio̍h ka-kī ê事業，所beh 費了ê時間kah思想，以及氣力，撥淡薄來獻做基督ê路用；教會的確tio̍h對hiah-ê tī禮拜日出入tī教會穿súi-súi ê衣裳ê信徒，來見證hō͘ in知，設使in若kan-taⁿ用全精神來teh建立ka-kī ê靈性niā-niā，是iáu未完成上帝揀召in ê大ê目的；tio̍h對in見證，hō͘ in知tio̍h超越tī本身ê拯救kah德行ê 進步，tio̍h進前來siàu念，m̄-nā是tī遠遠ê外邦ê所在ê人niā-niā，koh也tio̍h siàu念tī本國所有tsē-tsē無人thang幫助ê人，親像tiàm-tī貧民窟-·ê，tī病院-·ê，tī慈惠院-·ê，tī酒店-· ê，tī當店 -·ê，以及hiah-ê khiā起tī pháiⁿ厝ê可憐無人teh 管顧ê細kiáⁿ。這是教會所tio̍h做ê事業；設使有人beh對咱講教會的確tio̍h維持伊四正ê使命，kan-taⁿ來拯救人ê靈魂，hit時咱beh 應講，教會若趁伊ê主耶穌ê法度，來拯救人ê靈魂to̍h是夠額。是lah，教會實在ê使命，是beh拯救人ê靈魂，總是咱tio̍h ē了解基督是用啥物法度來teh拯救人ê靈魂。伊to̍h是用súi-súi犧牲ê精神，來感動人ê心，用兄弟所看ē tio̍h ê疼，來教示in信仰in所看bōe tio̍h ê上帝ê疼。咱若是án-ne做，hoān-sè hiah-ê離開教會ê大多數ê人，穩當ē親像tī加利利ê款式，來做伊ê學生。Κiám-tshái咱ē koh一pái看見kui大陣人來跟tòe tī伊ê身邊。